نیاز = یاد

یاد او (10)

در قسمت های اخیر سریال یوسف پیامبر نشان داده می شود که زلیخا برای استجابت دعای خویش پس از ناامید شدن از همه خدایان دروغین و رها شدن از همه تعلقات مادی رو بسوی معبود حقیقی آورده و نور ایمان درونش روشن می گردد. تحلیل این مطلب مجال بیشتری می طلبد اما نقش نیازهای مادی در یاد کردن خداوند متعال یکی از پیام های این اتفاق هست که توضیحات مختصری در همین زمینه را براساس سخنان آیت الله مصباح یزدی در کتاب یاد او با هم می خوانیم.

# نقش نیازهاى مادى و معنوى در یاد كردن خداوند

مهم ترین دلیل لزوم ذكر خدا نیاز فطرى خود انسان است. انسان از آغاز زندگى خود را برتر از این جهان ماده مى بیند و حقیقت مطلقى را مى جوید كه زیبایى مطلق باشد تا دل به او ببندد. در این میان تنها خدا است كه از هر عیب و نقص مبرا و شایسته پرستش است. از این رو همه انسان ها با گرایشى از درون خویش، او را مى طلبند و حتى آنان كه به ظاهر به غیر خدا دل بسته اند در تعیین مصداق به خطا رفته اند وگرنه در حقیقت او را مى جویند.

مثلا كسى كه در تامین غذاى خود مشكل دارد، نیاز به غذا او را متوجه صفت رازقیت خداوند مى كند و او خداوند را با اسم یا رازق مى خواند. چنین كسى حتى اگر در آن لحظه یا الله نیز بگوید، در واقع صفت رازقیت خداوند را در نظر گرفته است چون او ابتدا صفت رازقیت خداوند را تصور كرده و همان صفت انگیزه توجه به خداوند شده است. هم چنین، سایر نیازهاى انسان هر یك انگیزه براى توجه به اسم خاصى از اسماى الهى را پدید مى آورند.

پس با توجه به انگیزه هاى مادى و معنوى و سطح توجهى كه انسان به خداوند دارد، مراتب ذكر شكل مى گیرد. در آغاز، انسان از مسیر نیازهاى مادى به خداوند توجه مى یابد. مثلا وقتى به بیمارى و مشكلى گرفتار مى شود، فطرتا به خداوند توجه پیدا مى كند و با راز و نیاز، از او مى خواهد كه مشكلش را مرتفع سازد.

اگر چه چنین ذكر و توجهى كه با انگیزه مادى انجام پذیرفته با عبادت اولیاى خدا تفاوت اساسى دارد اما نباید آن را نادیده گرفت؛ چون همین انگیزه ها نیز بین ما و خداوند پیوند ایجاد مى كنند و باعث مى شوند انسان از خداوند و توجه به او غافل نگردد. چیزى كه هست باید متوجه باشیم كه با این انگیزه هاى مادى و دنیوى در آغاز راه قرار داریم و به اولین و پایین ترین مراتب ذكر خداوند رسیده ایم.

در مطلب آینده مراتب دیگر ذکر خدا را بررسی خواهیم کرد. انشاءالله

سخنرانی آیت الله مصباح یزدی؛ تنظیم برای تبیان:ملکی.