آشنایی با میگ-29

برنامه? ساخت هواپیمای میگ 29 همانند سوخو سو27- به سال 1969 بازمی‌گردد. در آن زمان شوروی برنامه اف-ایکس (F-X) ایالات متحده را زیر نظر داشت که به ساخت هواپیمای اف-?? (F15- EAGLE) منجر گردید. شوروی دریافت که هواپیماهای جدید ساخت آمریکا تا حد قابل توجهی دارای برتری نسبت به تمامی هواپیماهای شوروی هستند و از تکنولوژی پیشرفته‌تری نسبت به این کشور برخوردار هستند.

هواپیمای میگ21- (MiG21- Fishbed) با وجود چالاکی زیاد و قدرت مانور خوب خود، در شب قادر به انجام ماموریت نبود و برد عملیاتی به نسبت کوتاهی داشت و همچنین از عدم توانایی استفاده از جنگ افزارهای گوناگون در حد قابل ملاحظه‌ای رنج می‌برد. هواپیمای میگ23- (MiG23- Flogger) که با هدف مقابله با هواپیمای اف4- فانتوم 2 طراحی و ساخته شده بود با وجود سرعت و برد عملیاتی مناسب و داشتن فضای کافی برای حمل سوخت و جنگ افزارهای مختلف، از قدرت مانور کمی برخوردار بود و در نبردهای هوایی (داگفایت) تا حد زیادی ناموفق نشان می‌داد چنین شد که شوروی به فکر ساخت یک هواپیما که ضمن داشتن چالاکی و قدرت مانور خوب دارای برد عملیاتی کافی و امکان استفاده از جنگ افزارهای گوناگون در حد خوبی را داشته باشد، افتاد. علاوه بر این موارد این هواپیما می‌بایست از سیستم‌های آیونیوک پیشرفته برای رقابت با هواپیماهای ساخت آمریکا هم استفاده می‌کرد. در واکنش به این نیاز ستاد فرماندهی شوروی درخواست ساخت هواپیما پشرفته تاکتیکی را ارائه داد و این درخواست را در طرحPFI که مخفف هواپیمای پیشرفته تاکتیکی به زبان روسی است را مطرح کرد. مشخصات خواسته برای این طرح از سوی شوروی تا حد زیادی افراطی و بلند پروازانه بود هواپیمای مورد درخواست آنان باید برد عملیاتی زیاد، قابلیت خوب برای نبردهای نزدیک، چالاکی و مانور عالی، دارای حداقل سرعت 2 ماخ، دارای قابلیت حمل تسلیحات سنگین، به همراه استفاده از آیرودینامیک پیشرفته که این مورد آخر توسط موسسه آیرودینامیک روسیه به همراهی شرکت سوخو در حال انجام مراحل تحقیقاتی بود.

در سال 1971 شوروی تخمین زده بود طرح هواپیمای پی‌اف‌آی (PFI) یا همان هواپیمای پیشرفته تاکتیکی می‌بایست پر هزینه باشد و مانند طرح آمریکا برای ساخت هواپیمای جنگنده سبک وزن به مانند اف 16- (F-16 Fighting Falcon) و اف17- (YF-?? Cobra) بود، و نیازهای مشابه را بر آورده می‌کرد. سپس به علت هزینه بالای طرح شوروی این طرح را به دو طرح مختلف تقسیم کرد طرح ال‌پی‌اف‌آی (LPFI) که ساخت یک هواپیمای تاکتیکی پیشرفته سبک وزن و طرح تی‌پی‌اف‌آی (TPFI) یعنی ساخت یک هواپیمای تاکتیکی سنگین وزن بود و تفاوت طرح پی‌اف‌آی ابتدایی شوروی و طرح دوم پی‌اف‌آی در تخصصی تر شدن آن بود. طرح کلی پی‌اف‌آی هواپیمای پیشرفته تاکتیکی اولیه به دو طرح تخصصی تر تبدیل شد که در هر کدام به روی بعضی از مشخصات بیشتر از سایر مشخصات با توجه به هدف ساخت و نوع ماموریت تاکید شده بود. طرح هواپیمای تاکتیکی پیشرفته سبک وزن یا همان ال‌پی‌اف‌آی (LPFI) به شرکت میگ سپرده شد و سرانجام به ساخت هواپیمای میگ 29- منجر شد و طرح هواپیمای پیشرفته تاکتیکی سنگین وزن و یا همان تی‌پی‌اف‌آی (TPFI) برای مقابله با هواپیمای اف 15- به شرکت سوخو سپرده شد که این طرح نیز با ساختن هواپیمای سوخو سو27-  به پایان رسید.

