موشک‌های فراگ( FROG)

موشک فراگ که چندین مدل تولید شده، از تولیدات اولیه روسیه بوده و فاقد هدایت می باشند. برای اولین بار این موشک در سال های 1956 و 1957 روئیت شد و توسعه این موشک به منظور پشتیبانی هسته ای از نیروهای خودی در صحنه عملیات می باشد. سیستم کلی آن همراه با رادارهای برد بلند، مخصوص اطلاعات هواشناسی و نیز اعمال آنها در عملیات روانه سازی و محاسبات بالستیک خارجی است. سرجنگی آن ممکن است از انواع "شدید الانفجار" ، "شیمیایی" یا "اتمی" باشد.

موشک فراگ – 1

این مدل در سال 1956 به نمایش گذاشته شد. برد این موشک 32 کیلومتر(20 مایل) است و از روی سکوی ریلی که بر روی تانک سنگین زرهی IS-1/2 قرار می گیرد، قابل پرتاب است. لانچر فراگ – 1 از نوع خود کششی می باشد و نام روسی این مدل( لونا-1) است.

موشک فراگ – 2

این موشک همزمان با موشک فراگ – 1  تولید و نسبت به آن کوچکتر و برد آن 12 کیلومتر ( 5/7 مایل) می باشد. این موشک، روی لانچر مستقر برخورد روی آبی خاکی PT-67 و یا تانک قرار می گیرد. این موشک ها علی رغم تولید، فقط برای مدت محدودی در خدمت بوده و فراگ – 3 جایگزین این مدل شده است.

موشک فراگ – 3

فراگ – 3 مدلی از موشک های فراگ است که به نظر می رسد در پاره ای از کشور ها کماکان در خدمت باشد. پیشران موشک دو مرحله ای با سوخت جامد بوده و هر دو قسمت با هم روشن و تا هدف هدایت می شوند. هر موتور دارای یک نازل مرکزی است و 12 نازل پیرامون نازل مرکزی قرار دارد. لانچر موشک بر روی شاسی PH-76 قرار گرفته  و خودرو مذکور سرعت 35 کیلومتر بر ساعت را برای سکوی پرتاب فراگ – 3 فراهم می کند. این موشک در سال 1960 روئیت شد و مسافتی که لانچر در یک مسیر و با باک پر طی می کند 240 کیلومتر است. این مدل به تعداد زیادی صادر و در جنگ 6 روزه اعراب و اسرائیل به وسیله مصر و سوریه علیه اسرائیل ( در سال 1976) به کار گرفته شده است.

موشک فراگ – 4

این مدل مشابه موشک فراگ – 3 می باشد. طول آن برابر 24/10 متر و جرم آن 2177 کیلوگرم کمتر از مدل فراگ – 3 می باشد. قدرت انفجاری سرجنگی هسته ای موشک 25 کیلوتن بوده و سرجنگی می تواند شیمیایی یا شدید الانفجار ( H.E) باشد. لانچر از نوع تک ریلی و بر روی شاسی PT-76  قرار می گیرد. برد موشک 45 کیلومتر و پیشران آن دارای بوستر و موتور اصلی است.

موشک فراگ – 5

اختلاف این مدل با فراگ – 4 در شکل سرجنگی بوده و فرم سر جنگی فراگ – 5  دارای شیب تند و تیز می باشد. موشک فراگ – 5 کوتاهتر، باریک تر و از نظر جرم سنگین تر می باشد. برد این موشک نسبت به مدل های قبلی بیشتر است. ایم موشک دارای موتور دور، جهت دوران موشک در مسیر و تثبیت پرواز موشک می باشد. پیشران موشک دارای بوستر و موتور اصلی از نوع سوخت جامد است و در کشور روسیه و بعضی از کشورهای کمونیستی سابق، عملیاتی می باشد.

مشخصات موشک

طول: 1/9 متر، جرم: 3000 کیلوگرم، برد: 55 کیلومتر، سرجنگی: هسته ای یا منفجره شدید، قطر: 55 سانتی متر.

موشگ فراگ – 6

این موشک شبیه موشک فراگ – 7 است و برای امور آموزشی، طراحی و ساخته شده است.

موشک فراگ – 7

فراگ – 7، جدیدترین سری از موشک های فراگ است. این موشک برای نخستین بار در سال 1967 در مسکو به نمایش گذارده شدو متعاقب آن روسیه هم پیمانان و متحدان خویش را با تعدادی از آنها تجهیز کرد.

هدف از تولید این موشک توسط روسیه، پشتیبانی هسته ای نیروهای خودی در صحنه های عملیات می باشد. این سلاح در دو مدل مختلف A و B تولید و به تعدادی از کشورها نظیر الجزایر، کوبا، مصر، کره شمالی، سوریه، کویت، لیبی، عراق، یمن، افغانستان و کشورهای کمونیستی سابق نظیر یوگوسلاوی و بلغارستان صادر شده است.

علی رغم اعمال پارامترهای هواشناسی در تیراندازی و دقت در نشانه روی، خطای دایره ای (CEP) موشک حدود 500 الی 700 متر می باشد.

