لذت زندگی در تهرون
رشد و توسعه ناموزون مدرنیزاسیون در ساحت جغرافیایی خویش و تمركز یافتن دستاوردهای تمدن جدید در مركزیت ایران، بتدریج تهران را به متروپلی غول آسا بدل كرد كه اقتدار خویش را فخر می‌فروخت. تهران نه تنها در عالم جغرافیا بزرگ شد كه به حیث فرهنگی- اجتماعی نیز دچار خودبزرگ بینی شد و خود، معیار مدرن شدن قرار گرفت.
در واقع تهرانی بودن به معنای مدرن و امروزی و متمدن بودن ارتقا یافت و به یك ارزش اجتماعی گرانقدری تغییر كرد و از آن پس بچه تهرون بودن به عقده‌ای تاریخی برای ایرانیان شهرستانی بدل شد.
بدون شك یكی از دلایل اهمیت كاذب و مضاعف تهران به عنوان شهر محل زندگی به توسعه ناموزونی برمی‌گردد كه با شروع مدرنیزاسیون در كشور ما اتفاق افتاده است. به عبارت دیگر مهاجرت معکوس حاصل دو اتفاق است، تجمع و تمرکز امکانات در پایتخت و مشکلات زیرساختی در استان های مهاجرفرست. در واقع در سال های اخیر به دلیل نوع برداشت ها، سیاست گذاری ها و ساختار نظام اقتصادی ، اشتغال در مناطق شهری به زیان اشتغال روستایی، رو به افزایش بوده است . از بین رفتن جاذبه کشاورزی و درآمد اندک آن برای روستانشینانی که با کمبود زمین زراعی ، آب و وسایل کشاورزی مواجه اند ، موجب گسترش روند مهاجرت از روستا به شهرها و به وجود آمدن شهرک های اقماری و حلبی آبادها در اطراف شهرهای بزرگ و رواج خدمات یدی (بخصوص کارگران روزمزد ساختمانی) بوده است . علاوه بر این ، آن قسمت از رشد جمعیت شهری که ناشی از مهاجرت است، بر الگوی اشتغال شهری نیز تأثیر منفی گذاشته و موجب بروز بی کاری آشکار و پنهان در شهرها شده است .
دلیل این امر این است که در بسیاری از موارد ، شخصی که می خواهد به امید یافتن کار و موقعیتی بهتر، مهاجرت کند، تصویر درستی از شرایطی که در انتظار اوست ندارد و گاهی تنها عامل این مهاجرت ، جذابیت های کاذب و خیالی است که تناسبی با موقعیت و توانایی های فرد مهاجر ندارد .
تنها راهکار عملی ای که برای مقابله با این مشکل به نظر می رسد، ایجاد امکانات و فرصتهای برابر در شهرستانها و مناطق دور افتاده کشور است تا این عطش تهران‌گرایی كاهش پیدا کند
تعداد زیادی از مهاجران ، قبل از تصمیم گیری برای مهاجرت ، اهداف و توانایی های خود را مورد بررسی قرار نمی دهند و موارد مهمی مانند شغلی را که بعد از مهاجرت قرار است پیشه خود کنند، تجربه و مهارت های خود ، نیاز یا عدم نیاز جامعه مقصد به تجربه ها و مهارت های آنان ، وجود یا عدم وجود شغل مورد نظرشان در شهر مقصد و چگونگی تأمین مخارج تا زمان پیدا کردن کار مناسب را نادیده می گیرند و به همین دلیل ، بعد از مهاجرت ، با شرایط سخت و ناگواری مواجه می شوند که یا باعث مأیوس شدن و سرخوردگی آنها می شود و یا با پرداختن به شغل های کاذب ، علاوه بر هدر دادن توانایی های خود ، برای جامعه جدیدی که به آن وارد شده اند نیز دردسرها و معضلات فراوانی ایجاد می کنند زیرا در شهرهای بزرگ هم اشتغال پایدار ، میزان بسیار پایینی دارد و اکثر نیروهای جویای کار ، جذب بازار کار کاذب و شغل های انحرافی می شوند .
در نتیجه علی رغم تلاش دولت در توزیع عادلانه ثروت، همچنان ناعدالتی در شهرستانها نسبت به تهران کاملا آشکار است.چرا که با وجود مشوق های زیادی که دولت برای مهاجرت از تهران تعریف نموده است، همچنان تعداد کمی راغب به مهاجرت هستند. تفاوت در میزان پرداخت حقوق و مزایای تهرانی ها و شهرستانی ها آن قدر بالاست که هر جایزه و تشویقی واقعا به مثابه سرکه ی نسیه ای، این حلوای نقد را از چشم تهرانی ها نخواهد انداخت. شاید پیش پا افتاده ترین توجیه این قضیه، وجود هوای سالم در سایر شهرستانها باشد که آن هم بیشتر به یک توجیه تکراری و بی اثر تبدیل شده است.
