تحولات سياسي
هيچ گاه سياست به معني حقيقي با اسلام حقيقي جدا نيست، بلكه اين دو، عين هم و مكمل همديگر هستند.حضرت امام خميني"ره" در تحرير الوسيله مي فرمايد:
"فَمَنْ تَوَهَمَ اَنَ الدينَ مُنْفَكٌ عَنِ السياسَهِ فَهُوَ جاهِلٌ لَمْ يَعْرِفِ الْاِسْلامَ وَلْالسِياسَهَ؛
پس آن كس كه بپندارد كه دين از سياست جدا است چنين كسي ناآگاه است كه نه اسلام را مي شناسد و نه سياست را."(140)
حوزه علميه قم از ابتدا تا حال، در هر عصري، از ماجراهاي سياسي بر كنار نبوده، بلكه در بعضي از موارد، دخالت جدي كرده، و گاهي زمام سياست عصر خود را به دست گرفته است.
رابطه حوزه علميه با سياست، در طول زمان و شرايط و امكانات، مختلف بوده، كه چاره اي نيست جز اينكه در اينجا با ذكر نمونه هايي، به تماشاي دور نماي آن بپردازيم: