در مسجد را نزن؛ صاحب خانه را دریاب

خرافات شب اول ماه ربیع الاول

در شب اول ماه ربیع الاول طبق سنتی برخی از مردم به در خانه خدا (مساجد) می روند؛ در می زنند و حاجتشان را از خداوند درخواست می کنند. در مورد فلسفه و ریشه این رسم چیز زیادی نمی دانیم. فقط توجیه برخی در این حد است که ماه صفر ماه دارای نحوست است و پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله فرموده اند که  بعد از اتمام این ماه صدقه دهید.

طبق این عمل می گویند شب اول ماه ربیع الاول به در 7 مسجد رفته و در آخرین مسجد نماز بخوانید. این عدد 7 از کجا آمده و چرا باید به در 7 تا مسجد رفت؟

بعضی ها دم در مسجد را آب و جارو می کنند، بعضی ها شمع روشن می کنند، بعضی ها برای مسجد گل می برند و ...

این عمل از کجا آمده است؟ آیا ریشه ای درست در عقاید ما دارد؟ آیا جزو خرافاتی است که رنگ مذهبی به خود گرفته؟

برای پاسخ این سوال ،سری به کتاب های اعمال ماههای قمری بزنیم مثل اقبال الاعمال سیدبن طاووس یا المراقبات آیت الله ملکی تبریزی و یا کتاب مفاتیح الجنان شیخ عباس قمی.

ما که هر چه گشتیم هیچ مستند روایی و شرعی برای این عمل نیافتیم. یکی از اعمال ماه ربیع الاول زیارت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله می باشد که دارای فضیلت های بسیاری است. یکی از راه های عرض ارادت به پیشگاه ایشان و درخواست برآورده شدن حاجت های مادی و معنوی توسل به ایشان و زیارت آن حضرت می باشد. البته کسانی که برایشان امکان زیارت حرم آن حضرت مقدور نمی باشد می توانند از زیارت از راه دور حضرت را که در کتاب مفاتیح الجنان بخش زیارات آمده است قرائت کنند.

بد نیست پرسشهایی که در همین زمینه از برخی مراجع تقلید صورت گرفته را با هم بخوانیم.

# سوال:

چند سالی است در شب اول ربیع الاول حرکتی در بعضی مساجد باب شده است که به نظر میرسد شائبه بدعت و یا ترویج نوعی خرافه باشد. ماجرا از این قرار است که در شب اول ماه ربیع الاول از حدود نیمه شب تا اذان صبح افرادی که غالبا خانمها هستند، با در دست داشتن شمع پشت درب مساجد مراجعه و با کوبیدن به در و خواندن اذکاری توسل جسته و حاجات خود را طلب می نمایند. البته این عمل را تا هفت مسجد ادامه می دهند و خصوصا این حال توسل در هنگام اذان صبح به اوج خود می رسد. قابل ذکر است که از هرکدام که نسبت به علت این کار سئوال می شود این را مستند به شنیده های خود از بعضی خانم های جلسه ای و جهت رفع همّ و غم و برآورده شدن حاجات و تسلی دادن دل حضرت زهرا علیها سلام می گویند و معتقدند بدین وسیله اتمام ماه صفر و آمدن ماه ربیع الاول را خبر می دهند. لذا از حضرتعالی استدعا دارد نظر خود را نسبت به چند سئوال زیر اعلام فرمائید:

1- آیا چنین عملی مستند روایی دارد؟

2- آیا چنین عملی می تواند به عنوان یک حرکت شایسته مورد تأسی دیگران قرار بگیرد؟

3- در صورتیکه عمل فوق از جمله خرافات و یا نوعی بدعت باشد، وظیفه ما در این خصوص چیست؟

4- با توجه به مزاحمتی که اینگونه اعمال برای همسایگان مسجد دارد آیا ایجاد مزاحمت در نیمه شب برای همسایگان مساجد برای انجام عمل فوق مجوز شرعی دارد؟

# پاسخ:

حضرت آیت الله خامنه ای:

عمل فوق  مستند روایی ندارد و شیوه ی قابل تائید نیست. اگرچه اصل اذکار و ادعیه و طلب حاجت از خداوند متعال پسندیده است، لیکن اشکال در شیوه عمل به نحو یاد شده است. با پند و اندرز و موعظه و نصیحت از رواج چنین رفتارهایی که چه بسا ممکن است منتهی به وهن دین شود جلوگیری نمایید. (1)

حضرت آیت الله فاضل لنکرانی(ره):

مستند شرعی برای عمل فوق ملاحظه نشده است و لازم است مومنین از اینگونه اعمال اجتناب نموده و برای قضای حوائج و برآورده شدن حاجات از طرقی که در کتب ادعیه آمده است استفاده نمایند. (2)

حضرت آیت الله مکارم شیرازی:

با توجّه به این كه این عمل در روایات معصومین علیهم السلام وارد نشده، انجام آن به عنوان یك امر مستحبّ شرعى جایز نیست، و سزاوار است ائمّه محترم جماعات مردم را به سوى مراسم و توسّلاتى دعوت كنند كه در روایات معصومین(علیهم السلام) وارد شده است، و گرنه ممكن است افراد منحرف براى وهن مذهب هر روز امر تازه اى اختراع نمایند، و ناآگاهان را به سوى آن دعوت كنند. گذشته از این که این عمل هیچ سند روایی ندارد خوب است که به این نکته اشاره گردد : قالب افرادی که این عمل را می کنند افرادی ساده لوح اند و واقعاً برای این عملشان تاثیر قائلند .

خلاصه این کار هیچ سندیتی ندارد و نمی شود آن را به عنوان یک عمل مستحب انجام داد و اگر کسی این کار را به این عنوان که کاری مستحب است انجام دهد از باب ادخال لیس فی الدین ، مرتکب حرام شده چون بدعتی را مرتکب شده که در دین نبوده است. (3)

پی نوشتها:

1- روزنامه کیهان30/1/1383

2- روزنامه جمهوری اسلامی29/1/1383

3- استفتائات

تالیف :ابوذر سلطانی، مهدی ملکی، تنظیم برای تبیان