در حال حاضر هزاران لیتر از بنزین کشور که سرمایه ملی است در پشت چراغ های قرمز و ترافیک سنگین خیابان ها به هدر می رود و دود ناشی ازآن، آلودگی شدیدی را به دنبال دارد که خود منتهی به افزایش بیماری های ریوی و قلبی عروقی می گردد. می بینیم که بالا بودن جمعیت چگونه انبوهی از مشکلات را به کشور تحمیل می کند. همه می دانند که شهر نیازمند امنیت و آرامش است. مردم نیازمند زندگی آرامی هستند. بی شک در شهر پر جمعیت برقراری امنیت بسی مشکل تر از شهرهای با جمعیت کمتر خواهد بود. تهران پایتخت کشور و قطعا نیازمند میزان بالائی از امنیت است. هزینه های زیادی بابت ایجاد امنیت در تهران صرف می شود. هرچند که این امنیت در سطح بالائی توسط مسئولان برای شهروندان فراهم شده اما در صورت کاهش جمعیت هزینه های امنیتی کاهش یافته و ضریب امنیت بالا می رود.
همچنین موضوع قرار گرفتن تهران روی گسل های متعدد بر كسی پوشیده نیست و همه كارشناسان و مقامات بر احتمال بالا بودن زیان های جانی و مالی ناشی از وقوع زلزله در تهران هشدار داده اند و این سخنان یادآور واقعیتی تلخ است كه اندیشیدن تدابیر اساسی برای مقابله با بحران را ضروری می كند. زیرا که شهر تهران در كنار مشكل قدیمی بافت های فرسوده تهران اكنون با پدیده جدیدی به نام برج سازی مواجه است كه به گفته برخی كارشناسان در ساخت این برج ها نیز شرایط زلزله خیز بودن تهران مد نظر قرار نمی گیرد.
به گفته كارشناسان حوزه ساختمان، ریزش هر یك از این ساختمان ها با توجه به جمعیت داخل آن تلفات سنگینی خواهد داشت و ریزش آوار آنها در خیابان ها و كوچه های اطراف، امكان امداد رسانی به مصدومین در محله های اطراف را نیز غیر ممكن خواهد كرد.در نتیجه هرچه جمعیت این کلان شهر افزایش یابد مشکلاتی که گریبانگیر ساکنان ان می شود نیز به مراتب بیشتر است و دولت نیز توانایی حل آن را جز با همکاری خود مردم نخواهد داشت.
شخصی که می خواهد به امید یافتن کار و موقعیتی بهتر، مهاجرت کند، تصویر درستی از شرایطی که در انتظار اوست ندارد و گاهی تنها عامل این مهاجرت ، جذابیت های کاذب و خیالی است که تناسبی با موقعیت و توانایی های فرد مهاجر ندارد
با این همه باز هم روند مهاجرت شهرستانی ها به تهران همچنان ادامه دارد.تنها راهکار عملی ای که برای مقابله با این مشکل به نظر می رسد، ایجاد امکانات و فرصتهای برابر در شهرستانها و مناطق دور افتاده کشور است تا این عطش تهران‌گرایی كاهش پیدا کند. برای احداث صنایع، لازم است بافت فرهنگی و اجتماعی مناطق کشور، مورد بررسی قرار گیرد و فرصت های شغلی در حال ایجاد ، با توجه به بازار کار و ظرفیت های موجود مناطق مختلف کشور، راه اندازی شود .برای مقابله با این تبعات منفی ، راه هایی وجود دارد که با عملی شدن آنها تا حدود زیادی این آثار منفی، تحت کنترل در می آیند .اگر فرصت های شغلی به درستی توزیع شود و از تجمع امکانات در یک مرکز خودداری شود ، مهاجرت های بی رویه به حداقل خواهد رسید. اگر بتوانیم کارخانه های بزرگ را به احداث شعبه های متعدد در سایر استان ها تشویق کنیم ، علاوه بر اشتغال زایی در سایر نقاط کشور ، هزینه های تولید را کاهش داده و از ترویج فرهنگ غلط مهاجرت نیروی کار غیر ماهر و تبدیل کشاورزان ماهر به کارگران ساده جلوگیری خواهد شد .
فرآوری :فاطمه برادران
بخش اجتماعی تبیان
منابع: جام جم/ حوزه :حدیث زندگی/ سلمان علی
لینک های مرتبط :
