بهترین دوست «پاپا*»

نامه نگاری های «ارنست همینگوی» با «اسکات فیتزجرالد»

«اسکات فیتزجرالد» را می توان از نزدیک ترین و تاثیرگذارترین دوستان «ارنست میلر همینگوی» دانست. هر کسی هم که کتاب «پاریس، جشن بیکران» «همینگوی» را که مرحوم «فرهاد غبرائی» ترجمه کرده خوانده باشد، بی شک آن سه فصل مهم و خواندی کتاب را درباره «همینگوی» و ارتباطش با «فیتزجرالد» فراموش نمی کند. فصل هایی که هر چند کمی با اغراق و غلو نوشته شده اند اما اهمیت کسی را نشان می دهند که «همینگوی» درباره اش صحبت می کند: اسکات فیتزجرالد.

نامه های «همینگوی» را که نگاه کنید، «فیتزجرالد» بعد از «ماکسول پرکینز»، ویراستار آثار «همینگوی» در انتشارات «اسکریبنر»، تنها کسی است که بیشترین نامه های «همینگوی» خطاب به او نوشته شده. نخستین بار یکدیگر را در کافه ی «دینگو» پاریس و اواخر آوریل 1925دیده اند، درست دو هفته بعد از انتشار رمان «گتسبی بزرگ» نوشته ی «فیتزجرالد» و شش ماه قبل از انتشار اولین نسخه مجموعه داستان معروف «همینگوی» یعنی «در زمان ما». «اسکات» سه سال از «ارنست» بزرگتر بود، کتاب «این سوی بهشت» اش در سال 1920خوب فروش کرده بود و برای روزنامه ای می نوشت که سه میلیون تیراژ داشت، لااقل از «همینگوی» آوازه اش بیشتر بود. پس از آشنایی، «فیتزجرالد» معرف «همینگوی» شد به خیلی از نویسندگان مطرحی که ساکن فرانسه بودند و بعد ها او را به «چارلز اسکریبنر» معرفی کرد، کسی که مدیر موسسه انتشاراتی «اسکریبنر» بود و همانی که بعدها اغلب کتاب های «همینگوی» را منتشر کرد. نقطه ی عطف زندگی همینگوی را شاید بتوان زندگی در «پاریس» و هم نشینی با بزرگانی همچون «جیمز جویس»، «دوس پاسوس»، «گرترود استاین»، «ازرا پاوند» و … دانست، دورانی که بیشتر با «اسکات فیزجرالد» سپری شد.

هر چند که در آغاز دوستی این دو نویسنده ی بزرگ ادبیات جهان، «فیتزجرالد» نسبت به «همینگوی» چهره ی سرشناس تری بود اما با گذشت زمان رابطه برعکس و نقش «فیتزجرالد» در ادبیات کم رنگ تر شد، تا جایی که کم کم «همینگوی» تبدیل شد به اسطوره ای برای «فیتزجرالد.» در همان اولین مهمانی ای که به مناسبت آمدن «همینگوی» به پاریس برگزار شد و «فیتزجرالد» هم آن جا حضور داشت و به خاطر برخورد نامناسب «اسکات» و سئوال احمقانه ای که پرسید ¹، آن اسطوره ی خیالی که «ارنست» از او در ذهنش ساخته بود، ناگهان فرو ریخت. «همینگوی» که از افول ادبی دوستش واهمه داشت، بارها این مسئله را به او هشدار داد و تشویقش کرد به نوشتن. به ندرت می توان نامه ای را پیدا کرد از «همینگوی» به «فیتزجرالد» که از کم کاری «اسکات» گله نکرده یا آن که او را از بهترین نویسندگان معاصر نخوانده باشد. «همینگوی» هر چند تنها یک بار و آن هم خیلی کوتاه در کتاب «جشن بیکران» به خوب بودن رمان «گتسبی بزرگ» اعتراف می کند، اما بارها در نامه هایش به رقیب دوست داشتنی خود می گوید که کسی که توانسته چنین رمان شگفت انگیزی بنویسد پس می تواند شاهکارهای بهتری هم خلق کند. به نظر «همینگوی» بهترین کتابی که «فیتزجرالد» نوشته رمانی است به نام «شب لطیف است». کتابی که نه سال پس از «گتسبی بزرگ» منتشر شده. «همینگوی» معتقد بود که این کتاب بیشتر رونوشتی از زندگی خود «فیتزجرالد» و ارتباطش با «زلدا» است و در نامه ای به «اسکات» درباره ی «شب لطیف است» این چنین می نویسد:

به اسکات فیتزجرالد

کی وست، 28می 1934

اسکات عزیز

از کتابت هم خوشم آمد و هم خوشم نیامد. اوایل کتاب، از سارا  و جرالد ²توصیف های فوق العاده ای می کنی ( خدا دوس³ را لعنت کند که کتاب را برداشته با خودش برده و من الان نمی توانم خوب نشانی بدهم به همان جایی از کتابت که دارم درباره اش حرف می زنم، پس اگر اشتباهی شد …). اما بعد شخصیت هایت را حسابی خراب کردی و به زور خواستی آن ها را به چیزهایی که بهشان نمی خورد، جور کنی و تبدیل شان کنی به آدم های دیگری، اما اسکات، این کار را نمی شود کرد. وقتی داری درباره آدم های واقعی می نویسی، نمی توانند از زن و مردی به دنیا آمده باشند که پدر و مادر واقعی شان نیستند، یا آن که مجبورشان کنی کارهایی را بکنند که نمی کنند ( شخصیت آن ها را همان پدر و مادر و وقایع طبیعی شان می سازد). می توانی شخصیت خودت، من یا زلدا، پولین ⁴ ، هادلی ⁵ ، یا سارا یا جرالد را برداری و درباره شان بنویسی اما باید همان طوری که هستند آن ها را حفظ کنی و تنها اعمالی را بخواهی انجام دهند که ازشان بربیاید. نمی توانی یکی را به دیگری تبدیل کنی. خلق یک شخصیت عالی ترین کاری است که می شود کرد اما نمی توان شخصیتی را که در کل وجودش امکان پذیر نیست، بیآفرینی.

این همان چیزی است که ما، خیلی که زور بزنیم می توانیم انجام دهیم، موقعیت و حوادثی آن قدر واقعی که انگار بعدا قرار است اتفاق بیافتند.

اما تو  گذشته ها و آینده ها را با توجه به شخصیت هایت نمی سازی، بلکه آن ها را از ماجراهای جعلی ای که برای خودت ساخته ای اختیار می کنی. تو بهتر از هر کسی می توانی بنویسی، استعداد مثل شپش وجودت را دربر گرفته و می دانم که با استعداد هم به جهنم خواهی رفت. اسکات، تو را به خدا فقط و فقط واقعی بنویس، درباره هر کس و هرچیزی که می خواهی، فکر این نباش که به کسی بر می خورد و این قدر ملاحظه کاری نکن. اگر سارا و جرالد را به اندازه کافی بشناسی و نوشته ات هم حقیقی باشد، آن ها هم هیچ حس خاصی بهشان دست نمی دهد و راحت از کنارش می گذرند.

خیلی چیزها هست که هیچ کس جز تو نمی تواند درباره اش حتا نصف آن چیزی که تو می توانی بنویسد، اما نمی نویسی و هی خودت را گول می زنی. در حالیکه هیچ نیازی به این کارها نداری.

اولا همیشه می گفتم که اهل فکر کردن نیستی. باشد، قبول، بلدی فکر کنی. اما به خودت تلقین کن که بلد نیستی فکر کنی، پس مجبور می شوی بنویسی و از آدم ها و چیزهایی که می شناسی انتخاب کن و یادت باشد که گذشته هایشان را هم نگه داری و تغییر ندهی. ثانیا خیلی وقت است که متوقف شده ای و فقط دنبال جواب سئوال های شخصی ات هستی. چیز های دیگری هم هست. این همان چیزی است که نویسنده ها را کر می کند و نمی گذارد چیزی بشنوند ( همه ی ما روزی کر می شویم، حضور مبارک برنخورد یک وقتی). خب تنها راه الهام همین است. نگاه کردن و شنیدن. تو خوب می بینی اما دیگر هیچ چیز نمی شنوی.

کتابت آن قدر ها که می گویم بد نیست اما بهتر از این ها می توانستی آن را بنویسی. وقتی داری می نویسی می توانی اقتصاد و حتی روانشناسی بخوانی و چیز دیگری جز این ها بهت کمک نمی کند. ما مثل این بندباز های نکبت هستیم که خوب بلدیم بالا و پایین بپریم، در حالی که دنیا پر است از بندبازهایی که نمی توانند اصلا در عمرشان بپرند.

تو را به جان حضرت عیسی بنویس و این قدر نگران این نباش که دیگران چه می گویند یا این که کتابت شاهکار از آب در می آید یا نه. خود من از هر نود صفحه چرت و پرتی که می نویسم فقط یکی اش خوب از کار در می آید و شاهکار می شود و بقیه را فوری می ریزم توی سطل آشغال. خب خودت هم که می دانی برای آن که چرخ زندگی ات بچرخد باید بنویسی، پس بنویس دیگر. باشد، اما اگر کافی بنویسی و نهایت تلاشت را بکنی، مطمئن باش که شاهکار ها خودشان به اندازه کافی خلق می شوند. نمی شود که نشست و فکر کرد و شاهکار زائید، خودت را از شر این ژیلبرت سلدر و امثالهم که گند می زنند به تو و زندگی ات راحت کن و مطمئن باش اگر بگذاری ملت خودشان هر وقت خوب می نویسی تشویقت کنند و هر وقت بد نوشتی هو کنند، آن وقت همه چیز حل می شود.

تراژدی زندگی شخصی ات را بی خیال. همه ی ما از همان اول هر چه بلا بوده سرمان آمده و قبل از نوشتن هر داستان جدی حسابی اذیت شده ایم. اما از این بلاها که سرت می آید استفاده کن، نگذار فریبت دهد. مثل یک متخصص، وفادار باش به همه ی اتفاق های زندگی ات اما زیاد جدی شان نگیر چون این اتفاق ها هم برای تو و هم برای همه کسانی که با تو مرتبطند اتفاق می افتد و مختص به تو نیست.

این بار اگر  حتی حسابی از دستم شاکی شوی،  گله ای ازت ندارم. به عیسی قسم که خیلی حال می دهد وقتی داری به کسی می گویی چطور بنویسد، چطور زندگی کند و چطور بمیرد و …

دلم می خواهد ببینمت و با هم درباره این چیزها حرف بزنیم. حسابی چسبیده ای به نیویورک و ما هم که جایی نمی رویم. می بینی اسکات، اصلا شخصیت تراژیکی نداری. من هم این طور نیستم. ما فقط نویسنده ایم و تنها کاری که باید بکنیم این است که بنویسیم. تنها چیزی که تو این دنیا نیاز داشتی یک نظم و ترتیب لعنتی بود اما به جای اش با کسی ازدواج کردی که به کارهایت حسادت می کند، می خواهد با تو رقابت کند و نابودت کند. درباره زلدا، به همین سادگی به این نتیجه نرسیده ام، از همان اولین باری که دیدم اش فهمیدم دیوانه است، تو هم با آن عشق سرشارت خراب ترش کردی، از بس که مست لایعقل هستی. اما با این همه به پای جویس و خیلی از نویسنده ها نمی رسی. اسکات، نویسنده های بزرگ یک روزی برمی گردند به اصلشان. همیشه ی خدا این طور است. الان دو برابر آن زمانی که به خیال خودت آدم فوق العاده ای بودی، بهتر می نویسی. می دانی که زیاد گتسبی را جدی نگرفتم. الان دو برابر بهتر از آن می توانی بنویسی. فقط باید واقعی بنویسی و بی خیال حواشی شوی.

برو و بنویس.

دیوانه ات هستم حسابی و دلم می خواهد که هر از چند گاهی باهم حرف بزنیم. زمان های خوبی را با هم گذرانده ایم. یک یارویی بود که یک دفعه رفتیم «نویی» به دیدنش، هنوز یادت است؟ زمستان یک سر آمده بود اینجا. این «کنبی چیمبرز» هم آدم باحالی است. دوس را زیاد می بینم. الان حسابی رو به راه شده و پارسال همین موقع وضعش خیلی بد بود. زلدا و اسکاتی چطورند؟ پولین بهشان سلام می رساند. ما همه خوبیم. با پاتریک برای چند هفته دارد می رود به «پیگات» تا «بامی» را بیاورد. یک قایق بامزه هم داریم. دارم یک داستان طولانی می نویسم. خیلی هم سخت.