مدرک های میلیونی
مدارکی وجود دارند که میلیون ها تومان می ارزند در مقابل برخی از مدارک فقط کاغذ پاره ای بیش نیستند! مدارک میلیونی برای چه کسانی است؟
مدرک بهتر است یا مهارت ؟ فکر می کنید برای آینده شما کدام مورد مهمتر است ؟
ستگی دارد که به چه چیزی در آینده خود اهمیت دهید .عده ای مدرک را برای ازدواج می خواهند به طور مثال هفته پیش از یک دانش آموز که معدلش 9 شده بود و همه درسهایش رو افتاده بود پرسیدم برای چی به مدرسه میرود؟ و اون به من گفت برای گرفتن دیپلم ، پرسیدم برای چی میخوای دیپلم بگیری؟ گفت برای اینکه وقتی میخواد ازدواج کنه حداقل دیپلم داشته باشه به نظر من برای این فرد مدرک بهتر است و حتی حاضر است مدرک را با پول بخرد.
ولی بیایید کمی بزرگانه تر فکر کنیم .
چرا شما درس می خوانید؟
چرا میخواین برین دانشگاه ؟
آیا شما هم برای ازدواج است؟مسلما خیلی از شما پاسختان منفی است . خیلی از شما می گویید برای اینکه بتوانید بروید سر کار ، ولی به نظر من برای رفتن سر کار مدرک تنها 30 در صد کار است . امروزه در بازار کار به دنبال این هستند که ببینند شما چه کاری بلد هستید چون بازار کار می داند که دانشگاه های ما ، ما را برای بازار کار آماده نمی کنند . این عامل به خصوص در رشته های فنی بسیار قابل رویت تر می باشد.
اما متاسفانه مدتی است در کشور ما شان افراد با مدرک دانشگاهی سنجیده می شود، عزیز شدن برای والدین، سرافرازی خانواده و منزلت اجتماعی منوط به دانشگاه شده است. ملاک به دست آوردن کار مناسب، ارتقای شغلی و افزایش حقوق، گرفتن مدرک بالاتر تحصیلی است. حتی مدرک دانشگاهی بر خلق و خوی افراد و مناسبات اجتماعی افراد هم تاثیر گذاشته و شاهدیم افرادی به لطف القاب دکتر و مهندس خود را تافته جدا بافته از دیگران می دانند. این در شرایطی است که افراد برجسته و تاثیرگذار در تاریخ کشورمان را به آثار و دستاوردهای علمی شان می شناسیم نه مدرک تحصیلی. هرچند به رغم دارا بودن آن نیز از القاب دکتر، پروفسور و... استفاده نمی کردند.
مدارک میلیونی بهتر است مدارکی باشد که مهارت های دانش اموخته آن میلیون ها تومان بیارزد نه اینکه مدرک بی مهارتی که برای یک فرد بر اثر پارتی بازی میلیون ها تومان سود شخصی داشته باشد سود مدرک اول در جیب یک سازمان و کشور می رود و مدرک دوم فقط برای جیب عده ای خوب است مدارک میلیونی که هیچ ارزشی ندارند
می توان نقطه آزاد مدرک گرایی و تب و تاب آن در ایران را از همان بدو تولد، دانشگاه دانست، زمانی که والدین در هنگام نامگذاری فرزندشان پسوند دکتر و مهندس هم برای او پیدا می کنند و فرزند خردسالشان را با پسوند دکتر و مهندس صدا می کنند و از همان ابتدا که کودکی زبان باز می کند به فرزندانشان دیکته می کنند که اگر می خواهی در این جامعه به جایگاهی برسی و احترامی در میان مردم داشته باشی باید به دانشگاه بروی و تا می شود مدرک به دست آوری.
همین امر باعث می شود که کودکان از همان سال های ابتدای تحصیل، به دنبال گرفتن نمره و مدرک بالاو بالاتر باشند.
تا آنجا که امروزه هدف غالب دانش آموزان از درس خواندن، گذشتن از سد کنکور و قبولی در دانشگاه است آن هم در هر رشته ای و هر جا. تنها کافی است دانشگاه باشد و مدرک هم بدهد البته این آرزو نیز به مدد رشد انواع دانشگاه های دولتی و خصوصی، حضوری و غیرحضوری دور از دسترس نیست.
بنابراین، چه به واسطه چشم و هم چشمی چه به خاطر ارتقای شغلی یا به هر دلیل دیگری، خیلی ها دنبال فوق”‰لیسانس و دکترا هستند و اغلب بی آن که توجهی به علایق، استعدادها و توانایی هایشان داشته باشند و فقط با توجه به شرایط کاری یا میزان قبولی، رشته انتخاب می کنند.
