7ساعت بیشتر وقت نداریم؟!

چرا وقتی انسان به خدا نزدیک تر می شود سختی ها و مشکلاتش بیشتر می شوند و دنیا زندان مومن می شود". در حالی از طرفی "هیچ سختی به انسان نمی رسد مگر به خاطر اعمالش". مشکل وقتی دو چندان می شود که انسان نداند به خاطر گناهان است، به دلیل آزمایش است و یا ... . و آیا این درست است که 7ساعت پس از انجام گناه فرصت توبه داریم؟!

در ابتدا باید گفت: از نظر اسلام بلاها و سختی ها، دارای علت‌ها و حکمت‌های مختلفی می‌باشد: خداوند در آیات متعددی از قرآن علت وقوع برخی بلاها را آزمایش معرفی می‌کند:

«وَنَبْلُوکُم بِالشَّرِّ وَالْخَیْرِ فِتْنَةً؛ شما را با بدی‌ها و خوبی‌ها آزمایش می‌کنیم...».

اینکه چرا خداوند آزمایش می‌کند، برای فهمیدن خدا نیست، بلکه چنان که در روایات آمده، به خاطر معلوم شدن برای بندگان خدا و برای فراهم آمدن زمینه‌ «انتخاب»، «رشد» و «سقوط» بندگان است تا افراد در پس بلاها با نوع واکنش‌های عقیدتی و عملی که انجام می‌دهند، گامی به سوی سعادت یا شقاوت بردارند. چرا که می‌توانند با صبر نمودن و اظهار رضایت به فعل خدا و حکمیانه دانستن آن، گامی به سوی حضرت حق و ایمان بیش تر به او بردارند؛ از طرفی می‌توانند با نارضایتی و بی‌صبری و اعتراض به خدا و ظالمانه و بی‌حکمت دانستن آن به سوی شقاوت قدم بردارند. آری گاهی خداوند بلاها را می‌فرستد تا اهل بلا را آزمایش کند که پس از آن طبق وظیفه‌ شرعی یا عقلی خود عمل می‌کنند؟

از طرفی آنان را که مبتلا نشده‌اند، نیز امتحان می‌کند که آیا به وظیفه‌ خود عمل می‌کنند؟ در سوره‌ ملک می‌فرماید: «آن کسی که مرگ و حیات را آفرید تا شما را بیازماید که کدام یک بهتر عمل می‌کنید و او شکست ناپذیر و بخشنده است.»

مطلب بعد اینکه خداوند بعضی از بندگان مومن خود که در دنیا گناهان و خطاهایی انجام داده‌اند، به واسطه لطفی که به آن ها دارد، در دنیا با مبتلا شدن به مشکلات و گرفتاری‌ها پاک می‌نماید تا مرگ، راحتی آن ها باشد. از امام باقر(علیه السلام) نقل شده:

«هر گاه خدا بخواهد بنده‌ای را گرامی بدارد، در حالی که گناهانی دارد، او را مریض می‌کند تا پاک شود؛

اگر به واسطه‌ شدت گناه پاک نشد، او را حاجتمند می‌کند.

اگر باز پاک نشد، هنگام جان دادن بر او سخت می‌گیرد تا پاک شود.»

آری!

خداوند زندگی دنیا را با انواع مشکلات و سختی‌ها آمیخته است تا اهل ایمان به آن راضی نشوند و همیشه خواهان حیات بی‌مشکل آخرت باشند. اگر در دنیا هیچ بلا و مشکلی نبود، کم تر کسی نسبت به زندگی آخرت میل داشت. در بین علت‌های بلاها به اهداف تربیتی نیز بر می‌خوریم. از حضرت علی(علیه السلام) نقل شده:

«گاهی بندگانی را که صفت ویرانگر «کبر» و خود بزرگ بینی دارند، به بلاها و بیماری‌هایی مبتلا می‌کند تا به ضعف و ذلت خود پی ببرند و این درد مهلک از وجودشان دور شود. به دنبال آن درهای رحمت و مغرفت به رویشان باز شود.»

بلاها به آدمی روحیه‌ قوی و صلابت می‌دهد. قدرت روحی و کمالات آدمی را بالا می‌برد؛ بر خلاف انسان‌های بی‌درد که به شدت ضعیف و کم ظرفیت هستند.

با این حال اگر حیران ماند و نتوانست تشخیص دهد که علت گرفتاری‏ها و یا نعمت‏ها چیست، دستور داریم که در حالت «خوف» و «رجا» باشیم تا مسیر کمال را بهتر طی کنیم.

و در پاسخ سوال دوم باید گفت در حدیثی داریم که:

عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ أَبُو عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیُّ وَ مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى جَمِیعاً عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَیُّوبَ عَنْ عَبْدِ الصَّمَدِ بْنِ بَشِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: الْعَبْدُ الْمُوْمِنُ‏ إِذَا أَذْنَبَ‏ ذَنْباً أَجَّلَهُ اللَّهُ سَبْعَ سَاعَاتٍ فَإِنِ اسْتَغْفَرَ اللَّهَ لَمْ یُكْتَبْ عَلَیْهِ شَیْ‏ءٌ وَ إِنْ مَضَتِ السَّاعَاتُ وَ لَمْ یَسْتَغْفِرْ كُتِبَتْ عَلَیْهِ سَیِّئَةٌ وَ إِنَّ الْمُوْمِنَ لَیُذَكَّرُ ذَنْبَهُ بَعْدَ عِشْرِینَ سَنَةً حَتَّى یَسْتَغْفِرَ رَبَّهُ فَیَغْفِرَ لَهُ وَ إِنَّ الْكَافِرَ لَیَنْسَاهُ مِنْ سَاعَتِهِ‏.

امام صادق علیه السلام فرمودند: بنده مومن چون گناه کند خداوند او را هفت ساعت مـهـلت دهـد، پـس اگـر از خـدا آمـرزش خـواست چیزى بر او نوشته نشود و اگر این ساعت ها گـذشـت و آمـرزش نـخـواسـت گـنـاه نـوشـتـه شـود، و هـمـانـا مـو مـن پـس از بیست سال بیاد گناهش افتد تا از خدا آمرزش خواهد و خدا گناهش را بیامرزد، و کافر همان ساعت آنرا فراموش کند. (الكافی، ج 2)

اما آیا هر توبه ای پذیرفته است؟!

امیر مومنان(علیه السلام) در حكمت 417 از نهج البلاغه (ترجمه محمد دشتی) در جواب كسی كه در حضور امام بدون توجه لازم گفت: «استغفرالله» فرمود: مادرت بر تو بگرید، آیا می دانی معنای استغفار چیست؟

استغفار درجه والامقامان است و دارای شش معنا می باشد.

1. پشیمانی از گذشته.

2. تصمیم به عدم بازگشت به گناه.

3. پرداخت حقوق مردم، چنانچه خدا را پاك دیدار كنی كه چیزی بر عهده تو نباشد.

4. تمام واجب های ضایع شده را به جا آوری.

5. گوشتی را كه از حرام بر اندامت روییده، با اندوه فراوان آب كنی، چنان كه پوست به استخوان چسبیده، گوشت تازه بروید.

6. رنج طاعت را به تن بچشانی چنان كه شیرینی گناه را به او چشانده بودی، پس آنگاه بگویی: «استغفرالله».

مورد پنچم و ششم از مستحبات توبه است و موارد نخستین از شرایط لازم آن به شمار می رود.

اگر انسان این راه را به درستی طی كند نباید در بخشش و مهربانی خدای متعال شك كند. البته كسی كه واقعا توبه می كند و موفق به بازگشت به سوی خدا می شود، اثر توبه در زندگی و باطن و ظاهرش آشكار خواهد شد. هر قدر آثار واقعى توبه در اعمال و كنش‏هاى ما بیشتر هویدا گردد، رغبت كمترى به گناه و اراده و عزم راسخ‏ترى در اطاعت پروردگار خواهیم داشت و این نشان مى‏دهد كه توبه ما نیز توبه واقعى‏ترى بوده است و به همین نسبت مقبول‏تر واقع گردیده است.

فراوری: زین الدینی  

بخش نهج البلاغه تبیان

منابع:

نهج البلاغه

حقیقت و مراحل توبه، سایت پرسمان دانشجویی

سایت اسک دین

توبه چگونه میسر می شود! سایت حجه السلام شهاب مرادی

مطالب مرتبط:

من توبه می کنم و تو امتحان سخت

توبه، ارکان و شرایط آن

کی و کجا باید توبه کرد؟