طراحی هواپیمای ال‌پی‌اف‌آی با مشخصات جدید در سال 1974 شروع گردید و به ساخت هواپیمای میگ 29- ای (MiG29- A) منجر گردید. اولین پرواز این هواپیما در 6 اکتبر 1977 صورت گرفت. هواپیمای میگ 29- تنها یک ماه بعد از اولین پرواز خود در نوامبر 1977 ازسوی ماهواره‌های جاسوسی آمریکا مورد شناسایی قرار گرفت. این هواپیما هنگامی که در مرکز آزمایش پرواز ژوکوفسکی (Zhukovsky) در نزدیکی شهرک رامنسکوی (Ramenskoye) حضور داشت مورد شناسایی قرار گرفت و ایالات متحده هواپیمایی با مشخصات شبیه به هواپیمای اف17- ( YF17- Cobra) مشاهده کرد.

میگ 25 بی (MiG29- B) با تاخیری که به دلیل حادثه در دو نمونه اولیه میگ29- ای (MiG29- A) و به دلیل ایراد در موتورها بود، در ژوئن سال1983  وارد خدمت شد، و ناتو هواپیمای میگ29-  بی (MiG29- B) را فالکروم ای(Fulcrum-A) نامگذاری کرد. به طور منطقی باید میگ29- A باید فالکروم ای(Fulcrum-A) نامیده می‌شد، ولی بدلیل آنکه تا قبل از آن ناتو میگ 29-  ای را مشاهده نکرده بود، میگ 29- بی را نمونه ابتدایی میگ فرض کرد، و فالکروم ای (Fulcrum-A) نامگذاری کرد هواپیمای میگ 29- یا همان (Fulcrum-A) در مجموع به تعداد 840 فروند تولید شد. اولین باری که هواپیمای میگ 29  به در غرب به نمایش عمومی درآمد در ژوئیه 1986 در فنلاند بود و بعد از آن در سپتامبر 1988 در نمایشگاه هوایی فارنبورو (Farnborough Air Show) در بریتانیا به نمایش درآمد و غربیها تحت تأثیر قدرت زیاد و چالاکی این هواپیما قرار گرفتند.

میگ 29- در زمان شوروی مورد توجه قرار داشت، اما بعد از شوروی، با وجود مجهز شدن به سیستم‌های هوانوردی پیشرفته و چند منظوره بودن و قابلیت حمل مخازن سوخت خارجی و امکانات گسترده دیگر مورد توجه روسیه قرار نگرفت. که این به دلیل سیاست نامناسب مسئولان شرکت میگ نسبت به شرکت سوخو در شناخت خواست و تمایل مسئولان روسیه‌است. با این وجود مسئولان شرکت میگ با گسترش این هواپیما سعی در صادرات آن به خارج از کشور را دارند. البته به نقل از منابع غیر رسمی دستیابی غرب به اطلاعات هواپیمای میگ 29- از دلایل مهم این تصمیم از جانب مقامات روسیه است.

هواپیمای میگ 29- در حال حاضر تحت پروژه‌های مختلف توسعه و بهینه سازی قرار دارد و آخرین نمونه‌های این هواپیما میگ 29- اس ام تی (MiG-29- SMT) و میگ 29- ام 2 (MiG-29 M2) هستند. نمونه جدید ناو نشین هواپیمای با نام میگ 29- کا (MIG-29K) برای استفاده در نیروی دریایی هند که به تازگی ناوهواپیمابر دریاسالار گورشکوف را از روسیه خریداری کرده در حال تولید است.

میگ 29 در سال 1986 برای اولین بار به صورت عمومی در فنلاند به نمایش در آمد. سپس دو فروند از این هواپیما در 1988 در نمایش هوایی فارنبورگ که در بریتانیا برگزار می‌شد به نمایش عمومی در آمدند. پس از این ماجرا در 1989 نمایشگاه هوایی پاریس برای دومین بار در طول تاریخ از 1930 تا آن زمان جنگنده‌های شوروی را به نمایش در آورد. با دیدن این نمایش غربی‌ها به شدت تحت تأثیر ظرفیت و قدرت مانور پذیری این جنگنده قرار گرفته بودند. ولی همچنان متوجه دود زیادی که از موتور کیلمو این جنگنده خارج می‌شد نیز بودند که این خود یک ضعف محسوب می‌شد. فدراسیون دانشمندان آمریکا ادعا کردند که میگ 29- در درگیری‌های نزدیک (5 مایل) هوایی به علت مانور پذیری بالا و میدان دید خلبان از جنگنده اف 15- برتر است. ولی اف 15- در درگیری‌های دور به دلیل داشتن سیستم‌های هوانوردی بهتری که دارد، بهتر عمل می‌کند.

میگ29- ‌های نیروی هوایی آلمان در تمرین دی‌ای‌سی‌تی (DACT) به همراه اسکادران 510 نیروی هوایی آمریکا شرکت کردند که از جنگنده اف 16- استفاده می‌کردند. در پایان کار خلبانان اف16- اعلام کردند که میگ 29 از اف 16- به علت موتورهای قدرتمندتر و بهره گیری از موشک ویمپل و همچنین میدان دید بهتر برای خلبان برتر است. این جنگنده درحال انجام عملیات اولین بار در سال 1980 در جنگ ایران و عراق دیده شد. همچنین در طول اشغال افغانستان توسط شوروی یک فروند میگ 29-  شوروی توانست سوخو20- افغان را منهدم کرد.

