چگونگی رصد قمرهای مصنوعی زمین

در گذشته، زمین فقط یک قمر داشت که همان ماه زیبای آسمان بود. اما با پیشرفت علمِ بشر، زمین صاحب قمرهای دیگری شد! قمرهایی که هر شب از بالای سر ما عبور می کنند، ولی افراد کمی متوجه حضور آن ها در پهنه ی بی کران آسمان می شوند. آیا شما هم مشتاق دیدارشان هستید؟

بهترین زمان برای رصد قمرهای مصنوعی یا ماهواره های مدار گرد زمین، هنگام غروب خورشید و بلافاصله پس از آن و همچنین اندکی پیش از طلوع خورشید است. در این زمان ها، هر چند رصدگر در تاریکی شب به سر می برد، ماهواره ها که در فاصله ی دوری از بالای سر ما در مدارهای مشخص خود در گردش اند هنوز از پرتوهای درخشان خورشید بهره مندند و در روشنایی به سر می برند. فصل تابستان به سبب زاویه ی زیاد خورشید نسبت به افق، بهترین فصل برای دیدن ماهواره هاست. تابش خورشید ماهواره ها را درخشان می کند و این که تا چند ساعت پس از غروب خورشید مهمان آسمان شب باشند، وابسته به ارتفاع آن هاست.

در حال حاضر منابع مناسبی برای شناسایی و مشاهده ی ماهواره ها و حتی پیش بینی ظهور آن ها در آسمان وجود دارد، اما اطلاعات دیگری هم هستند که اگر آن ها را بدانید در رصد ماهواره ها یاری تان خواهند کرد. هر چند به نظرم اگر به طور اتفاقی ماهواره ها را بیابید و بعد براساس مشخصات آن ها شناسایی شان رصدتان خیلی هیجان انگیزتر می شود.

ابتدا باید بدانید که کجای آسمان بی کران را جست و جو کنید تا بخت بیشتری برای یافتن ماهواره ها داشته باشید. آن ها ممکن است در هر قسمتی از آسمان نمایان شوند، ولی به طور معمول بهترین بخش برای یافتن و مشاهده ی آن ها سوی مقابل خورشید در آسمان است، یعنی در ساعت های پیش از غروب خورشید بهتر است توجه خود را به نیمه ی شرقی آسمان معطوف کنید و در ساعت های قبل از طلوع خورشید به نیمه ی غربی آسمان. برای دور ماندن از غبار و ابرهای نزدیک افق هم باید تمرکزتان بر ارتفاع بیش از 30 درجه از افق باشد. استفاده از صندلی راحتی با پشتی مایل برای رصد طولانی مدت آسمان بسیار مناسب است.

احتمال دارد که در طول مدت رصد اجرامی را ببینید و فکر کنید که ماهواره اند. اما این ها هر چیز دیگری هم ممکن است باشند؛ از ستاره های درخشان، مانند نسر واقع، تا هواپیماهایی که درارتفاع زیاد در حال پروازند. نکته ی مهمی را همواره به یاد داشته باشید: ماهواره ها در آسمان حرکت می کنند، اما هیچ وقت چراغ ندارند!

هربار که ماهواره ای واقعی را یافتید، حتماً یادداشتی از مسر حرکتش در آسمان، سرعت و میزان درخشندگی اش بردارید. در شب های رصدی صاف در تابستان، دست کم 10 کاندیدا یا بیشتر در فهرست ماهواره های قابل رصد خواهید داشت.

با توجه به مسیر حرکت ماهواره ها نکته جذاب دیگری نیز خواهید فهمید و می توانید به نوع ماهواره پی ببرید. ماهواره های نجومی و علمی، مانند تلسکوپ فضایی هابل، از غرب به شرق آسمان حرکت می کنند. ماهواره ای که از جنوب غربی به شمال شرقی یا شمال غربی به جنوب شرقی راه می پیماید احتمالا مأموریتی سرنشین دار است؛ مانند ایستگاه فضایی بین المللی. آن هایی که از شمال به جنوب یا از جنوب به شمال آسمان می روند معمولاً ماهواره های مرتبط با مطالعات محیطی زمین یا ماهواره های هواشناسی اند. سرانجام، اگر دیدید که ماهواره ای در خلاف جهت معمول در آسمان پس رَوی می کند، یعنی از جنوب شرقی به شمال غربی می رود، بدانید که احتمالا یک ماهواره ی جاسوسی را کشف کرده اید!

سرعت پیمایش ماهواره ها و میزان درخشندگی شان به ترتیب سرنخ هایی درباره ی ارتفاع مدار ماهواره و اندازه ی ماهواره به شما خواهند داد. هر چند ماهواره بالاتر از سطح زمین و در مداری دورتر باشد مدت بیشتری در آسمان طی مسیر خواهد کرد. اگر ماهواره ای دیدید که بسیار درخشان بود اما آرام حرکت می کرد، حرکت کُندش نشان از این دارد که در مداری دور از سطح زمین واقع شده است پس باید بسیار بزرگ باشد تا درخشندگی چشمگیرش توجیه شود. اگر ماهواره ای دیدید با همان درخشندگی، اما سریع تر حرکت می کرد در می یابید که احتمالاً به همان نسبت کوچک تر است.

مترجم: فائزه آقایی

منبع: Astronomy,June2008

به نقل از: ماهنامه نجوم

تنظیم برای تبیان: م.ح.اربابی فر