شکیبائى رمز هر پیروزى است

وقتی که دنیا با همه عظمتش برایت تنگ میشود و سختی ها چون موجی بنیان کن هستیت را تهدید میکند باید پشتت را محکم به پشت صبر تکیه دهی و با یقینی استوار و توکلی از سر صدق به چاره جویی بپردازی !.

و آنجا که صبر و استقامت نیاز به پشتوانه اى دارد، و بهترین پشتوانه یاد خدا و ارتباط با مبدأ علم و قدرت جهان آفرین است خداوند میفرماید: «فَاصْبِرْ عَلَى مَا یَقُولُونَ وَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّک قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَقَبْلَ غُرُوبِهَا وَ مِنْ آنَاء اللَّیْلِ فَسَبِّحْ وَأَطْرَافَ النَّهَارِ لَعَلَّک تَرْضَى » (1) ؛ پس بر آنچه مى‏گویند شکیبا باش، و پیش از بر آمدن آفتاب و قبل از فرو شدن آن، با ستایش پروردگارت [او را] تسبیح گوى، و در قسمتى از شب او را تسبیح کن اول و آخر روز تسبیح گوی شاید خشنود گردی.

این یاد مداوم و تسبیح مستمر همچون قطره هاى حیاتبخش باران بر سرزمین قلب و جان تو مى ریزد، و آن را سیراب مى کند، دائما به تو نشاط و حیات مى بخشد و به استقامت در مقابل مخالفان لجوج دعوت مى کند.

در اینکه منظور از تسبیح خداوند در این مواقع چهارگانه (قبل از طلوع آفتاب قبل از غروب ، در شب ، و بعد از سجده ها) چیست؟ در میان مفسران گفتگو  بسیار است.

تفسیر راجح این است که: این تعبیرات اشاره به نمازهاى پنجگانه روزانه و بعضى از نوافل پرفضیلت است .

در روایتى نیز از امام صادق (علیه السلام ) مى خوانیم : هنگامى که از آیه « و سبح بحمد ربک قبل طلوع الشمس و قبل الغروب» سؤال کردند فرمود: تقول حین تصبح و حین تمسى عشر مرات لا اله الا الله وحده لا شریک له ، له الملک ، و له الحمد، یحیى و یمیت ، و هو على کل شى ء قدیر: «هنگام صبح و عصر ده بار این ذکر را مى گویى لا اله الا الله ....»

نظیر همین معنى با تفاوت مختصرى در آیه 130 سوره طه نیز آمده است ، آنجا که مى فرماید: قبل از طلوع آفتاب ، و پیش از غروب آن ، و همچنین در اثناء شب ، و اطراف روز تسبیح و حمد پروردگارت را بجا آور تا خشنود شوى.

جمله "لعلک ترضى" نشان مى دهد که این عبادات و تسبیحات نقش مهمى در آرامش فکر و رضایت خاطر ما دارد. وقتی که ما در دنیایی سراسر تشویش و نگرانی زندگی میکنیم و به دنبال مرحمی بر زخم های روحمان هستیم خداوند متعال میگوید خدا را یاد کنید در این ساعاتی که میگویم . 

در روایتى نیز آمده است که منظور از "ادبار السجود" همان نماز وتر است که در آخر شب انجام مى شود. تا بدین وسیله صبور و شکیبا شوید.

شکیبائى رمز هر پیروزى است

این نخستین بار نیست که قرآن مجید روى صبر و شکیبائى در برابر مشکلات و افراد لجوج و معاند تکیه مى کند، مکرر در مکرر قرآن مجید هم به پیامبر بزرگ اسلام ، و هم به عموم مؤمنان این مسأله مهم را خاطر نشان مى سازد، و تجربه هاى فراوان نیز نشان داده که غلبه و پیروزى از آن کسانى است که سهم بیشترى از صبر و استقامت دارند.

در حدیثى مى خوانیم که امام صادق (علیه السلام ) به یکى از دوستانش‍ (که شاید در شرائط سخت آن زمان بى تابى مى کرد) فرمود: علیک بالصبر فى جمیع امورک : بر تو لازم است که در تمام کارها صبر و شکیبائى داشته باشى.

سپس افزود خداوند محمد (صلى اللّه علیه و آله ) را مبعوث کرد و او را به "صبر" و مدارا دستور داد، و او صبر کرد تا نسبت هاى بسیار ناروا به او دادند، تا آنجا که سینه اش تنگ شد، خداوند این آیه را بر او نازل کرد: «وَ لَقَدْ نَعْلَمُ أَنَّكَ یَضِیقُ صَدْرُكَ بِمَا یَقُولُونَ فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ وَ كُن مِّنَ السَّاجِدِینَ » (1) ؛ ما مى دانیم که به خاطر سخنان آنها ناراحت مى گردى و سینه ات تنگ مى شود، تسبیح و حمد پروردگارت را بجا آور، و از سجده کنندگان باش.

باز او را تکذیب کردند و تیرهاى تهمت از هر سو به طرفش پرتاب نمودند، و از این جهت محزون و غمگین شد، باز خداوند براى دلداریش این آیه را نازل فرمود: ما مى دانیم که سخنان آنها تو را اندوهگین مى کند، ولى آنها تو را تکذیب نمى کنند بلکه ستمگران آیات خدا را تکذیب مى کنند، پیش از تو نیز رسولان خدا را تکذیب کردند و آنها در برابر تکذیب ها و آزارها صبر نمودند تا یارى ما به کمکشان آمد.

سپس امام (علیه السلام ) مى افزاید: پیامبر (صلى اللّه علیه و آله) خود را وادار به صبر و شکیبائى کرد، اما در این هنگام آنها از حد گذراندند و نام خدا را بردند، و نسبت به ساحت مقدسش تکذیب کردند، پیامبر (صلى اللّه علیه و آله) فرمود من در برابر ناملایمات خود و خانواده و حیثیتم صبر کردم ، ولى در برابر بدگوئى به پروردگارم شکیبایى ندارم ، در اینجا خداوند عزوجل این آیه (آیه مورد بحث) را نازل فرمود: ما آسمان و زمین و آنچه در میان این دو است در شش دوران آفریدیم (و در آفرینش جهان شتاب و عجله نکردیم ) و تعب و رنجى بما نرسید، بنابراین تو هم عجله مکن و در برابر سخنان آنان صابر باش ، اینجا بود که پیامبر صبر و شکیبائى را در تمام حالات پیش گرفت (تا بر دشمنانش پیروز شد).

اینها همه نویدی است به ما تا ناملایمات را تحمل کنیم و بدانیم اگر زمانه باب میل ما نیست و کج اندیشی میکند با ما و آزارمان میدهند خداوندی هست که در هر لحظه میتوانیم به او رجوع کنیم و در آغوش پر مهرش بخزیم و او پذیرای ما است در همه حال اگر میخواهید نزدیک تر باشید بعد از سجده دوباره برایش سجده کنید و نزدیک تر شوید تا آرام شوید تا صبر وجود شما خانه کند و دلتان را دریایی کند آرام که موج هایش آرامشی باشد به وسعت دنیا. نوافل هدیه های خداست به ما تا نگرانی ها و ترس هایمان را با آن درمان کنیم به در و دیوار سرد و بی مهر دنیا نزنیم برای چاره، چون چاره فقط اوست باشد که دریابیم.

1- سوره طه آیه 130.

2- سوره الحجر آیه 97 و 98.