در دهه گذشته این جنگنده در دستان خلبان عراقی در جنگ خلیج فارس مورد استفاده قرار گرفت که سرانجام 5 فروند میگ 29- که 4 فروند آنها به وسیله اف 15-  و 1 فروند دیگر به وسیله اف16 - منهدم شد.

با وجود برتری این هواپیما نسبت به هواپیماهای آمریکایی، تمرینات نامناسب خلبانان، دفاع‌های ضد هوایی پشتیبان هواپیماهای آمریکایی، و کمبود لوازم یدکی از جمله عوامل عدم موفقیت آن بودند. پس از آن 8 فروند میگ 29 به ایران گریختند که هنوز در ایران در حال خدمت هستند اکثر هواپیماهای باقیمانده در حالیکه از ضعف تعمیرات و کمبود قطعه رنج می‌بردند یا در حال فرار به ایران بودند منهدم شدند. یک میگ 29 متعلق به کوبا در سال 1996 دو فروند هواپیمای سسنا 337-  غیر مسلح را پس از آن که این دو هواپیما به شکل غیر قانونی به حریم کوبا وارد شده بودند، منهدم کرد. گزارشات حاکی از آن است که در سال 1999 و 2000 یک فروند سوخو27-  متعلق به ارتش روسیه 5 فروند میگ 29 اریتریایی را که توسط خلبانان اوکراینی پرواز می‌کردند منهدم کرد.

Fulcrum-A اولین نمونه ساخته شده از این هواپیما که در سال1982 وارد خدمت شد.

12 Fulcrum-A نمونه اصلاح شده صادراتی برای ملت‌های عضو پیمان ورشوکه فاقد امکانات لازم برای حمل تسلیحات اتمی است و دارای رادار اصلاح شده برای افزایش قابلیت‌های آن و سیستم (ECM) برای مقابله با جنگ الکترونیک و سیستم (IFF) برای شناسایی دوست از دشمن (Identification Friend or Foe) است. هواپیماهای میگ 29  ایران از این نوع هستند.

UB12  Fulcrum-B نمونه آموزشی دو سرنشیبه که فاقد رادار و توپ GSh – 30 است.

29S این نمونه تا حد بسیار زیادی مشابه به نمونه 29B-12 "Fulcrum-A است با تفاوت‌هایی که شامل تقویت سیستم کنترل پرواز و اضافه کردن چهار کامپیوتر جدید که باعث تقویت ثبات پروازی و کنترل پذیری بهتر می‌شود امکان شلیک در حال سوخت گیری و همچنین تقویت توپ GSH- 10 به این مدل اضافه شده‌است.

S13 Fulcrum-C مشابه مدل قبلی با این تفاوت که دماغه هواپیما تا حدی بزرگ تر است و ظرفیت سوخت گیری بالاتری دارد. MiG29-SM "Fulcrum-C مشابه مدل قبلی با توانایی حمل موشک‌های هوا به زمین و بمب‌های تلویزیونی و لیزری.

29K "Fulcrum-D نمونه ساخته شده برای نیروی دریایی که به تجهیزاتی از قبیل بال‌های تا شونده و دنده‌های آرستور است که در اصل برای استفاده در ناو هواپیمابر آدمیرال کوزنشوف ولی طرح این هواپیما بر اثر مشکلات مالی لغو شد.

29SMT این نمونه در حقیقت همان نمونه بهینه سازی میگ 29 اس است که در آن قطعات قدیمی هواپیما با قطعات نرم‌افزاری و سخت پیشرفته تر میگ 29 ام یا همان میگ33 جایگزین شده‌اند. با افزودن به حجم مخازن داخلی این هواپیما بدون استفاده از مخازن خارجی تا برد 2100 کیلومتر قادر به انجام ماموریت است. کابین این هواپیما دارای دو نمایشگر بزرگ مسطح کریستال مایع LCD تمام رنگی و دو نمایشگر مسطح تک رنگ کوچک بهینه سازی شده و رادار بهینه سازی شده N 019MP است که به برد و قابلیتهای هوا به زمین آن می‌افزاید. این نمونه همچنین ازموتور توربوفن کلیموف (RD-43 turbofans) استفاده می‌کند. میزان حمل مهمات در این مدل4500 کیلو گرم است که نسبت به مدل قبلی500 کیلو گرم پیشرفت داشته‌است. این نمونه استفاده می‌شود استفاده کند. کشور روسیه, یمن, ایران و سوریه کشورهایی هستند که از این نمونه استفاده می‌کنند.

29UBT همان نمونه SMT مطابق با29UB که الجزیره و یمن از آن استفاده می‌کنند.

بخش دانش و زندگی تبیان

منابع:

ویکی پدیا، airsceneuk.org.uk

کارخانه تولید میگ ??(در یک نگاه)