از نظر شکل ظاهری مرنتر از مدل های قبلی بوده و سرجنگی آن کمی قطورتر از بدنه موشک است. پیشران موشک یک مرحله ای بوده و تعدادی نازل کوچکتر در پبرامون نازل مرکزی قرار دارند. سوخت موتور از نوع جامد می باشد. سرجنگی آن از نوع هسته ای یا شیمیایی است. این مدل به مقادیر زیادی به کشورهای بلوک شرق سابق و کشورهای عربی نظیر مصر، عراق و یمن صادر شده است. جرم کامل موشک 2250 کیلوگرم، قطر آن 55 سانتی متر، و قطر بدنه ی موشک 40 سانتی متر است. در جنگ خلیج فارس بارها عراق از این موشک علیه ایران استفاده کرد و گفته می شود عراق دارای 26 سکوی پرتاب از این نوع موشک بوده است.

کاربرد موشک فراگ

اولین موشک فراگ در جنگ 1973 "یوم کیپر" به کارگرفته شد. در طول جنگ 6 روزه، مصر 64 فروند از این موشک ها را علیه اهدافی در اسرائیل به کار گرفت. تعدادی از این موشک ها از نوع فراگ 3و 4 بودند.

در همین جنگ در جبهه شمال نیز سوریه 69 فروند موشک فراگ- 3 را به سوی اهدافی در اسرائیل پرتاب کرد. تعداد 20 الی 25 فروند از این موشک ها علیه پایگاه های هوایی اسرائیل و بقیه به سوی اهداف نظامی دیگر به کار برده شدند. حداقل یک فروند از موشک های پرتابی مصر به پایگاهی در اسرائیل برخورد کرد و باعث انهدام یک فروند هواپیما شد.

در جنگ ایران و عراق، عراق نیز از 67 فروند از این موشک ها را علیه هداف مرکزی ایران استفاده کرد. تعدادی از این موشک ها دارای سرجنگی شیمیایی بوده اند.

در سال 1985 در درگیری های افغانستان، روسیه تعدادی از موشک های فراگ- 7 بی را به این کشور منتقل کرده و برای هدف گیری روستاهایی که از نیروهای مقاومت پشتیبانی می کردند، استفاده کرد. پس از خروج روسیه کماکان تعدادی از این موشک ها باقی ماند و به کار گرفته شد.

عراق از روی این موشک، سلاحی را توسعه داد که " لیت-90" نام دارد. برد موشک مذکور 90 کیلومتر است و علاوه بر عراق، کره شمالی نیز تعدادی از موشک های خود را به سلاح شیمیایی و بیولوژیکی مجهز کرده است. به علت محدودیت در زمان، این سلاح برای هدف گیری در منطقه وسیع مناسب می باشد. فراگ 1 و 2 برای مدتی محدود تولید ولی موشک مدل فراگ- 7 به تعداد زیاد تولید شد و کماکان انواعی از آن که به سرجنگی هسته ای یا شیمیایی مجهز هستند در اختیار فرماندهی عالی نیروهای روسیه می باشد.

در اوایل سال 1989 تعداد موشک فراگ به همراه دو لانچر در اختیار نیروهای مقاومت لبنان در بیروت گذاشته شد.

مشخصات موشک های فراگ

مشخصات	مدل  FROG-3	مدل  FROG-4	مدل  FROG-7
طول	10/55 متر	10/24 متر	مدل 9/1 A متر و 9/5 Bمتر
قطر	399 میلی متر	399 میلی متر	55 میلی متر
جرم	2266 کیلوگرم	2177 کیلوگرم	2300 تا 2500 کیلوگرم (بستگی به سرجنگی دارد)
سرجنگی	هسته ای= 25 کیلوتن تن HE شیمیایی	هسته ای= 25 کیلوتن تن HE شیمیایی	1 و 5 و 25 کیلوتن مدل  HEB شیمیایی
قطر سرجنگی	536 میلی متر	399 میلی متر	54 سانتی متر
جرم سرجنگی	456 کیلوگرم	363 کیلوگرم	HE= 500 کیلوگرم هسته ای = 450 کیلوگرم شیمیایی = 436 کیلوگرم
پیشران	راکت موتور یک مرحله ای	_	_
حداکثر برد	26 کیلوگرم	52 کیلوگرم	70 کیلوگرم
حداقل برد	مشخص نیست	مشخص نیست	11 کیلوگرم/ نوع شیمیایی 14 کیلوگرم
خطای دایره ای (CEP)	800-400 متر	800-400 متر	700-500 متر
تعداد خدمه	4	5	5
خودروی حمل	لانچر تک ریل با شاسی PT-76	لانچر تک ریل با شاسی PT-76	BAZ-135L4
جرم همراه با لانچر	14200 کیلوگرم	14200 کیلوگرم	23000 کیلوگرم
طول همراه با لانچر	10/55  متر	10/3 متر	10/75 متر
عرض لانچر	3/18 متر	3/18 متر	2/8 متر
ارتفاع راهپیمایی	3/05 متر	3/05 متر	3/66 متر
حداکثر سرعت	44 کیلومتر در ساعت	44 کیلومتر در ساعت	65 کیلومتر در ساعت
توان عبور از زمین شکافدار	2/8 متر	2/8 متر	2/63 متر
حداکثر ارتفاع جهت عبور	1 متر	1 متر	58 سانتی متر

محسن مرادی

بخش دانش و زندگی تبیان

منابع:janes weapon systems 1997، yaghub aslani vol2