گرچه كار اصلي حوزه علميه، تعليم و تعلم است، ولي از نظر حوزه هيچ گاه تعليم و تعلم، هدف نيست، بلكه وسيله اي است براي وصول به اهداف عالي و كمالات متعالي انساني، بر همين اساس حوزه علميه قم در هر زماني تا سرحد امكانات خود، منشأ تحولات عظيم فرهنگي، اجتماعي و سياسي و هر گونه عواملي كه موجب رشد و تعالي انسان ها مي شود، شده است، در اين كتاب كه بناي آن بر اختصار است، به طور فهرست به ذكر چند نمونه از اين تحولات مي پردازيم: