فرهنگ غربی در زندگی سنتی

سالهاست که بسیاری از خانواده های ایرانی، در جمع خود پذیرای اعضای جدیدی هستند که پایشان به شیوه های مختلف به خانه و کاشانه آنان باز می شود. شاید بتوان ریشه این علاقه را عمدتاً در رفتاری تقلیدی از فرهنگ غربی که طی چند دهه اخیر توسط وسایل ارتباط جمعی ترویج و تبلیغ شده است، جست  .

سالهاست که بسیاری از خانواده های ایرانی، در جمع خود پذیرای اعضای جدیدی هستند که پایشان به شیوه های مختلف به خانه و کاشانه آنان باز می شود. شاید بتوان ریشه این علاقه را عمدتاً در رفتاری تقلیدی از فرهنگ غربی که طی چند دهه اخیر توسط وسایل ارتباط جمعی ترویج و تبلیغ شده است، جست .

برقراری رابطه بین انسان و حیوان، سابقه ای به درازای تمام تاریخ بشر دارد. در واقع می توان ادعا کرد از همان روز آفرینش اشرف مخلوقات، او در کنار سایر سکنه زمین- از جمله حیوانات- قرار گرفته و لاجرم به همزیستی با آنها پرداخته است. با وجود این، بدیهی است که برای هزاران سال تنها شکل این همزیستی، مربوط به شکار حیوانات توسط انسان می شده و اصولاً روابط چندان دوستانه ای بین این دو حاکم نبوده است!

با این همه، تطور نوع زندگی طی این قرنها و دهه های طولانی، باعث شده است بشر به چشم دیگری به حیوانات اطرافش نگاه کند؛ شاید به چشم مونس و همدم.خوب یا بد، بخواهیم یا نخواهیم، انسانها در مسیر تحولات اجتماعی و فناوری در جهان، بیش از هر زمان دیگری تنهاتر شدند.اگر وجه غالب زندگی در دنیای سنتی، تلاش برای در کنار هم زیستن با حداقل معاش و امکانات بود، مدرنیته و پست مدرنیسم، با خودشان سودجویی، منفعت خواهی و فرصت طلبی را برای بشر به همراه آوردند. حقیقت آن است که خوی بی رحمانه فن سالاری و تکنوکراسی، به ا نسان حکم می کند «بکشد تا کشته نشود» در چنین فضای سست و خشنی که روابط انسانی در آن به حداقل می رسد، آدمی تنها مانده و می کوشد تا خلاء یارانش را با مصنوعات پر کند. از یک سو پناه بردن انسانها به رسانه ها و وسایل ارتباط جمعی بر این مبنا توجیه می شود و از سوی دیگر همزیستی روز افزون او با حیوانات خانگی!

نگهداری از حیوانات برای بسیاری از انسان ها امروزه به امری ضروری و اجتناب ناپذیر تبدیل شده است . یكی از مهمترین عواملی كه باعث چنین اتفاقی در این افراد می شود كه گاه حیوانات را از بچه های خود بیشتر دوست دارند، غلبه حس تنهایی در وجود آنهاست به همین علت اكثر خانواده ها برای گریز از نوعی تنهایی به نگهداری حیوان رو می آورند. البته چنین خانواده هایی كه حیوان نگهداری می كنند اغلب فرزندی ندارند. بطوری كه امروزه این روند علاقه به نگهداری حیوان در كشورهایی كه مردم تمایلی به ازدواج كردن ندارند، روبه افزایش است . مثل كشورهایی چون سوئد و تایلند.

اما این موضوع در كشور ما بسیار كمرنگ است و خانواده ها برای رفع مشكل نداشتن فرزند كمتر چنین كاری می كنند.

دو دلیل شاید مانع این موضوع است .عامل اصلی اعتقادات مذهبی ماست كه در خانواده های ما بخاطر پایبندی به دین چنین كاری حتی به ذهن افراد هم وارد نمی شود و دوم ترس از بیماری و آلوده شدن محیط زندگی است كه باعث می شود نگهداری حیوان در كشور ما نزد خانواده ها فرضیه ای مطرود باشد.

زیرا در اسلام گرچه بر خوش رفتاری با حیوانات تاکید شده اما تنها بر نگهداری کبوتر و برخی حیوانات اهلی چون مرغ و خروس در خانه توصیه شده است. روایات اسلامی‌ به صورت غیرمستقیم با بیان احکامی‌ چون نجاست عینی سگ و پاک شدن عضوی که با بدن سگ آلوده شده است تنها با خاک و یا ابطال نماز در صورت وجود موی گربه بر لباس، بر عدم اختلاط حیوان در زندگی انسان تاکید دارد.

