جشن رمضان وچند نکته
یک تصور رایج که کم کم به غلطی مصطلح تبدیل شده است گاهی اوقات کار دستمان می دهد . غلط مصطلحی که ریشه در یک شبه ضرب المثل دارد . همین هم باعث می شود که از حد محافظه کاری و مراعات نتوانیم عیوب یک اجرای پراز اشکال را ببینیم . این اجرای پر از اشکال به نقد هر پدیده ای مربوط می شود که نوعی رسم است . نوعی سنت و یا آیین به شمار می آید .
مثل هر چه از دل بر آید لاجرم بر دل نشیند کار دستمان می دهد .
با این جمله که قطعا با ملاحظاتی قابل پذیرش است و در نگاه صفر و یک کودکانه فقط معنای مطلق و همیشگی دارد ، نمی شود به قضاوت پدیده های بشری نشست .
نگاه اجمالی به یک پدیده ی هنری هم از این قاعده مستثنی نیست چه نشانه های مبنای تاثر و منشا پیدایش همیشه نمی توانند تضمین الزام آوری برای رابطه ی متقابلشان باشند .
اگر این چنین بود در مراسم عزاداری سیدالشهدا از سوی اولیا و مراجع و بزرگان دین در چگونگی اجرای این آیین سفارشی صورت نمی گرفت .
رسانه ی ملی در انجام بسیاری از مراسم که جنبه های اجتماعی دارد ، با نهادهای اجرا کننده همکاری می کند . اگر خوانندگان این سطور خاطرشان باشد اولین سال های جشن عاطفه ها و جشن نیکوکاری با شکوه خاصی برگزرا می شد . آن چه در قاب های تلویزیونی مشاهده می کردیم ، نمود عینی و واقعی همان چیزی بود که در سطح شهر نیز مشاهده می شد . در این سال ها نیز کمیته امداد و بهزیستی بازهم از این دست برنامه در مناسبت های نوروز و آغاز سال تحصیلی برگزار می کنند اما با یک نگاه منصفانه می توانیم قضاوت کنیم ، که دیگر آن رنگ و بوی سابق را ندارد . دلایل این نقص فرهنگی را در چند سطر نمی شود بازگوکرد اما شاید اگر رویکرد صدا و سیما در جهت نهادینه کردن این فرهنگ قرار می گرفت بدون تبلیغات موسمی هم می شد شاهد همان شور اجتماعی در سطح جامعه باشیم .
ایام ماه مبارک رمضان فرصت مناسبی است برای احیای فضیلت های انسانی و در این سال ها هم تلویزیون سعی داشته از این فرصت استفاده کند که هم تطابق مناسبتی برنامه هایش را حفظ کند و هم این که در این فرهنگ سازی نقش داشته باشد . بازهم خاطر خوانندگان این سطور هست که یک سال نوبت کودکان بی سرپرست است و یک سال نوبت آزاد کردن زندانیان و یک سال خرج مداوای بیماران . با این شرایط مردم را به موجوداتی شرطی تبدیل می کنیم که اهمیت احسان را در آن موضوعی جست و جو می کنند که می شنوند یا می بینند . و لزوم واقعی و حقیقی بودن یک پدیده را هم به تبع آن معطوف به عینیت حسی آن خواهد دانست .
جشن رمضان شبکه ی تهران که با ترکیب جنگ گونه ی سال های قبلش پایه ریزی شده است امسال به جای یک موج همه گیر اجتماعی از رویکردی شخصی تر و فردگرایانه تر استفاده می کند : افرادی که هر کدام حوایجی دارند ، نیازشان را درقالب یک نامه می نویسند و بعد هر شب یکی از چهره هایی که برای مردم نام آشنا هستند می آیند و آرزوی آن انسان را برآورده می کنند . اشکی و آهی و احساس همدردی و دست آخر هم شادمان از شادکردن دل یک انسان
به بیراه رفتن از جایی آغاز می شود که صدقه دادن به منظور ثواب کردن و یا دستگیری فراتر از احیای سنت احسان نسبت به اصلاح امور اجتماعی ارجحیت پیدا می کند . مثلا آقا و خانم هنرپیشه یا ورزشکار نامه ی کودکی را می خوانند و تصمیم می گیرند آرزویش را برآورده کنند . خانه ی آن کودک ، خانواده ی آن کودک از کمترین امکانات بهره مندند و حالا با یک دوچرخه به دیدنش می رویم و خوشحالش می کنیم . مسرور شدن از این اتفاق و یا رواج دادن چنین سنتی مثل خوشحال شدن از سرانجام خوش یک ملودرام هندی است . تمام پلیدی ها از بین می رود ، عدالت برقرار می شود، حق به حق دار می رسد و دختر و پسر فیلم هم سال های سال در کنار هم عاشقانه زندگی می کنند . چنین نتیجه گیری از یک سنت زیبای انسانی و اسلامی مسبب ایجاد سوال برای اذهانی را خواهد داشت که دایره تفکراتشان در قالب یک حس همدردی ساده اقناع نمی شود . شاکله ی برنامه ی جشن رمضان امسال همین برانگیختن حس ترحم است کاری که در ماه عسل و دیگر برنامه ها هم شاهد آن بوده ایم . تا یک زمانی مشتری و مخاطب دارد اما بعد از یک مدت چون انداختن باز مسئولیت اصلاح اجتماعی به روی دوش مردم است از سکه می افتد . و صد افسوس که از سکه می افتد .
مجتبی شاعری بخش سینما وتلویزیون تبیان
مطالب مرتبط:
