تنوع فرهنگ‏ها، ادیان، مذاهب و اقوام

وقوع انقلاب اسلامی ایران در شرایط ایران دهه 50 اگر معجزه نباشد کمتر از آن نیست و همانطور که شهید بزرگوار استاد مطهری بیان داشتند  انقلاب ما یک پدیده مهم در قرن بیست و یک بوده و انقلاب اسلامی ایران را به دلیل ماهیت اسلامی داشتن آن مشابه انقلاب صدر اسلام می‌داند،اما انقلاب باید در مسیر خودش خوب جلو برود و درگیر آفات و انحرافات به وجود آمده نشود.

شهید مطهری با نگاه دقیق و آینده نگر خود اولین متفکری است که در سخنان خود به این مسئله می پردازد،در واقع پرداختن به آفات و آسیب هایی که ممکن است گریبان گیر انقلاب شود در هر زمان از مهمترین و هوشیارانه ترین کارها می باشد.

حال متن زیر گزیده هایی از کتاب چالش های امروز جامعه ما به قلم دکتر سیداحمد زرهانی می باشد که ایشان به بررسی آفاتی که در عصر حاضر انقلاب ما باآن روبه رو شده می پردازند که توسط موسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر انتشار یافته است.

ایران سرزمین بزرگی است که به تعبیر امام رحمه‏الله با وحدت کلمه توانست در بهمن سال 57 پس از یک زنجیره کشمکش‏ها، نظام استبدادی را ساقط کند و در پناه اسلام به حکومتی مردمی، دست یابد. ایران متشکل از اقوام گوناگونی است که هر کدام ویژگی‏هایی دارند. تعدادی از این اقوام مانند اعراب در خوزستان، اکراد در کردستان، بلوچ‏ها در سیستان و بلوچستان و ترکمن‏ها در گلستان با خویشاوندان و هم‏ زبانان خود که در آن سوی مرز زندگی می‏کنند، علائق و روابط متعارفی دارند. در کنار این واقعیت، در برخی از شهرها و نقاط مرزی ایران، برادران اهل تسنن با فرهنگ و فقه و مناسبات اجتماعی خاص خود زندگی می‏کنند. افزون بر این، از قرن‏ها پیش پیروان ادیان کلیمی، زرتشتی، مسیحی و حتی صابئین در ایران ساکن بوده‏اند و در سایه فرهنگ و تمدن این سرزمین پهناور با سایر هم‏وطنان خود زندگی آرام و راحتی داشته‏اند. تاریخ ایران نشان می‏دهد که هر چند در ادوار گذشته، گاه‏گاهی در اثر قدرت‏طلبی امیران و خوانین، طوایف و اقوام اصطکاک‏هایی با هم داشته‏اند، اما در مجموع سبک اخلاق و فرهنگ ایرانی به گونه‏ای بوده است که پیروان ادیان و مذاهب و اقوام با تفاهم در کنار یکدیگر زندگی کرده‏اند.

تنوع ادیان، مذاهب و قومیت‏ها، امری طبیعی است، اما از آنجا که ایران کشوری برخوردار از موقعیت سوق‏الجیشی است و صاحب معادن و منابع کم‏نظیری می‏باشد و انقلاب اسلامی با کوتاه کردن دست استعمارگران، حق دخالت در امور کشور را به بیگانگان نمی‏دهد، دشمنان خارجی علاقه دارند تا زمینه ناامنی و اختلاف نظر را از طریق دامن زدن به تضاد میان اقوام فراهم آورند.

 از سپیده‏ دم پیروزی انقلاب، جمهوری اسلامی ایران با تنش‏هایی مواجه گردید و بخشی از نیروی انسانی و امکانات ملی صرف ایجاد آرامش در نقاط آسیب‏پذیر شد. هر چند تاکنون ایرانیان از هر قومیت و مذهب و دین، با برخورداری از رشد فکری و عقلانیت اجتماعی، دست رد به سینه اجانب زده‏اند و ترجیح داده‏اند همچنان به قانون اساسی و منافع ملی پای بندی و التزام نشان دهند، اما دشمن هنوز کاملاً از این زمینه ناامید نشده است و با توجه به تنوع و ترکیب جمعیتی کشور، علاقه دارد با کمک سرویس‏های اطلاعاتی و بهره‏وری از وسایل ارتباط جمعی و گسترش احساسات ناسیونالیستی و بزرگ‏نمایی اختلافات، زمینه‏های روانی و اجتماعی انفکاک و اصطلاک را تقویت کند و هویت یکپارچه ملت ایران را در قالب اقوام ناهمگون مخدوش سازد. برخی ناآگاهی‏ها و ناشی‏گری‏های مدیران نیز، به این آشفتگی کمک می‏کند. گر چه دولت‏های استعماری که در سده‏های اخیر با اعمال روش «تفرقه بینداز و حکومت کن» سر مسلمانان را گرم می‏کردند تا به اهداف خود برسند، هنوز به طور کامل از این شیوه ناامید نشده‏اند، اما می‏دانند که دیگر با این داس کهنه نمی‏توانند خرمن خرمن درو کنند.