در اغلب کشورها کسی که مدرک تحصیلی بالایی دارد، قطعاً سواد و اطلاعات بیشتری هم دارد و طبعاً به مشاغل بهتر و مهمتری هم دست می یابد، اما در کشور ما شما هرچقدر هم که دانش بالایی داشته باشید، معمولاً بدون مدرک تحصیلی خوب و بالا، به خصوص در ادارات دولتی لنگ می زنید و از نردبان ترقی یا بالانمی روید یا به سختی اجازه پیدا می کنید کمی جلو بروید.
بعضاً کسانی که مدرک دارند ولی نصف مهارت شما را هم ندارند پله های بالاتر را اشغال کرده اند. در اینجا شغل و حرفه ات می تواند در یک زمینه باشد و دکترایت در زمینه دیگر، تازه حتی می توانی بیکار باشی، ولی دکترا هم داشته باشی، جالب تر آن که در آستانه بازنشستگی باشی و برای افزایش حقوق دنبال مدرک تحصیلی بروی.
وقتی کسب مدرک در یک جامعه ارزش می شود، و فی المثل برای نمایندگی مردم در مجلس، کارشناسی ارشد مورد نیاز باشد و یا مدارج ترقی مدیریتی و شغلی و میزان حقوق کارکنان در دستگاه های دولتی تابعی از سطح مدرک افراد باشد، مردم خواسته و ناخواسته برای به دست آوردن امتیازات اجتماعی ناشی از داشتن مدرک به سمت آن می روند. مدرکی که نسبتی بین آن و خدمات و ارزش افزوده ناشی از آن مشاهده نمی شود. مدرک گرایی جایگزین مهارت گرایی شده است و از این رو، کسب مدرک نه تنها نسبتی با تولید برقرار نکرده بلکه نسبت مستقیمی با مصرف گرایی پیدا کرده است.
سواد و مدرک
از حکیم فرزانه ی یونان باستان سقراط نقل است که: «تفاوت بین انسان باسواد و بی سواد چون تفاوت بین انسان زنده و مرده است.» سقراط خوب گفته، مترجم هم خوب برگردانده، اما شاید ما کمی بد می خوانیمش، شاید امروز که این سخن را می شنویم، سخنی دیگر، سخنی کاملا دگرگون شده را می شنویم. در عصر سقراط خبری از مدرسه و کنکور و دانشگاه و امتحان و مدرک نبود و سقراط هم وقتی می گفت سواد خیلی خوب می فهمید منظورش چیست، منظورش چیز دیگری بود از سوادی که اکنون در ذهن من و شماست. خیلی از ما شاید این گفته را اینطورمی خوانیم: «تفاوت بین انسان دانشگاه رفته و دانشگاه نرفته چون تفاوت بین انسان مرده و زنده است.» و یا «تفاوت بین دیپلمه و لیسانسه...» عجب! آن سقراطی که من می شناسم اگر امروز بود حتما می گفت: «خسته نباشید! سواد کجا، لیسانس کجا!!؟»
مدرک و دانشجو
شاید من وتو آن ایده آل اولیه را فراموش کرده باشیم، ولی اگر همه هم فراموشش کنند باز آن سر جایش هست، این دانشگاه ها را ساختند و کنکور برگزار کردند و ما را دانشجو خواندند و تمام این ماجراها پیش آمد فقط برای اینکه من و تو با سواد شویم، متخصص شویم، مفید شویم و در جامعه به کاری بیاییم، و مدرک هم وسط این ماجراها تنها ابزاری بود، نقش کوچکی داشت که رفته رفته به گزاف پررنگ شد و امروز آنقدر بزرگ شده که همان ایده آل اولیه هم پشتش پنهان مانده. این پرده ی مدرک گرایی را اگر کنار بزنی آن هدف والای فراموش شده ی پشتش ظاهر می شود. تو حتی اگر خودت هم ندانی، کنکور دادی و به دانشگاه آمدی که باسواد شوی، علمی بیاموزی، صاحب تخصصی شوی، حتی اگر در خودآگاهت هم فقط تصویر مدرک باشد، باز در ناخودآگاهت حتما برای فهمیده و فرهیخته شدن و برای کسی شدن و آدم حسابی شدن و استخدام و پول درآوردن است که دانشجو شدی، وگرنه که آن تکه کاغذ به خودی خود چه ارزشی دارد؟ اگر خودمان هم فراموش کرده باشیم، به خاطر کارآیی و فواید مدرک است که ما همه به دنبال آنیم و نه صرفا برای خودِ مدرک که امروزه برای برخی از تمام آن کارآیی-هایش مهم تر شده.
