ساختنی است، نه یافتنی
آینده از آن کسانی است که انتخاب میکنند کجا باشند، کجا بروند، چگونه بروند و کدام راه را انتخاب کنند.
ابتدا از تعریف رشد شروع میکنیم رشد یک اصطلاح زیست شناختی است که به رشد جسمی اطلاق میشود. ولی این اصطلاح در روانشناختی مفهومی نارساست چرا که تحول روانشناختی آدمی مورد نظر است. بدین معنا که تحول فکری، تحول عاطفی و تحول راهبردها برای تقلید از محیط مورد توجه میباشد. رشد و پرورش خلاقیت هم یک تحول روانشناختی میباشد نه زیستشناختی. برای درس دادن به کودکان، کار کردن با آنها و حتی دوست داشتن آنها و فهم تحول ذهنی آنها الزامی است. بسیاری از والدین و معلمان نگرانی دارند که رفتار کودکشان بههنجار نباشد: آیا بچه من حالا باید راه برود؟ چگونه است که بچه من خوب نقاشی میکند اما ریاضیاتش خوب نیست؟ آیا کودک من با هوش است؟ بههنجاری چیست؟ جواب مشخصی برای موارد بالا وجود ندارد، اما خطوط راهنمایی برای شناخت سازش یافتگیهای کودک وجود دارد که میتواند رشد ذهنی کودک را مشخص نماید.
هر رویدادی در زندگی دو بار اتفاق میافتد، یک بار در رویا و بار دیگر در عمل. در زمانهای که روند تغییرات از جامعه صنعتی به جامعه اطلاعاتی و از نگرش کوتاه مدت به نگرش بلند مدت و از کار فردی به کار گروهی و از آموزش سنتی به آموزش الکترونیکی، به پیش میرود یادگیری و چگونه یاد گرفتن به مهارتی ضروری و انکار ناپذیر تبدیل شده است. بر همین اساس مدرسین سنتی آموزش دیگر یارا و توان رسیدن به سرعت سرسام آور تولید علم و اطلاعات و روشهای نوین را ندارند و نیاز به آموزش مهارت جدیدی به نام یادگیری، یادگرفتن در هزاره جدید میباشد. تورنس (1968) در مطالعهای عوامل موثر در پرورش خلاقیت را، هوش، خانواده و ویژگیهای شخصیتی افراد ذکر کرده است.
میتوان پرورش خلاقیت را به چهار بخش خانواده، فراگیر، مدرس و محیط آموزشی تقسیم کرد که به ترتیب اولویت هستند. خانواده ویژگیهای ذاتی و شخصیتی را انتقال میدهد و محیط را برای تلاش و کوشش فرد مهیا میکند. مدرس در نشان دادن راهها و قدرت تصمیمگیری و روش صحیح یادگیری به فراگیر نقش پر رنگی دارد که بر روی آینده فرد تاثیرگذار است. داشتن تعداد کمی راههای مختلف فاجعهآمیز است زیرا درهیچ روشی برای تدریس هیچ ماده درسی وجود ندارد که در مورد همه کودکان موفقیتآمیز باشد. هر کودک خود به مدرسش چگونگی یادگیری را نشان میدهد.
مدرسان برای اینکه بتوانند کلاسی در جهت برانگیختن قوای خلاق فراگیر داشته باشند باید به نکات زیر توجه کنند.
باید از فراگیران بخواهیم خود مساله طرح کنند و به پاسخ آن بیندیشند.
در حین تدریس سوالات بحث برانگیز طرح نمایید.
از طرح سوالهایی که تنها یک جواب معین دارد، در صورت امکان اجتناب کنید.
فعالیت تدریس را بر حسب تجارب قبلی پایهریزی نمایید.
سعی کنید فراگیران ارتباط مسایل را با واقعیتهای زندگی درک نمایند.
فضای کلاس را برای فراگیران امن کنید زیرا امنیت ضامن خلاقیت است.
به فراگیران یاد دهید از طریق حفظ کردن اشعار، گزارش نویسی، خلاصه نویسی و .... حافظه خود را تقویت کنند، زیرا تقویت حافظه باعث تقویت خلاقیت میشود.
فراگیران را تشویق کنید تا به آیات الهی، موسیقی، سرود، اشعار خوب، سخنان خلاق و ... با دقت گوش دهند.
فراهم کردن زمینهها و شرایطی که به تقویت فکر خلاق در مدارس منجر میشود دامنه وسیعی دارد که از تغییر در نگرشها تا روشها امتداد مییابد برخی از روشها را در زمان کوتاهی میتوان عملی ساخت، ولی اکثریت آنها نیاز به تغییرات وسیعتر و پیش نیازهایی دارند.
آینده از آن کسانی است که انتخاب میکنند کجا باشند، کجا بروند، چکونه بروند و کدام راه را انتخاب کنند. آموزش موثر باید مهارت تصمیمگیری را برای فراگیر به گونهای فراهم کند که در موقعیتهای مختلف مانند انتخاب رشته درسی، انتخاب شغل، انتخاب محل زندگی و ... بتواند از آن استفاده کند. افرادی که در تصمیمگیری موثر توانمند هستند دارای مهارتهایی مختلفی هستند. مهمترین این مهارتها عبارتند از مهارت حل مسئله، مهارت تفکر انتقادی و خلاق، مهارت جمعآوری و دستیابی به اطلاعات، مهارت ارزیابی و سنجش پیامدها، مهارت ارزشیابی اطلاعات و مهارت تجزبه تحلیل نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدها. به یاد داشته باشیم، آینده مکانی نیست که به آنجا میرویم، آینده جایی است که ما آن را میسازیم، راههایی که به آینده ختم میشوند یافتنی نیستند، بلکه ساختنیاند به گونهای که ساختن این راهها هم آینده و هم سازنده آن را به کلی دگرگون میکند.
دکتر نیونوذری
تنظیم برای تبیان: کهتری
مقالات مرتبط
