ماهِ ما

ماه، مهمترین شی آسمان شب است که همیشه مورد بیشترین علاقه و توجه از سوی بشر بوده است: یک قمر بی همتا در منظومه ی شمسی، کاملاً متفاوت با قمرهای سیارات دیگر و بزرگترین قمر نسبت به سیاره اش. ماه به اندازه ی کافی برای پوشاندن خورشید در آسمان بزرگ است. وقتی چنین اتفاقی  می افتد یکی از دیدنی ترین مناظر طبیعی را بوجود می آورد: یک خورشید گرفتگی کلی! ماه در حالی که همیشه  یک طرفش به سمت زمین است در یک مدار تقریباً دایره ای با دوره  ی3ر27 روز به دور زمین می چرخد، ولی زمان بین دو ماه بدر،‌ که دوره ی هلالی نامیده می شود، 5ر29 روز به طول می انجامد. موجودات زنده دیگر نیز کاملاً از وجود ماه متأثرند، زیرا دوره ی تناوب منظم جزر و مد و روشن شدن تاریکی شب ها توسط ماه کامل (که نور خورشید را باز می تاباند) بر زندگی حیوانات تأثیر می گذارد. در واقع به نظر می رسد بسیاری از فرایندهای زیست شناختی در گیاهان و حیوانات وابسته به دوره ی گردش ماه است: میانگین دوره ی قاعدگی بانوان نزدیک به یک دوره ی هلالی، یعنی 28 روز است، و این امکان ندارد تصادفی باشد، بلکه اشاره به ارتباطی بنیادین بین رویدادهای ژئوفیزیکی و زیستی دارد. البته همان طور که در ادامه توضیح خواهیم داد، در گذشته، ماه به زمین نزدیکتر بوده و مطالعات نظری و زمین شناختی بیان می دارد که 500 میلیون سال قبل، زمانی  که ساعت حیاتی برای اولین بار توسط فرایند تکامل درون موجودات زنده ی اولیه قرار داده می شد، دوره ی هلالی 28 روز بوده است.

اگرچه در مقیاس کیهانی منظومه ی شمسی ما در مقایسه با کل عالم، یک فضای کوچک و یک ذره ی غبار میکروسکوپی است، اما در مقیاس انسانی کاملاً بزرگ است. اگر در یک هواپیما به مدت دو روز بدون توقف سفر کنید، ممکن است بتوانید یک دور در اطراف استوای زمین بچرخید، در حالیکه برای رسیدن به ماه، با همان سرعت، 20 روز در سفر خواهید بود. مشاهده ی ماه در روز، منظره ی جالبی است. زیرا به نظر می رسد در آسمان آویزان شده است.  وقتی به آن نگاه می کنید ممکن است دوست داشته باشید که سوار بر یک هواپیما به پرواز درآیید و دریک سفر 20 روزه به آن برسید، آن وقت خواهید فهمید که واقعاً چقدر دور است. اگر شما 20 سال دیگر، با همان سرعت به سفر خود ادامه دهید، به خورشید خواهید رسید. برای رسیدن به پلوتو، در دور دست های منظومه ی شمسی، شما باید به مدت 800 سال به سفر خود ادامه دهید. اگر به رفتن ادامه دهید، بطور تقریبی پس از 1000 میلیون سال، حدود ¼ عمر زمین، به نزدیکترین منظومه ی ستاره ای در قنطورس خواهید رسید.  البته در مقیاس کیهانی نباید فکر کنید سفر دور و درازی داشته اید. نور با سرعت شگفت انگیز خود، این فاصله را می تواند فقط در 4 سال طی کند.

اولین سفربه ماه

سی سال پیش در 20 جولای 1969، در مکانی در سطح ماه به نام دریای آرامش، در پی سفری 3 روزه و پس از پیمودن مسافت  384000 کیلومتری بین ماه و زمین، فضانوردان آپولو 11 ناسا،  نیل آرمسترانگ و ادوین آلدرین، اولین انسانهایی بودند که بر سطح ماه قدم گذاردند. فضانورد دیگری به نام مایکل کالینز، در مدار گرد ماه ماند، تا آنها را به سلامت به زمین بازگرداند. گذشته از مشکلات، این لحظه ای تاریخی برای نوع بشر بود، چرا که برای رسیدن به این مقصود، مسیری طولانی را طی کرده بود. نه فقط به معنای از زمین تا ماه، بلکه سفری به درازای تمام تاریخ بشر، تاریخ جستجو و کنکاش به دنبال شناخت جهان!

تا بحال 7 مأموریت توسط 21 فضانورد بسوی ماه انجام شده است. آخرین آنها آپولو 17، در دسامبر 1972 به آنجا رسید. (آپولو 13 بدلیل یک تصادف نتوانست فرود آید). تا به امروز 12 انسان خوش شانس روی سطح ماه قدم زده اند. این رویدادی با شکوه و در واقع یک پرش بزرگ برای بشریت است.

منبع:

D.R.Altschuler, Children of the stars, 2002, pp 62-64

ترجمه:

ا.م.گمینی