عدالت اقتصادی را با جهاد محقق کنیم

بررسی عدالت اقتصادی نشان می دهد که تامین این هدف مهم به روحیه جهادی احتیاج دارد و به عبارتی تحققق اهداف جهاد اقتصادی به عدالت اقتصادی منجر می شود. در نوشتار زیر باختصار این موضوع را بررسی کرده ایم

جهاد اقتصادی دارای ابعاد چندی است که تحقق همه جانبه آن به معنای رسیدن به جامعه ایمانی و تمدن اسلامی است.جهاد زمانی صورت می پذیرد که عمل جهاد از مقبولیت عمومی برخوردار باشد و مردم از نظر فکری و روحی آمادگی مبارزه و حذف مانع پیش رو را داشته باشند. موفقیتی که از اجرای طرح هدفمندی یارانه ها به دست آمد، به تمام عناصر تشکیل دهنده نظام اقتصادی این شهامت را داد که چنانچه پشت هر اصلاح اقتصادی، پشتکار، همت و تدبیر باشد، قادر خواهند بود که سخت ترین موانع را از پیش رو بردارند و مسیر را برای پیشرفت و توسعه هموار نمایند. بنابراین با استفاده از همین اراده ایجاد شده، می توان سایر محدودیت های اقتصاد را با رفتارهای جهادی اصلاح کرد و قله های ترقی را یکی پس از دیگری فتح نمود. به منظور دستیابی به موفقیت با استفاده از رفتارهای جهادی، توجه به شرایط زیر ضروری است:

اول: رفتارهای جهادی برگرفته از ارزش های دینی و اخلاقی است. لذا موتور حرکت در این گونه اقدامات بهره مندی از نیروهای معنوی است. ایران در این خصوص بویژه در ایام دفاع مقدس بهره های فراوانی از انگیزه های معنوی برده و چنانچه در این سال و در عرصه اقتصادی قرار است اقدامی جهادی شود، لازم است که آن تجربیات را دوباره واکاوی کرد و مجدداً در کالبد جامعه تزریق کرد. طبیعی است استفاده از ابزارهای متداول و مادی موجود در دنیا قادر نخواهد بود که اقدامی جهادی در حوزه اقتصاد را نمایان کند. آنچه می تواند جهشی بزرگ در عرصه اقتصاد فراهم نماید، بهره مندی از روحیات معنوی است.

دوم: یکی دیگر از مؤلفه های رفتار جهادی، بهره مندی از روحیه ساده زیستی است که انصافاً لازمه و شرط حقیقی پایداری پیشرفت و توسعه است. بی تردید در مقام اصلاحات اقتصادی، انگیزه های مادی و مالی بسیار فریبنده است و در این مرحله پای بسیاری از دلدادگان به نظام و انقلاب را سست و دل و عقل آنها را فریفته است. لذا یکی از استوانه های رفتار جهادی، اغفال نشدن در مقابل زرق و برق دنیا و چشم داشتن به اجر اخروی است.

سوم: ایثار و از خودگذشتگی، راز و رمز رفتار جهادی است. از حق خود گذشتن و پایبند بودن به اصول اخلاقی، غایت رفتار جهادی است. هدفی که فی الواقع جامعه ما سخت نیازمند آن است و به دلیل نبود آن، آفت های بسیاری گریبانگیر نظام اقتصادی ما شده است. حقیقت آن است که جهاد اقتصادی نیازمند ترویج فرهنگ جهادی است و چنانچه فرهنگ جهادی رواج یابد، خود به خود جهاد اقتصادی رخ می دهد.

