آشنايى با سوره مؤمنون
اين سوره در شمار، بيست و سومين سوره از قرآن شريف است. بسيار بجا و مناسب است كه پيش از آغاز ترجمه و تفسير آيات آن به نكاتى از شناسنامه اش بنگريم.
1 - چرا مؤمنون؟
نام بلند و جاودانه اين سوره مباركه، سوره مؤمنون، يا ايمان آوردگان به خدا و پيامبر است و اين نام از نخستين آيه اين سوره برگرفته شده است كه: «قد أفلح المؤمنون».افزون بر اين، در اين سوره، قرآن شريف به وصف مردم توحيدگرا و با ايمان پرداخته و در شمارى از آغازين آيات آن صفات برجسته و ويژگيهاى انسانساز و مهمّ مردم با ايمان را به تابلو مى برد.
2 - فرودگاهِ آن :
به باور همه مفسّران، همه آيات يكصدو هيجده گانه اين سوره در مكّه و در كنار كهن ترين معبد توحيد و تقوا بر قلب مصفاى پيامبر گرامى فرود آمده است. افزون بر ديدگاه مفسّران، اگر در خود آيات اين سوره و محتوا و مفاهيم بلند و درس آموز آنها بنگريم، نشانه هاى «مكّى» بودن آيات و سوره را بروشنى درمى يابيم؛ چرا كه بيشتر آيات آن بحث هايى چون: ايمان و نشانه هاى ايمان آوردگان،نشانه هاى يكتايى و قدرت و دانش خدا،
نمونه هايى از نظام شگفت انگيز آن نظام بخش بزرگ در آسمان و زمين، و جهانِ گياه و نبات و انسان و حيوان و
موضوع مرگ و جهان پس از آن، و موضوعاتى از اين دست را طرح نموده و به روشنگرى مى پردازد و اينها نشانگر آن است كه اين آيات در مكّه فرود آمده است.
3 - شمار آيات و واژه هاى آن :
در مورد شمار آيات اين سوره دو نظر است:1 - به باور كوفيان، اين سوره داراى يكصد و هيجده آيه است.2 - امّا به باور ديگران، اين سوره يكصد و نوزده آيه دارد كه دليل اين اختلاف خواهد آمد.گفتنى است كه اين سوره داراى 1840 واژه و 4802 حرف است و به بخشهاى گوناگونى قابل تقسيم است. 4 - فضيلت و پاداش تلاوت آن :
1 - از پيامبر گرامى صلى الله عليه وآله آورده اند كه در اين مورد فرمود:من قرأ سورة المؤمنين بشرته الملائكة يوم القيامة بالروح و الريحان و ما تقرّ به عينه عند نزول ملك الموت.(93) هر كس سوره «مؤمنون» را با قلبى خاضع و خاشع تلاوت نمايد، فرشتگان در روز رستاخيز او را به روح و ريحان مژده مى دهند و هنگامى كه فرشته مرگ براى دريافت روح او فرود مى آيد چنان مژده و نويدى به او مى دهد كه ديدگانش بخاطر آن نورباران مى گردد.2 - و نيز از ششمين امام نور، حضرت صادق عليه السلام آورده اند كه فرمود:من قرأ سورة المؤمنين ختم اللّه له بالسعادة اذا كان يدمن قرائتها فى كلّ جمعة،و كان منزله فى الفردوس الاعلى مع النبيّين والمرسلين.(94) هر كس سوره مؤمنون را بخواند و در هر جمعه اى تلاوت آن را ادامه دهد خدا فرجام زندگى و سرنوشت او را به خير و سعادت پايان مى بخشد و جايگاه او بهشت برين خواهد بود و در آنجا به همراهى و همنشينى پيامبران و فرستادگان خدا مفتخر خواهد گرديد.روشن است كه اين پاداش شوق آفرين به خاطر تلاوت تنها نيست بلكه براى تلاوتى است كه مقدمّه آگاهى و انديشه، و آنگاه شور و عشق و اخلاص و ايمان واقعى گردد و تلاوت كننده اين سوره خود را به ويژگيها و صفات برجسته ايمان آوردگان، آراسته ساخته و از خصلتهاى نكوهيده ظالمان و گمراهان پيراسته سازد.آرى اين پاداش پرشكوه براى تلاوتِ همراه با آگاهى، اخلاص، ايمان و عمل است. 5 - دورنمايى از محتواى سوره :
اين سوره با نام بلند و با عظمت خدا آغاز مى گردد و آنگاه در شمارى از آيات خود، صفات برجسته و ويژگيهاى سرنوشت ساز و ارزشمند مردم توحيدگرا و با ايمان، در ابعاد گوناگونِ فردى، فكرى، عقيدتى، اجتماعى، خانوادگى، اخلاقى و انسانى را به تابلو مى برد و از پى آن به اين مفاهيم ارزشمند و دگرگونساز مى پردازد و اين موضوعات متنوع را طرح مى كند:موضوع آفرينش شگفت انگيز انسان،مرگ و جهان پس از آن،
رستاخيز انسان و جهان،
زنجيره اى از نشانه هاى قدرت وصف ناپذير خدا در آسمانها،
انبوهى از دلايل يكتايى و حكمت او در زمين،
شگفتيهاى جهان گياهان و نباتات،
آفرينش تفكّرانگيز جهان حيوان،
پديده كشتى و دريا و جريان آن بر سينه آبها،
پرتوى از سرگذشت الهام بخش پيامبران بزرگى چون نوح، موسى، عيسى و هود،
فرمانروايى و حاكميت خدا در كران تا كران هستى،
بحثهاى متنوّعى در باره معاد و جهان پس از مرگ،
هدف آفرينش:
پاداش پرشكوه شايستگان و كيفر گناهكاران،و دهها پند و اندرز و هشدار و نويد انسانساز و حكمت آموز و عبرت انگيز ديگرى كه خواهد آمد.