بالاخره با بساطی های شب عید چه کنیم؟

آیا تمام دستفروش ها از روی نیازهای حیاتی و اضطراری این کار را انجام می دهند؟ آیا می توان درباره پایمال شدن و ضایع شدن حقوق شهروندی مردم از سوی دستفروش ها سکوت اختیار کرد؟ چرا شهرداری ها نمی توانند یکبار برای همیشه، اقدامی کنند که هم رضایت دستفروش ها را به همراه داشته باشد و هم آسایش و رضایت شهروندان را؟رفتار ماموران شهرداری با دستفروشان در ایام عید چگونه است؟

مهدی جابری-بخش اجتماعی تبیان

روزهای پایانی سال فرصت خوبی برای تمام مشاغل و کسبه است که خدمات و کالاهای خود را با سرعت بیشتری به فروش برسانند؛ چراکه اسفندماه را باید اوج خرید یا احساس نیاز به خرید در جامعه ایران دانست. در این روزها حتی ساده ترین، ناکارآمدترین و بی استفاده ترین وسایل هم مشتری های زیادی دارند؛ چرا که نیازهای کاذب به اوج می رسد و به تبع آن، بازار مشاغل کاذب هم داغ می شود!
یکی از مهمترین معضلات، مشکلات و مسائل شهری در این روزها، چگونگی مواجهه با دستفروشان است و از آنجا که این افراد از نظر وضعیت اقتصادی شرایط خاصی دارند و به خاطر نداشتن حمایت های اجتماعی جزو اقشار متوسط و ضعیف جامعه محسوب می شوند، مردم و نهادهای شهری باید حساسیت بیشتری در ادبیات و رفتار خود با آنها داشته باشند.
اما سوالات مهم و بی پاسخی در این زمینه وجود دارد؛ به طور مثال آیا تمام دستفروش ها از روی نیازهای حیاتی و اضطراری این کار را انجام می دهند؟ آیا می توان درباره پایمال شدن و ضایع شدن حقوق شهروندی مردم از سوی دستفروش ها سکوت اختیار کرد؟ چرا شهرداری ها نمی توانند یکبار برای همیشه، اقدامی کنند که هم رضایت دستفروش ها را به همراه داشته باشد و هم آسایش و رضایت شهروندان را؟
دستفروش ها در میان اقشار مردم دارای طرفداران زیاد و البته مخالفان زیادی هستند. بسیاری از مردم از اینکه اجناس مورد نیاز خود را با قیمتی پایین تر مغازه ها و فروشگاه های کوچک و بزرگ دریافت می کنند خوشحال هستند اما از آن سو، فعالیت دستفروش ها خسارت های مالی برای مغازه داران را به همراه دارد. چراکه دستفروش ها اجناس خود را با قیمت ارزان به دست مردم می رسانند اما مغازه دارانی که هزینه های جانبی همچون مالیات، عوارض، اجاره و بهای خدمات مختلف شهری را پرداخت می کنند دچار زیان و خسارت می شوند.

مغازه دارانِ دست فروش!

بسیاری از مغازه داران، فروشندگان و تولیدکنندگان محصولات مختلف ترجیح می دهند که در کنار کاسبی در مغازه و فروشگاه خود، یک بساط فصلی و موقت در پیاده رو ها و کنار خیابان های شهر پهن کنند تا از بازار داغ نوروز عقب نمانند.
بنابراین درصد قابل توجهی از دستفروشان دارای مکان مناسب و شخصی برای فروش محصولاتشان هستند و نیاز حیاتی به دستفروشی و سدمعبر ندارند؛ آنها با پهن کردن بساط خود قصد فروش بیشتر و رسیدن به سود بالاتر را دارند. اگر شما برای سنجش شرایط و رسیدن به حقیقت، از این دستفروش ها بخواهید که آدرس خود را به شما بدهند تا اجناس بیشتری در آینده از آنها خریداری کنید، بسیاری از آنها این حقیقت را فاش می کنند و نشانی فروشگاه و مغازه خود را در اختیار شما می گذارند!
با این حال، تعداد زیادی از دستفروش ها جا و مکان ثابتی برای فعالیت ندارند و تنها چاره آنها توسل به حاشیه خیابان ها و معابر شهر است. حال تصور کنید تنها راه درآمد و زندگی این افراد با تهدید مواجه شود؛ آنها چه واکنشی خواهند داشت؟

دستفروش هایی که یک راه بیشتر ندارند!