بدون شک وقتی از جهاد اقتصادی صحبت می کنیم مفهوم عدالت اقتصادی به عنوان مهم ترین مولفه اقتصادی جلب نظر می کند.ویژگی رفتارهای جهادی، شهامت و ایستادگی در مقابل پدیده های به ظاهر غیرقابل شکست است. طبیعی است چنانچه موانع به آسانی قابل حل باشد، نیازی به رفتار جهادی نیست. آنچه اقدامی را جهادگونه می نمایاند، شکست ناممکن ها و چاره اندیشی برای موانع بزرگ و غیرقابل دسترس است. لذا رفتار جهادی در اقتصاد، بهبود و از بین بردن پدیده های نامیمون است که سالیان سال به جان اقتصاد ایران افتاده و اجازه رشد و شکوفایی را نمی دهد. مواردی همچون بیکاری، تورم، فساد و توزیع ناعادلانه درآمد و ثروت که حل این موانع میسر نیست مگر با اقدامی جهادی.

از جمله مهم ترین ابعاد جهاد اقتصادی می توان به جنبه های تولیدی آن یعنی تولید ثروت   اشاره کرد که مهم ترین ابزار این تولید باید تولید ثروت از طریق تولید علم و تبدیل آن به فن آوری باشد.

تولید ثروت به معنای واقعی آن مسئولیت و ماموریت همگانی بشر بویژه مومنان است؛ زیرا ثروت واقعی به معنای ایجاد امکانات بهتر و بیشتر برای همگان جهت دستیابی به اهداف آفرینش است. چنین ثروتی به سبب آن که همراه با آبادانی زمین و مسئولیت خلافت الهی بشر و پروردگاری و ربوبیت اوست، نمادی از متاله و خدایی شدن است.(هود، آیه ??) از این رو ثروت واقعی چیزی جز عبودیت و بندگی نیست؛ اما اگر این ثروت از حالت ابزاری به حالت تاصیل برسد و دنیا و مادیات برای بشر اصالت و ارزش واقعی یابد، خطرناک خواهد شد؛ زیرا جریانی را بر خلاف جریان اصیل آفرینش و اهداف آن پدید می آورد و زمینه های بی عدالتی و ستمگری و استکبار را فراهم می کند.

بنابراین، تولید ثروت از طریق تولید علم و تبدیل آن به فن آوری و تصرف و تغییرات در موجودات جهان، از مهم ترین مسئولیت های بشر در گیتی است و این یکی از جنبه های جهاد اقتصادی است که در آموزه های قرآنی بر آن تاکید شده است.

اما جنبه مثبت جهاد اقتصادی تنها در تولید ثروت از طریق تولید علم و تبدیل آن به فن آوری و تجاری سازی خلاصه نمی شود، بلکه از مهم ترین ابعاد جهاد اقتصادی توزیع عادلانه این ثروت است.

همان گونه که تولید ثروت می بایست به قصد ایجاد برابری و عدالت همگانی و دسترسی همگان به امکانات شدن های کمالی باشد، توزیع ثروت به شکل عادلانه نیز می باید مورد توجه قرار گیرد.

براساس آموزه های اسلامی هرگونه توسعه و پیشرفت زمانی صحیح و مناسب و اصلاح گرانه خواهد بود که در چارچوب عدالت و مبتنی بر آن باشد. بنابراین، اگر توسعه و پیشرفتی در جامعه با ظلم و ستم به اقشار پایین دست و ضعیف جامعه انجام گیرد، پیشرفت نبوده بلکه از آن به فساد و پسرفت یاد می شود.

از طرف دیگر شهامت و ایستادگی در مقابل سختی ها، تدبیر و استفاده از تکنیک ها و تاکتیک های روز، عنصر دیگر رفتار جهادی است. بی شک هیچ گاه شهامت و ایستادگی مترادف با جهالت و استفاده تام از قوه قهریه نیست بلکه جهاد علیه پدیده منفی زمانی معنا پیدا می کند که شهامت و تدبیر با هم همراه باشد و معضلات با تیغ عقل و قدرت از بین روند و اصلاح رفتارها بر مدار درایت و اقتدار صورت پذیرد.

رشد پرشتاب کشور برای رسیدن به رشد هشت درصدی در عرصه اقتصادباید مبنای الگوی رشد اقتصاد باشد و بهره وری در این راستا باید بهبود یابد. کاهش فاصله درآمدی دهک های بالا و پائین جامعه ( افزایش سطح رضایتمندی عمومی در طبقات مختلف اجتماعی و بالا رفتن خودباوری و خودآگاهی ).مورد توجه باشد یعنی رشد اقتصادی باید همراه با پیشرفت و عدالت باشد و عواید این رشد بین همه مردم توزیع شود.

