Soru 937: Üzerine farz olan humusu şimdiye kadar ödemeyen ve şimdi ise ödemeleri zor veya imkansız olan kimselerin humusla ilgili hükmü nedir? Cevap: Farz olan humusun ödemesinin zor oluşu, humusu onların üzerinden kaldırmaz; humus yetkilisi veya onun vekiliyle anlaşarak humuslarını borca çevirmek ve kendi imkanları dahilinde zaman ve miktar yönünden bu borçlarını taksitle ödemeye çalışmakla da olsa humusu ödemelidirler. |
Soru 938: Bir iş yerim, bir de taksitli borçla aldığım evim vardır. Şer'î vazifemi yerine getirmek için, kendime humus yılı tayin ettim. Ailemin oturduğu adı geçen evin humusunu bağışlamanızı rica ediyorum. Ama işyerinin humusunu taksitle ödeme imkanım var. Cevap: Bu durumda, oturmakta olduğunuz ev için humus yoktur. Ama işyerinin humusunu ise, bu konuda izinli vekillerimizden biriyle humusunuzu borca çevirmek hususunda anlaştıktan sonra tedricen bile olsa ver-meniz farzdır. |
Soru 939: Yurt dışında bulunan humus vermemiş bir insan, humusu verilmemiş parayla bir ev satın almıştı; şimdi ise önceden farz olan humusunu verecek kadar parası yoktur. Ama, her yıl o humus borcunu ödemek amacıyla o yılın humusundan bir miktar fazla veriyor; bu doğru mudur? Cevap: Bu durumda, önceden farz olan humusunu borca çevirmek üzere humus yetkilisiyle anlaştıktan sonra bu borcunu tedricen ödemeye başlaması farzdır. Şimdiye kadar verdiğini ise geçerli kabul ediyorum. |
Soru 940: Birkaç yılın kazancının humusunu ödemesi farz olduğu halde şimdiye kadar humus olarak bir şey ödememiş olan kimse, üzerine farz olan humusun miktarını hatırlamazsa humus mükellefiyetinden nasıl kurtulabilir? Cevap: Üzerine humus lâzım gelen malların hepsini hesap ederek humusunu vermesi farzdır. Verip, vermediğinden şüphe ettiği humuslarda ise, humus yetkilisi veya vekili ile anlaşması yeterlidir. |
Soru 941: Ben ailemle birlikte yaşayan bir gencim. Babam, üzerine farz olan humus ve zekâtı ödemiyor. Hatta faizli malla ev yaptırmıştır; bu evde yediğim yemeğin haram olduğu açıktır. İmkanım olmadığı için de evden ayrılamıyorum. Bu konuda sorumluluğum nedir? Cevap: Babanızın, malının faizle karışmış olduğunu ve farz olan humus ve zekâtı ödemediğini bilmeniz kullanmakta olduğunuz malların haram olmasını gerektir-mez; bu hususta kesin bilginiz olmadığı takdirde onlardan istifade etmeniz haram değil. Ama eğer, kullandığınız malın haram olduğunu kesin olarak biliyorsanız onu kullanmanız caiz değildir. Ancak; ailenizden ayrılmanız ve onlarla yaşamamanız sizin için çok çetin olursa, bu durumda onlarla yaşamanız ve mallarından yararlanmanız caizdir. Ama, yararlandığınız mallardaki humus, zekât veya başkasının malının kefaleti sizin üzerinizedir. |
Soru 942: Babam humus ve zekât vermiyor. Bu konuda kendisini uyardım. Ama o, "biz fakiriz ve bu nedenle humus ve zekât bize farz olmaz" diye cevap verdi. Bu meselede hüküm nedir? Cevap: Eğer onun zekât ve humusun çıkarılmasını gerektirecek kadar malı yoksa, üzerine humus ve zekât farz olmaz ve sizin bu konuyu araştırmanız farz değildir. |
Soru 943: Birlikte çalıştığımız şahıslar humus vermi-yorlar ve kendilerine humus yılı da belirlememişlerdir. Onlarla alış-veriş yapmamızın, çalışmamızın, yemek ye-memizin vs. hükmü nedir? Cevap: Alış veriş için onlardan aldığınız mallarda veya onlara gittiğinizde yararlandığınız şeylerde humus olduğunu bilirseniz onlardan istifade etmeniz caiz olmaz. Onlardan, alış-veriş ile aldığınız malın humus mik-tarında muameleniz fuzuli olur ve bu miktarda, humus yetkilisinin veya vekilinin iznini almanız gerekir. Ancak, onlarla muaşereti, mallarından yararlanmayı terk etmek ve ikramlarını kabul etmemek çok çetin olursa onların mallarından yararlanmanız caizdir. Fakat; bu durumda onların mallarından tasarruf ettiğiniz miktarın humusunun kefaleti sizin üzerinizedir. |
Soru 944: Ev alım ve yapımı için kazançtan biriktirilen paranın humusunun çıkarılması farz mıdır? Cevap: Humus yılı girdiğinde, malının humusunu çıkarması mükellefe farzdır. |
Soru 945: Humusu çıkarılmamış maldan, camiye yardımda bulunan kimseden bu malı almak caiz midir? Cevap: Eğer, yardım olarak verilen malda humus olduğu kesin olarak bilinirse alınması caiz değildir. Eğer alınırsa mala humus taalluk eden miktarında, humus yetkilisi veya vekiline müracaat edilmesi farzdır. |
Soru 946: Dinî görevlerini yerine getirmeyen ve özellikle namaz kılmayan ve humus vermeyen Müslümanlarla muaşeret etmenin hükmü nedir? Acaba, dini görevleri yerine getirmedikleri için onların evlerinde yemek yemek sakıncalı mı? Eğer sakıncalı ise, birkaç kez onların evinde yemek yiyen kimsenin hükmü nedir? Cevap: Onlarla muaşeret etmek, dinî görevleri terk etmelerini desteklemeği gerektirmezse bir mahzuru yoktur. Fakat; muaşereti terk etme, onları dinî vazifelerini yerine getirmeğe yönlendirmek hususunda etkili olursa bu durumda, "marufu emretmek ve münkerden nehyetmek" için geçici olarak muaşereti terk etmek farzdır. Ama, yemek ve benzeri mallarına humus taalluk ettiğini bilmezse onlardan istifade etmenin bir mahzuru yoktur. Aksi takdirde humus yetkilisinin izni olmaksızın istifade edilmesi caiz değildir. |