سفر به شهر طعم ها و رنگ ها
کرمان شهر عجیبی است؛ وسط بیابان، بر بلندای کوههای شرقی ایرانشهری سبز رخ نمایان کرده است. کرمان سومین شهر بلند ایران است که البته با دو شهر اول، یعنی بیجار و شهرکرد، خیلی متفاوت است. آب‌وهوایش خشک و گرم است، البته بیشتر روزهای سال، باد خنکی در شهر میوزد و تا نیمه‌ی تابستان، هوا چندان گرم نیست که مجبور باشیم کرمان را از مقصد سفرها حذف کنیم.
کرمان جاذبههای تاریخی زیادی دارد که میتواند برای سفر چهار - پنج روزه مناسب باشد؛ از جذابیتهای خارج از شهر مانند باغ شازده و آرامگاه شاهنعمتالله ولی در ماهان گرفته تا جذابیتهای داخل کرمان مانند مسجدجامع ملک، مسجدجامع مظفری و آتشکده‌ی زرتشتیان، هر کدام زیبایی خاص خود را دارند؛ اما جذابیت منحصربه‌فرد کرمان، بازار زیبای این شهر است که در دوره‌ی صفویه ساخته شده و در واقع، بخشی از مجموعه‌ی گنجعلیخان است که شامل بازار، حمام، میدان، کاروانسرا، آب‌انبار، مسجد و ضرابخانه است.
بازار کرمان
بازار کرمان، به‌دلیل ساختار گنبدی‌شکل‌اش، هوایی مطبوع و خنک دارد و آن‌قدر بخشهای متنوعی دارد که می‌توان یک روز کامل را در این بازار سر کرد. این راسته بازار از میدان ارگ شروع و به میدان مشتاقیه ختم می‌شود. هر بخش از بازار کرمان در زمان یکی از فرمانروایان این شهر ساخته شده و به خاطر برخی ویژگیهایش در ایران منحصربه‌فرد و دارای شهرت جهانی است. این بازار طولانی‌ترین راسته بازار ایران محسوب می‌شود.
بازار کرمان دو ورودی دارد؛ یکی از خیابان مشتاق و دیگری از میدان ارگ. در واقع، راسته‌ی بازار کرمان بلندترین راسته‌ی بازار در ایران است. اگر از میدان ارگ وارد شوید، با میدان مربعی‌شکلی با آب‌نما و فضای سبز مواجه میشوید که دورتادور آن، حجرههایی است که بیشتر، وسایل الکترونیکی می‌فروشند.
بازار از میدان ارگ، یک ورودی با سردر کاشیکاریشده دارد که در گذشته، بیشتر محل فروش لباسها و پارچههای محلی بود؛ ولی امروز همه نوع کالایی در این بازار به فروش میرسد، از کفش و لباس گرفته تا گوشی موبایل و وسایل الکترونیکی.
کاروانسرای هندوها
بعد از عبور از یک راسته، به میدانکی کوچک میرسید که سقفی گنبدی‌شکل دارد. از اینجا به بعد، بازار چهار مسیر جداگانه مییابد. از سمت راست میدان که بیشتر، راسته‌ی پارچهفروشهاست، می‌توان به سمت حمام وکیل رفت. بعد از گذشتن از مغازههای بزرگ و کوچک با پارچههای رنگی که بیشترشان از پاکستان وارد شده‌اند، از کوچهای باریک به بخش زنانه‌ی حمام وکیل میرسید که حمام کوچکی است و حالا موزه‌ی مردمشناسی شده و مجسمههایی مومی با لباس‌های عروس متعلق به شهرهای مختلف استان کرمان در این موزه به‌نمایش درآمده‌اند.
از دیگر ظرفیتهای گردشگری این بازار بزرگ، کاروانسرای هندوها، کاروانسرای وکیل، ضرابخانه، آب‌انبار، حمام وکیل و مسجد است که در میان آن‌ها، ضرابخانه به موزه‌ی سکه تبدیل شده و بخش مردانه‌ی حمام وکیل هم موزه‌ی اصناف مختلف بازار است؛ اما آب‌انبار و کاروانسرای وکیل مدتهاست که به بهانه‌ی مرمت بسته‌اند، حجره‌های کاروانسرای هندوها هم بسته است و کاروانسرا، حیاطی خالی دارد که دیوارها و درهای قدیمیاش روبه خرابی است.
بازار کرمان، با وجود این‌که رسیدگی چندانی ندیده و مرمت جدی در آن نشده، اما خیلی سرزنده و شاداب است، مغازههای خشکبارفروشی و ادویه‌ی این بازار کمنظیر است. ادویههای ترکیبی و منحصربه‌فردی در بازار دیده می‌شود که عطرشان مست‌کننده است.
بازار مسگران
یکی از مهم‌ترین جذابیتهای این مجموعه، بازار مسگران است. در گذشته، موسیقی مخصوص این بازار که ضربه‌ی چکش بر مس بوده، جانی به این بازار میداد، اما مشخص نیست که چرا بخش تولید ظروف مسی از بازار جدا شده و به خارج از شهر انتقال یافته است. در حالی که بسیاری از مردم فقط برای شنیدن این آوا به بازار کرمان میآمدند.
البته هنوز هم این راسته از بازار، با طاقیهای بلندش در امتداد میدانی مربع‌شکل که شبیه میدان امام اصفهان است، خالی از لطف نیست. حجره‌های این میدان اصالت خاصی دارند و می‌توان در آن‌ها ظروف و تزیینات مسی و پتههای رنگارنگ خرید و سوغاتی برد. البته کرمان سوغاتی‌های دیگری هم دارد، ترمه، پارچههای رنگی، شیرینیهایی مانند کلمپه، قطاب، کماج، قوتو، خشکبار، زیره و ادویه، دیگر سوغاتی‌های این شهر بزرگ است. در بازار می‌توان به سفره‌خانه‌های سنتی هم رفت و طعم «بزقرمه» را چشید.
دست خالی برنگردید!
کرمان به جز دیدنی های زیبایش خوراکی های خوش طعم و رنگی هم دارد. تنوع و گوناگونی سوغات کرمان بحدی است که هر مسافری با هر توان مالی و با هر علاقه و ذائقه ای می تواند از یک یا چند نوع آن بهره مند شود. پسته، قاووت، کماچ سهن، سمنو، کلمپه، مسقطی(سیرجان) و سوهان (زرند) از یک طرف، و انواع پته ، قالی، گلیم، شریکی پیچ، کارهای قلمزنی زیبا ، ظروف مسی آن از طرف دیگر، چمدان سوغاتی مسافران را پر می کنند.
کلمپه هم که معرف حضورتان هست؟ کُلُمْپه نوعی شیرینی است که معمولاً در شهر کرمان پخته می‌شود. کلمپه ظاهری شبیه کلوچه دارد با این تفاوت که درون آن مخلوطی از خرمای چرخ شده همراه با پودر هل و طعم‌دهنده‌های دیگر قرار می‌دهند. خرما، آرد گندم، گردو و روغن از مواد اصلی آن هستند. برای تزیین کلمپه معمولاً از پودر پسته یا کنجد استفاده می‌شود.
به جز این شیرینی، کماج سِهن هم یکی از شیرینی های کرمان است که در آن از آردی مثل آرد سمنو برای خمیر استفاده می‌شود. قبل از پختن، خرما با مغز گردو، بادام یا پسته در وسط لایه‌های خمیر گذاشته می‌شود.
فراوری: الهام مرادی
بخش گردشگری تبیان
برگرفته از ایسنا، دانشگاه کرمان
