معجم الفاظ - نهج البلاغه نسخه متنی

معجم الفاظ

معجم و راهنماهاى لفظى و موضوعى متعددى بر نهج البلاغه نگاشته شده است كه در اين جا چند عنوان از معجم هاى لفظى نهج البلاغه به اجمال معرفى مى شود:

1. الكاشف عن الفاظ نهج البلاغه، سيدجواد مصطفوى، تهران، دارالكتب الاسلاميه، 1395 ه، 65 + 472 ص؛

2. المعجم المفهرس لالفاظ نهج البلاغه، محمد دشتى و سيدكاظم محمدى، مؤسسه تحقيقاتى اميرالمؤمنين "ع"، 253 ص؛

3. معجم الفاظ نهج البلاغه، سيدكاظم ارفع، تهران، انتشارات فيض كاشانى، 1379 ش.

گزيده ها و منتخبات نهج البلاغه

نظر به اين كه كتاب نهج البلاغه از كتب مفصل و داراى موضوعات گوناگون است، عده اى از خادمان نهج البلاغه به انتخاب موضوعى و يا گزيده هايى از نهج البلاغه اقدام كرده اند كه تعداد كثيرى از اين منتخبات، بدون ترجمه يا همراه با ترجمه فارسى و غيرفارسى، به چاپ رسيده است. 'مطلع الصباحتين و مجمع الفصاحتين'، تأليف ابوالسعادات اسعد بن عبدالقاهر اصفهانى، ملقب به شفرويه "640 ه"، [ ر.ك: صدرايى خويى، على، 'مطلع الصباحتين و مجمع الفصاحتين'، فصلنامه علوم حديث، ش 4، ص 179؛ حسينى اشكورى، سيد صادق، 'نگاهى به مطلع الصباحتين و مجمع الفصاحتين'، فصلنامه نهج البلاغه، ش 1، ص 113؛ طباطبايى، سيد عبدالعزيز، 'فى رحاب نهج البلاغه'، تراثنا، ش 29، ص 49.] از نخستين منتخبات نهج البلاغه است كه كلمات برگزيده نبوى را از الشهاب قاضى قضاعى و كلمات منتخب علوى را از نهج البلاغه جمع كرده است. الطرائف، منتخبى از نهج البلاغه است كه نسخه خطى آن به شماره 5356 در كتابخانه غرب همدان موجود است، النفائس نيز منتخب ديگرى است از نهج البلاغه كه يكى از دانشمندان سنى در قرن هشتم هجرى آن را گردآورى كرده و نسخه اى از آن به شماره 1870 در كتابخانه آستان قدس رضوى، با تاريخ كتابت 759 ه موجود است.

طرائف الحكمة و بدائع المعرفه [ تهرانى، آقابزرگ، الذريعه، ج 15، ص 155 و ج 6، ص 147؛ استادى، رضا، فهرست كتابخانه مسجد اعظم، ص 287؛ اشكورى، سيداحمد، فهرست كتابخانه آيت اللَّه مرعشى، ج 1، ص 154.] نيز از گزيده هاى نهج البلاغه است كه سيد محمدتقى حسينى قزوينى "1270 ه" آن را انتخاب كرده و خود شرحى بر آن نگاشته است. صائن الدين على اصفهانى مشهور به ابن تركه "830 ه" نيز گزيده اى از نهج البلاغه را گرد آورده است. [ تهرانى، آقابزرگ، الذريعه، ج 14، ص 140.]

عده اى از فضلاى عصر ما نيز گزيده هايى از نهج البلاغه را گردآورده اند؛ از جمله: احمد على بابايى، هادى خاتمى بروجردى، سيدكاظم ارفع، سيدعطاءاللَّه مجدى، جواد فاضل، اسداللَّه مبشرى، سيدجعفر شهيدى، فضل اللَّه كمپانى، محمد مقيمى.

روائع نهج البلاغه، عنوان گزيده اى از نهج البلاغه است كه آن را جرج جرداق گردآورده است. ترجمه اين كتاب به نام زيبايى هاى نهج البلاغه منتشر شده است. گزيده هايى از نهج البلاغه به زبان هاى ايتاليايى،فرانسوى،انگليسى،بنگالى و اردو نيز به چاپ رسيده است.

در كتابشناسى نهج البلاغه، 66 منتخب از نهج البلاغه معرفى شده است و استاد محقق طباطبايى در فى رحاب نهج البلاغه، 37 عنوان از گزيده هاى نهج البلاغه را شناسانيده و سيدعبدالزهراء حسينى خطيب نيز در مصادر نهج البلاغه شمارى از گزيده هاى نهج البلاغه را معرفى كرده است. [ گروهى از مؤلفان، نهج البلاغه از منظر فرزانگان، ص 292 - 295؛ تراثنا، ش 29، ص 49 - 62.]