راه‌جست‌ها
راه‌جست‌ها در این مورد چه می‌تواند باشد و چرا شیوه‌های استخدامی هنوز به دور از مدرک‌گرایی نیست، با آن که برای مدیران ثابت شده است که تنها مدرک نمی‌تواند خلاق تربیت کند؟
صرف مدرک سبب موفقیت نمی‌شود و تا به همه فرصت یکسان آموختن برای بروز استعدادها و سخت‌کوشی داده نشود، روشن نیست چه‌کس می‌تواند در محیط کارش موفق باشد.
برنامه‌های آموزشی در طول کار، به کارمندان و کارگران این امکان را می‌دهد تا هربار مطلب نویی یاد بگیرند و با به‌کارگیری آن‌ها به خودشان این فرصت را بدهند که لیاقت‌هایشان را نشان دهند.
در برخی کشورها بنگاه‌های بزرگی با هزاران کارمند وجود دارد که بی‌توجه به مدارک تحصیلی کارمندان -با این شعار که ندانسته‌های شما مهم نیست، مهم آنچه است که از این پس می‌آموزید- آنان را زیر پوشش مدام آموزش قرار می‌دهند آن هم به گونه‌ای آهسته و پیوسته؛ زیرا معتقدند که کارمندان فقط به دور از بمباران‌های اطلاعاتی و در طول زمان و در آرامش، پذیرای آموزش‌ها خواهند بود.
بعضاً کسانی که مدرک دارند ولی نصف مهارت شما را هم ندارند پله های بالاتر را اشغال کرده اند. در اینجا شغل و حرفه ات می تواند در یک زمینه باشد و دکترایت در زمینه دیگر، تازه حتی می توانی بیکار باشی، ولی دکترا هم داشته باشی، جالب تر آن که در آستانه بازنشستگی باشی و برای افزایش حقوق دنبال مدرک تحصیلی بروی
دانش‌آموخته‌ای که فقط تئوری خوانده است و تجربه کار عملی ندارد، باید به اندازه دوره تحصیلات خود فرصت کارهای عملی و آموزشی در محیط کار خود را داشته باشد. البته یک مادر، تا کودک شیرخوارش، تشنگی‌وگشنگی خود را نمایان نسازد، به وی شیر نمی‌دهد.
در محیط کار نیز نخست باید اشتیاق به آموختن در کارکــنان به وجود بیاید و سپس آموزش آغاز شود و داده‌های نو انتقال یابد، وگرنه کلاس‌های آموزشی در محیط کار تبدیل به کلاس چرت زدن می‌شود!
صرف داشتن مدرک تحصیلی نشانگر آگاهی کامل در یک رشته علمی یا تخصصی نیست؛ بلکه آموزش‌های مدام در محیط کار است که آگاهی در یک رشته را کامل می‌کند.
زمینه آموزش مدام (و نه یک‌بار) اگر به شکلی نو و جذاب و برای همه کارکنان فراهم‌آید و فرآیند آموزش رسمی برای همه آسان شود، در نهایت سودش به خود بنگاه و سازمان برخواهد گشت.
اما از آن جایی که هنوز جامعه بی‌نیاز از متخصص نیست، مدرک‌گرایی پیشتاز است. ولی پدیده«برون‌سپاری» و یا سپردن بسیاری از کارها به روبوت‌ها از هم‌اکنون آغاز شده است و در آینده کارهایی با دستمزدهای بالا را شامل خواهد شد و بسیاری از کارها را که اینک برای انجام هریک از آن‌ها دستمزدهای کلان به افراد متخصص با مدارک تحصیلی بالا داده می‌شود، در آینده نزدیک، یک روبوت به تنهایی انجام خواهد داد.
از این‌رو بسیاری از رشته‌های جذاب به لحاط پولسازبودن، در آینده دیگر هواخواهی نخواهد داشت؛ چون دیگر پول‌آور نیست و تازه آن‌زمان همه به این دریافت خواهند رسید که آن همه علاقه و شور به دست آوردن فلان مدرک در فلان رشته، تنها علاقه و شور برای به دست آوردن پول بوده است.
پس بهتر است از هم اکنون مهارت‌گرایی را جایگزین مدرک‌گرایی کنیم. چراکه آینده تنها از آن افراد آفریننده، خلاق، نوآور، مبتکر و یا مغزشکوفنده است. مدارک میلیونی بهتر است مدارکی باشد که مهارت های دانش اموخته آن میلیون ها تومان بیارزد نه اینکه مدرک بی مهارتی که برای یک فرد بر اثر پارتی بازی میلیون ها تومان سود شخصی داشته باشد سود مدرک اول در جیب یک سازمان و کشور می رود و مدرک دوم فقط برای جیب عده ای خوب است مدارک میلیونی که هیچ ارزشی ندارند
منابع : 1- خبرگزاری دانشجو / 2- نگاه ما / 3- روزنامه ایران / 4- اطلاعات
