5 امر ضروری جهت حضور در فضا(2)

در ادامه قسمت قبل به تشریح امور ضروری حضور انسان در فضا می پردازیم.

3- در جستجوی حیات تازه

پیش از پرتاب اسپوتنیك دانشمندان گمان می كردند كه حقیقتاً منظومه شمسی باغ بهشت است. سپس نظریه ها رو به زوال گذاشت؛ ثابت شد كه خواهر زمین- زهره- آتشین و جهنمی است. حتی امیدها در مورد مریخ و ماه هم به یأس بدل شد زمانی كه كاوشگرهای مارینر منظره دهانه های آتشفشانی ماه را ارسال كردند و سطح نشین های وایكینگ موفق نشدند حتی یك مولكول ارگانیك مجزا روی مریخ بیابند. اما اخیراً گزینه های محتمل برای حیات مجدداً قوت گرفته ا ند؛ مریخ دوباره امیدوار كننده به نظر می رسد. همچنین احتمال می رود كه قمرهای دیگر سیارات - به ویژه اروپا و انسلادوس  - دریاهای زیرزمینی پهناوری داشته باشند و مقادیر كافی از مواد اولیه لازم برای زندگی در آنها موجود باشد. حتی ممكن است زمانی زهره را اقیانوس هایی فرا گرفته باشند.

ناسا درباره مریخ روش جستجو به دنبال آب را در پیش گرفته است، برای اینكار علاوه بر جستجوی مستقیم تركیب موجودات زنده به دنبال نشانه هایی از حیات در گذشته و حال می گردد. آخرین مأموریت آن مریخ نشین فونیكس 13 است كه مرداد سال گذشته مسافرت 10 ماهه خود را آغاز كرد و پس از طی مسافت 679 میلیون كیلومتری مابین زمین و مریخ، روز 6 خردادماه جاری در نقطها ی ناشناخته در قطب شمال سیاره سرخ فرود آمد.

فونیكس مجهز به یك دوربین، آزمایشگاه پیشرفته و بازوی رباتیكی 2.35 متری است. این مریخ نشین پس از كندن حفره ا ی در محل با كمك بازوی رباتیك خود، با حرارت دادن نمونه های یخی بدست آمده، به دنبال نشانه هایی از مولكول های آلی (كربن و هیدروژن) بود. و سرانجام پس از قرن ها تلاش برای كشف تركیبات آب در سیارات دیگر، مریخ نشین فونیكس موفق به پرده برداشتن از این راز بزرگ شد. تصاویر متعددی كه نشان دهنده تصعید یخ های نمایان شده پس از حفاری در نزدیكی محل فرود فونیكس در قطب شمال مریخ هستند،وجود یخ آب در این سیاره را تایید می كنند.

مأموریت مرحله بعدی ناسا، راه ا ندازی آزمایشگاه علوم مریخ(MSL)  است؛ سطح پیمایی با اندازه یك خودرو كه برای پرتاب در اواخر سال 2009 برنامه ریزی شده و قرار است یكسال بعد نیز فرود بیاید.

بدین ترتیب، دانشمندان بتدریج مایلند كه به سوی جستجوی مستقیم موجودات زنده یا بقایای آنها بازگردند. ایسا در سال 2013 تصمیم دارد كه سطح پیمای اگزومارس خود را به سوی مریخ بفرستد.

اگزومارس مجهز به آزمایشگاه شیمی نظیر وایكینگ و شاخصاً چارچوبی جهت حفاری سطح مریخ است كه توانایی فرورفتن تا عمق دومتری را فراهم می كند كه این عمق به جهت گذر از لایه های سطحی سمّی و دسترسی به مواد آلی محتمل كافی است.

بیشتر دانشمندان سیاره شناس اولین اولویت شان-نه تنها در زمینه جستجو به دنبال حیات بلكه بطور عام درمورد كشف منظومه شمسی- آوردن نمونه هایی از خاک مریخ به زمین برای تحلیل و بررسی است.

حتی مقدار بسیار كم این نمونه ها می تواند مسیر طولانی سرگذشت این سیاره را پیش روی ما آشكار سازد، چنانكه در مورد نمونه خاک ماه در مأموریت آپولو نیز صادق بود.

در مورد قمر مشتری-اروپا- اولویت دانشمندان تهیه مدارگردی است كه بتواند به سوالاتی در مورد شكل ظاهری این قمر و پاسخ میدان گرانش آن به كشش وارده از سوی مشتری جوابگو باشد. در صورتی كه درون آن دریاهایی قرار داشته باشد، سطح سیاره به اندازه 30 متر بالا و پایین می شود و درغیر این صورت این جابجایی در حدود یك متر است. مجموعه تفاسیر از میدان مغناطیسی و رادار نافذ زمینی نیز میتواند ما را به وجود اقیانوس رهنمون سازند و دوربین ها سطح آنرا به منظور آمادگی برای فرود سطحن شین نهایی و دستگاه حفاری آن تصویربرداری می كنند.

در مورد قمر تایتان، مأموریت مدارگرد كاسینی 16 و نمونه بردار هایگنز 17 همچنان در حال پیشرفت و پیگیری است. جوّ مشابه زمین تایتان، امكان استفاده از بالون هوای داغ را برای غوطه وری و پایین آمدن و در نهایت جمع آ وری خاک و سنگ از روی سطح آنرا فراهم می كند. هدف از این كار بنا به گفته جاناتان لونین از دانشگاه آریزونا،"تحلیل و بررسی ساختارهای آلی سطحی به منظور یافتن روندهای اصولی و منطقی است كه دلالت بر خودسازمانی افتگی داشته باشند، كه به نظر ما عمده دلیل سرچشمه حیات روی كره خاكی ماست. "

در نهایت ژانویه امسال، ناسا شروع به مطالعه این قبیل مأموریت ها بطور جدی نمود. این سازمان قصد دارد سال آینده از بین دو قمر اروپا و تایتان یكی را جهت كاوش انتخاب كند تا در نهایت كاوشگر دو میلیارد دلاری در یك دهه آینده كار خود را آغاز كند.