متاسفانه هرچه از خیابان های تنگ و دود گرفته جنوب شهر سمت خیابان های تر و تمیز شمال شهر برویم ، به نمونه های بیشتری از آدمهایی برمی خوریم که قلاده سگی را در دست گرفته اند و بی اعتنا می گذرند ؛ آدمهایی که به دلیل الگوبرداری از مدلهایی که خاص جامعه ما نیستند، به نگهداری حیوانات رو آورده اند. اكثر كسانی كه حیوان نگهداری می كنند جوانانی هستند كه در پی نمایش دادن حیوان و نشان دادن تجدد و نوعی كلاس فرهنگی هستند . زیرا متاسفانه بسیاری داشتن سگ و گربه های پشمالو را یك كلاس و تجدد می دانند و برای نشان دادن آنها هر روز دقایقی با حیوانشان به بیرون می آیند. در صورتی كه نمی دانند بسیاری از بیماری ها به واسطه همین بیرون آمدن حیوان خانگی به وجود می آید.

صرفا یک مد و نه چیز دیگری، مدی که هر روز تعداد بسیاری حیوان را بدبخت می کند، میلیون ها تومان هزینه صرف می شود، در جامعه نگرانی هایی را ایجاد می کند و جالب است که نقاب حیوان دوستی هم زده، این مدی که حس متفاوت بودن صاحبان را به بهای ظلم به حیوانات ارضا می کند!

این در حالیست که تعداد بسیاری از جوانان ما حداقل اطلاعاتی از نگهداری یك حیوان ، مشكلات و بیماری های حیوان و شناخت شخصیتی حیوان ندارند و مبادرت به این كار می كنند. این چشم و هم چشمی به وجود آمده در بین جوانان آنقدر پیش رفته كه برخی افراد كه گربه های خیابانی را با هدف نگهداری به خانه می آورند و با یك بار شستن آن حیوان و شانه كردن موهایش فكر می كنند با كلاس و متجدد شده اند.

تحت تاثیر قرار گرفتن زندگی انسان از حیوان نکته ای است که نمی‌توان به سادگی از آن گذشت. گرچه به ناچار در دنیای کنونی زندگی انسانها تحت تاثیر مصنوعات ساخته دست خویش قرار گرفته است اما تاثیرپذیری از حیوان چندان قابل توجیه نیست زیرا این وابستگی می‌تواند باعث ارضای ظاهری نیاز انسان به همدم و در نهایت جدایی انسان از جمع و جامعه شود.

در نتیجه  در بین افراد جامعه ای که این پدیده در آنها رواج یافته است عدم گرایش به جمع وجود دارد. در حالی که در صورت برآورده نشدن این نیاز از طریق وابستگی به حیوانات می‌توان به سادگی با افزایش ارتباطات اجتماعی و شرکت در اجتماعات مردمی‌ و انجام امور مفید علاوه بر پرکردن اوقات فراغت، فوایدی را نصیب جامعه کرد.

در ایران حتی قانونی مبنی بر ممانعت از به همراه داشتن حیوانات در پارک‌ها و معابر عمومی‌ برای جلوگیری از ایجاد تنش در اجتماع و حمایت از حقوق دیگر شهروندان وضع شده است و بر اساس آن به همراه داشتن حیوان در مجامع عمومی‌ جرم محسوب شده و مجازات دارد.

صنعتی شدن جوامع و تك بعدی شدن انسان مدرن باعث شده است تا وی هر چه بیشتر احساس تنهایی كند. انسانها آنقدر از هم دور می شوند و دچار مشغله های زندگی مدرن می شوند كه دید و بازدیدهای خانوادگی به صورت سالانه و حتی گاهی به فراموشی سپرده می شود. فقدان آرامش روحی و نگرانیهای اجتماعی و از آن بدتر عدم اعتماد به همنوع، افراد را وا می دارد تا به سوی حیوانات خانگی روی آورند. این حالت در بسیاری از جوامع صنعتی شایع است و متأسفانه ایران نیز به دلیل حركت در این راه، بشدت دچار مدرن زدگی شده و افراد در سنین مختلف نگهداری یك حیوان را بسیار بهتر از دوستان یا افراد نزدیك به خود می دانند. مسایلی چون افزایش افسردگی، طلاق، تجرد و زندگیهای نابسامان همچنین دورشدن روانی فرزندان از پدر و مادر باعث شده تا حیواناتی چون سگ،گربه، همستر ، سنجاب و خرگوش به عنوان مونس انسانها در آمده و به جای همدم در زندگی انتخاب شوند.

فراوری:فاطمه برادران

بخش اجتماعی تبیان

منابع:اعتماد/ قدس

لینک های مرتبط :

• وقتی حرمت ها شکسته شود 

• فرهنگ عذرخواهی داشته باشید 

• خشونت ازخانه تا خیابان 

• بصیرت، سد راه تلقین پذیری 

• تعاریف جدید برای فرهنگ و تمدن