باید در این زمینه به تلاش های زیر توجه کنیم:

 کاهش نرخ بیکارى  و افزایش اشتغال در کشور هدف عمده باشد زیرا جوانان نیازمند کار هستند و در نتیجه تکنولوژی کاربر و استفاده از نیروی کار در جهاد اقتصادی مطرح باشد نه این که با وارد کردن ماشین آلات افزایش رشد اقتصادی داشته باشیم.

افزایش سرمایه‌گذارى بخش خصوصى  و کمک به بخش خصوصى با ایجاد و حمایت ویژه از تعاونی ها.

در این زمینه نیز باید خصوصی سازی و بهبود فضای کسب وکار  هدف عمده دولت باشد.

بهره برداری بهینه از منابع خدادادی برای اقتصاد کشور مانند آب ، انرژی  و صنایع معدنی.

در این زمینه نیز باید مزیت های نسبی مورد توجه باشدزیرا با وارد کردن مواد خام و ماشین آلات و بی توجهی به منابع کشور،نمی توان الگوی رشد و عدالت مستمر برای یک دهه داشت.

تقویت زیرساخت های اقتصادی کشور با دوری از فرهنگ مصرف گراییِ صِرف، حمایت از فعالیت های مولّد اقتصادی و حاکم شدن تجربه های موفق و نوین اقتصادی.

مایوس شدن دشمنان از ضربه زدن و زمین گیر کردن نظام اسلامی. در حال حاضر تنها حربه ای که مایه امیدواری دشمنان برای مقابله و زمین گیر کردن انقلاب اسلامی ایران شده است مسائل اقتصادی است که با تحقق جهاد اقتصادی این امید ها مبدل به ناامیدی شده و تشتت شدیدی نیز بر جبهه مقابل نظام اسلامی سایه خواهد افکند.

این موضوع می تواند نیروی تازه ای در مردم برای کمک به جهاد اقتصادی ایجاد کند.

این  الگو و موفقیت آن می تواند الگوی کشورهای جهان باشد و کشورهای اسلامی به آن توجه کنند.  ارائه یک الگوی عملی به ملت های مسلمان در زمینه پایداری و استقلال و رسیدن به قله خودکفایی در عرصه اقتصاد که خود منشا امید سازی، روشنگری و اعتماد به نفس برای دیگر کشورها و گروه های مسلمان خواهد شد. " ما باید بتوانیم قدرت نظام اسلامى را در زمینه‌ى حل مشکلات اقتصادى به همه‌ى دنیا نشان دهیم؛ الگو را بر سر دست بگیریم تا ملتها بتوانند ببینند که یک ملت در سایه‌ى اسلام و با تعالیم اسلام چگونه می تواند پیشرفت کند"

پر واضح است که برای رسیدن به جهاد اقتصادی نباید از الگوهای اقتصادی کشورهای دیگر دنیا استفاده کرد و باید الگویی درون زا و ایرانی اسلامی انتخاب کرد. همچنین نباید عاملی برای پر کردن برنامه های تبلیغی و صرفا شعاری دستگاهها باشد بلکه دستگاه ها باید کار جدی در این زمینه داشته باشند.

فرآوری :ریحانه حمیدی فر

بخش اقتصاد تبیان

منابع:بولتن نیوز/آفتاب

لینک مرتبط:

به فرمایشات رهبری عمل شده است؟

جهاد اقتصادی و افق 14 سال پیش رو

بازار سکه و شعار جهاد اقتصادی

کسب روزی حلال نوعی جهاد

جهاد اقتصادی و پیشرفت بومی

جهاد اقتصادی با تکیه بر مبانی دین

ملزومات تحقق جهاد اقتصادی

آیا شرایط حاضر عادلانه است؟

عدالت چگونه محقق می شود؟