4- توصیف پیدایش سیاره ها

نظیر سرچشمه حیات، منشأ پیدایش سیاره ها نیز فرآیندی پیچیده و چند مرحلها ی است. اولین سیارها ی كه بوجود آمد، مشتری بود و نقطه شروعی برای تولّد دیگر سیاره ها. آیا این سیاره مثل باقی آنها به آهستگی بوجود آمده و یا مانند یك ستاره كوچك با یك صفیر جاذبها ی مجزا به دنیا آمده است؟ آیا این سیاره در دوردست خورشید تشكیل شده و سپس به سمت داخل كهكشان حركت كرده است؟ و همچنین همانطوركه لایه های بالایی سنگین و غیرعادی مشتری نشان می دهند، آیا ممكن است این سیاره سر راه خود با برخوردهایی كه داشته جهان های كوچكتری را از مسیر خود منحرف كرده باشد؟ مدارگرد ژونو 19 ناسا كه پرتاب آن برای سال 2011 برنامه ریزی شده ممكن است پاسخ برخی از این سوالات را بدهد.

كسانی كه روند تشكیل سیارات برایشان اهمیت و جاذبه دارد مأموریت استارداست 20 را پیگیری می كنند كه سال گذشته نمونه هاییقمر زمین نیز مكان دیگری برای بررسی مطالعات پیدایش و تكوین گیتی است.

یكی از نكات عجیب و غریب منظومه شمسی این است كه خرده سیارک های كمربند اصلی بطور مشخصی پیش از مریخ تشكیل شدها ند و در نتیجه تشكیل آنها به قبل از پیدایش زمین می رسد و دلالت بر این دارد كه با آنها موجی از تشكیل سیاره ها به راه افتاده است، شاید مشتری هم در این موج بی تاثیر نبوده باشد.

به زمین بفرستد.

اتحاد جماهیر شوروی در اواسط دهه 80 میلادی بالون هایی را بسوی زهره فرستاد و سازمان فضایی روسیه نیز كه پس از نرخ سریع اكتشافات سیارها ی اولیه، مدتهاست كاوشی جدّی نداشته، هما كنون برنامه هایی برای یك سطح نشین جدید دارد. مطالعات روی منشأ پیدایش سیاره ها با مطالعه در زمینه سرچشمه حیات تا حدود زیادی همپ وشانی و اشتراک دارد. جاكوسكی این ارتباط را اینگونه بیان می كند: "زهره در لبه داخلی ناحیه قابل سكنی واقع می شود، مریخ در خارج این لبه و زمین در میانه و فهم تفاوت های موجود میان این سیارات، محوری برای جستجو بدنبال حیات ماوراء منظومه شمسی ماست. "

5 -خروج از مرزهای منظومه شمسی

دو سال پیش كاوشگر فضایی قابل احترام وویجر دچار بحران تأمین بودجه شد و ناسا كه از تهیه پول ناامید شده بود اعلام كرد كه ممكن است این پروژه متوقف شود ولی خواست عموم مردم باعث شد كه برنامه ادامه یابد. تاكنون دستان بشر به جایی دورتر از جایی كه فضاپیمای وویجر 1 توانسته برسد، دست نیافته است؛ این فاصله در حال حاضر حدود 103 برابر فاصله زمین تا خورشید است سالانه به آن افزوده می شود.

در سال 2002 یا 2004 (دانشمندان سر سال دقیق باهم اختلاف دارند) این فضاپیما وارد مرزی چند لایه ا ی و اسرارآمیز منظومه شمسی شد كه ذرات خارجی بیرون رو از منظومه و همچنین گازهای داخلی بین سیارها ی به آهستگى پیش می روند.

اما وویجر برای مطالعه سیارات خارج منظومه شمسی طراحی شده بود نه فضای میان ستاره ا ی و همچنین باطری های پلوتونیوم آن در حال خالی شدن است. ناسا مدت هاست كه قصد دارد یك كاوشگر در زمینه NRC اختصاصی روانه فضا كند در همین راستا گزارش فیزیك خورشیدی كه در سال 2004 اعلام شد نیز اذعان می دارد كه این سازمان بایستی هرچه سریعتر مأموریت خود را بسوی هدف از پیش طراحی شده آغاز كند.

فضاپیما بایستی فراوانی اسیدهای آمینه را در ذرات بین سیارها ی اندازه گیری كرده تا كشف كند كه به چه میزان تركیبات آلی پیچیده منظومه شمسی از خارج آن آمده اند؛ همچنین بدنبال ذرات ضدّ ماده  باشد كه احتمالاً بوسیله سیاهچاله های مینیاتوری یا ماده تیره تشكیل شده ا ند؛ و اینكه كشف كند كه چطور پرده های مرزی شامل تشعشعات كیهانی میتوانند آب و هوای زمین را تحت تأثیر قرار دهند؟

و نیز ببیند كه آیا در حوالی فضای میان ستارها ی میدان مغناطیسی وجود دارد یا خیر، چراكه احتمالاً در تشكیل ستارگان نقشی تعیین كننده دارد. كاوشگر به عنوان یك تلسكوپ فضایی مینیاتوری عمل خواهد كرد و گرد و غبار منظومه شمسی كه مانع مشاهدات كیهانی می شود را برطرف می كند.

برگرفته از مجله هوافضا

تهیه کننده: محسن مرادی