برای جلوگیری از بهره‏وری بیگانگان و عوامل تفرقه آفرین داخلی در اختلاف فرهنگ‏ها و تفاوت قومیت‏ها و ادیان و مذاهب، توجه به راهکارهای ذیل ضروری است:

1- حقوق پیروان ادیان و مذاهب در چارچوب قانون اساسی بدون اغماض مراعات گردد.

2- آهنگ سازندگی در مناطق مرزی و سنی‏نشین بهبود یابد.

3- از وجود جوانان پیرو اقلیت‏های دینی در نظام اداری، اقتصادی و اجرایی استفاده شود.

4- نیروی انسانی‏ اهل تسنن برحسب شایستگی در نظام اجرایی به کار گمارده شوند.

5- در مجامع علمی مشترک با حضور عالمان و روشنفکران پیروان ادیان و مذاهب، راه‏های تفاهم و تشریک برای حفظ منافع ملی بررسی شود.

6- مصادیق تبعیض‏های ناروا در مناطق، شناسایی و تدابیر مناسب برای رفع آنها اتخاذ گردد.

7- برنامه ریزی فرهنگی برای خنثا کردن شبهات و شایعات در اولویت قرار گیرد.

8- به مقدسات ادیان و مذاهب احترام گذاشته شود.

9- صدا و سیما در پخش سخنرانی‏ها و مداحی‏ها به ویژه در ایام فاطمیه از انتشار گفتارهای تفرقه آفرین اجتناب کند و در این زمینه با مجمع التقریب مذاهب اسلامی تعامل فکری مستمر به عمل آورد.

10- دانشگاه مذاهب اسلامی، در حد یک دانشگاه فراگیر و معتبر گسترش یابد و امکان رشد علمی جوانان اهل تسنن از خارج و داخل در فضای تقریب فراهم آید.

11- تمام کودکان واجب التعلیم (6 تا 10 ساله) در مناطق مرزی جذب مدارس شوند.

12- در مناطق مرزی برای آموزش زبان فارسی و معرفی فرهنگ و تمدن ایرانی از توزیع کتب غیردرسی، نمایش فیلم و تئاتر، برگزاری شب شعر و ... استفاده شود.

13- از انتصاب مدیران تند خو، تنگ نظر و متعصب در مناطق سنی نشین اجتناب شود و زمام کار را به کسانی دهند که از فرهنگ تقریب و سماحت برخوردار باشند و با گفتار و رفتار خود در راه تحکیم مبانی وحدت ملی همت گمارند.

14- چشم‏انداز آینده، خطوط کلی برنامه توسعه، نحوه سلوک، برنامه‏های فرهنگی و آموزشی مناطق مرزی در منشوری مدون برای کارگزاران نظام، اهالی محل و دستگاه‏ها تبیین گردد و از پراکنده کاری و اعمال سلایق ناهمگون خودداری شود.

15- از طریق رادیو و تلویزیون و جرائد محلی، مفاهیمی نظیر «منافع ملی» «مشترکات دینی»، «تقریب مذاهب اسلامی» و «وحدت ملی» به گونه‏ای هنرمندانه به نسل جوان تعلیم داده شود.

16-  استانداران، فرمانداران و مدیران مناطق مرزی با مردم و عناصر صالح محلی مشورت کنند و با برقراری ارتباط دو جانبه رای و نظر اهالی را در روند توسعه خدمات لحاظ دارند و با یکرنگی و صداقت، حسن نیت خود را برای رشد و توسعه منطقه و تامین سعادت مردم نشان دهند.

17- مدیران محلی از ورود به رقابت‏ها و دسته‏بندی‏های سیاسی و قومی اجتناب ورزند.

تنظیم برای تبیان: عطاالله باباپور