دستفروش ها معمولا با سد معبر، مزاحمت هایی برای تردد شهروندان ایجاد می کنند و این موضوع گاه منجر به درگیری های لفظی و حتی فیزیکی می شود. اوج درگیری ها اما مربوط به زمانی است که ماموران شهرداری برای رفع سد معبر اقدام می کنند و این مداخله در نهایت منجر به بروز اتفاقات تلخ می شود که جای آنها در صفحات حوادث رسانه ها است.
در ماه ها و سال های اخیر، اخبار متعددی از درگیری ماموران شهرداری و دستفروش ها منتشر شده است؛ درگیری هایی که با اتفاقات تلخ همچون فوت، جراحت، نقص عضو و جدال های خونین همراه هستند و آسیب های روحی و جسمی غیرقابل جبران را به خانواده های طرفین تحمیل می کنند.
هرچند بروز این درگیری ها را نمی توان به هیچ وجه توجیه کرد اما اگر از نگاه روانشناسانه و جامعه شناسانه به این مساله نگاه کنیم، متوجه می شویم که دست گذاشتن روی تنها راه درآمد و حیات اقتصادی یک فرد که جز پیاده راه و حاشیه خیابان فرصت دیگری برای کسب درآمد ندارد، نمی تواند هیچ واکنش احساسی و غیرمنطقی را به همراه نداشته باشد! به عبارت دیگر، شرایط اقتصادی جامعه ما برای بسیاری از مردم مناسب نیست و این موضوع درباره اقشاری مانند دستفروش ها حساس تر و پیچیده تر است؛ بنابراین در هرگونه برخورد نسنجیده با دستفروشان باید انتظار یک واکنش نسنجیده از سوی آنها را داشت. چراکه آنها نان آور یک خانواده هستند و فرزندانشان به انتظار یک لقمه نان نشسته اند.

نگاه متضاد و متناقض مردم

واحدهای مقابله با سد معبر در تمام شهرداری های کشور فعال هستند اما نگاه مردم به این واحدها و گشت ها دوگانه و همراه با تضاد و تناقض است؛ یعنی مردم از یکسو به خاطر حضور دستفروش ها در اماکن عمومی همچون مترو و اتوبوس و نیز در معابر عمومی گلایه مند هستند و از سوی دیگر اگر یک درگیری و جدال بین ماموران شهرداری و دستفروش ها رخ بدهد، حق را با دستفروش ها می دانند و در رسانه ها و شبکه های اجتماعی به مبارزه و مقابله با شهرداری برمی خیزند!
بنابراین به نظر می رسد که افکار عمومی در جامعه ما هنوز نتوانسته است درباره این موضوع به نتیجه مشخصی برسد و تضادها و تناقض های فکری و درونی را حل کند.
اما راهکارهایی در این زمینه وجود دارد که شهرداری تهران می تواند با کمک و نظرخواهی از رفتارشناسان، جامعه شناسان و متخصصان مسائل شهری برای اجرایی کردن آنها گام بردارد. برگزاری دوره های آموزشی برای ماموران رفع سد معبر که به طور مستقیم یا غیرمستقیم با شهرداری ها همکاری دارند یکی از راهکارهایی است که موجب کاهش آمار درگیری ها خواهد شد. همچنین شهرداری ها باید یک تفکر نادرست درباره ظاهر و قدرت بدنی ماموران رفع سدمعبر را کنار بگذارند؛ متاسفانه این تصور اشتباه در بسیاری از شهرداری های کشور وجود دارد که ماموران واحدها و گشت های رفع سد معبر حتما باید افراد درشت هیکل، قوی، قدبلند و دارای بازو و زور زیاد باشند! همین تفکر و تصور اشتباه است که منجر به استخدام و به کارگیری افرادی می شود که در لحظه های حساس به جای بهره گیری از قدرت عقل و منطق، به سراغ زور بازو می روند و آن را به رخ دستفروش ها می کشند!
راه اندازی بازارچه های موقت و مناسب برای فعالیت دستفروش ها نیز موضوعی است که هرچند در برخی شهرداری های کشور پیگیری می شود اما ضرورت دارد که درباره مکان یابی و تعداد این بازارچه ها بررسی بیشتری شود تا رضایت دستفروش ها را به دنبال داشته باشد.

به کمپین بیا و خوبی کن بپیوندید