و يضع عنهم اصرهم و الاغلال التى كانت عليهم. (14)در هفته گذشته عرض كردم كه مجموع عرايض ما در مبحث آزادى معنوى مشتمل بر سه قسمت است؛ يكى اينكه معنى آزادى چيست. دوم اينكه آزادى بر دو قسم است: آزادى معنوى و آزادى اجتماعى. مرحله سوم وابستگى اين دو نوع آزادى به يكديگر و مخصوصا وابستگى آزادى اجتماعى به آزادى معنوى است. امشب مىخواهم عرايض خودم را اختصاص بدهم به خود آزادى معنوى كه اساسا آزادى معنوى يعنى چه و آيا ضرورتى دارد كه بشر آزادى معنوى داشته باشد يا نداشته باشد؟ و مخصوصا من اين مساله را از اين جهت بيشتر مورد توجه قرار مىدهم كه امروز توجه به آزادى معنوى بسيار كم شده است و همين خود يكى از علل نابسامانيهاى امروز است. بسيارى خيال مىكنند كه اين مسائل ديگر منسوخ شده است، در صورتى كه بر عكس در عصر امروز نياز بشر به آزادى معنوى از اعصار گذشته اگر بيشتر نباشد كمتر نيست.آزادى معنوى يعنى چه آزادى هميشه دو طرف مىخواهد به طورى كه چيزى از قيد چيز ديگر آزاد باشد. در آزادى معنوى، انسان از چه مىخواهد آزاد باشد؟ جواب اين است كه آزادى معنوى برخلاف آزادى اجتماعى، آزادى انسان خودش از خودش است. آزادى اجتماعى آزادى انسان است از قيد و اسارت افراد ديگر، ولى آزادى معنوى نوع خاصى از آزادى است و در واقع آزادى انسان است از قيد و اسارت خودش. قهرا اين سوال پيش مىآيد كه مگر انسان مىتواند در قيد و اسارت خودش باشد؟ مگر يك چيز مىتواند خودش، هم برده باشد و هم برده گير، هم اسير باشد و هم اسير كننده، مگر چنين چيزى ممكن است جواب اين است: بله ممكن است. در مورد ديگر اگر ممكن نباشد، فى المثل اگر در حيوانات بردگى معنوى و متقابلا آزادى معنوى معنى و امكان ندارد، در انسان، اين موجود عجيب، اينكه انسان خود برده و اسير خود باشد و يا خود آزاد از خود باشد. معنى دارد. چون ممكن است
لطفا منتظر باشید ...
