حمله به «هفت سنگ» به اتهام کپی برداری

مرور همه سریال هایی که از نمونه های خارجی اقتباس کرده اند

حتما می دانید که در همه این سال ها حواشی ریز و درشتی دامن سریال های مناسبتی را گرفته ؛ از اعتراض تا حذف و ... این بار سر و کله حاشیه ها خیلی زود پیدا شد و با پایان تیتراژ سریال شبکه سه انتقادها در فضای مجازی پیچید.

«هفت سنگ» سریال شاد و شنگولی است و بنا دارد جور تلخی دیگر سریال ها را بکشد اما خیلی زود یک علامت سوال جلوی خود دید. چرا این سریال کپی نعل به نعل سریال آمریکایی «خانواده مدرن» است؟

کپی بی کیفیت از سریال هالیوودی

ابتدا خبرآنلاین یادداشتی به قلم صادق روحانی منتشر کرد با موضوع کپی برداری «هفت سنگ». بخوانید:« چندی است که بسیاری از سریال های هالیوودی به صورت سی دی و به صورت غیر مجاز در کشور منتشر می شوند.اینکه آیا باید با این پدیده مبارزه کرد یا خیر و اینکه کسی می خواهد جلوی این پدیده را بگیرد یا خیر موضوع این یادداشت نیست. راستش را بخواهید من خیلی به بایدها و نباید ها کاری ندارم. اگر صدا و سیمای ما و سریال های وطنی توانایی و کیفیت لازم را می داشت قطعا مخاطب ایرانی به دنبال سریال های خارجی نمی رفت.موضوع این یادداشت، سریالی است که این شب ها از شبکه سه سیما با عنوان هفت سنگ پخش می شود. هفت سنگ داستان سه خانواده است که کنار یکدیگر زندگی می‌کنند. داستان‌های متفاوتی با یک مضمون مشترک در هر قسمت مطرح می‌شود که این سه داستان سرانجام به یک برآیند می‌رسند.در تیتراژ این برنامه چندین نام آشنا به عنوان نویسندگان این سریال آمده است. اما به نظر من باید به جای عنوان نویسنده می نوشتند، مترجم. دلیل این حرف من این است که شخصیت پردازی ها و داستان قسمت اول این سریال کپی بسیار بی کیفیتی از یک سریال هالیوودی به نام خانواده مدرن است و نویسندگان حداقل در قسمت اول هیچگونه خلاقیتی به خرج نداده اند. البته امیدوارم در ادامه ماه رمضان و در قسمت های بعدی شاهد خلاقیت بیشتری از نویسندگان باشیم اما وقتی صدا و سیما این همه هزینه می کند که مثلا به زعم خود با فرهنگ غربی و غربزدگی مبارزه کند، که البته گمان نمی کنم موفقیت چندانی در این زمینه کسب کرده باشد، حد اقل نویسندگان خلاق تری را برگزیند.»

شباهت بیش از حد

نویسنده سایت پارسینه هم این اتفاق را دستمایه یادداشتی انتقادی کرده و نوشته:

«پخش سریال «هفت سنگ» به تهیه‌کنندگی مجید مولایی و کارگردانی علیرضا بذر افشان در حالی رخ می‌دهد که سناریو و شخصیت‌پردازی‌های آن از روی سریال پرمخاطب و در حال پخش «Modern Family» محصول شبکه abc ایالات متحده اقتباس شده است.از سوی دیگر رخدادهای داستانی قسمت نخست هفت سنگ آن‌قدر شبیه قسمت نخست سریال «Modern Family» بوده که مخاطبان مجموعه آمریکایی از رخدادهای سکانس‌های بعد مطلع بودند و می‌توانستند آن را پیش‌بینی کنند.هرچند در سریال آمریکایی یکی از زوج‌ها دو مرد همجنس‌گرا هستند که یک نوزاد دختر ویتنامی را به فرزندخواندگی پذیرفته و در قسمت‌های پخش شده اخیر حتی با یکدیگر ازدواج کردند، اما در سریال هفت سنگ این زوج عجیب به یک مرد و زن تبدیل شده‌اند.پیشتر نیز برخی مجموعه‌های تلویزیونی همچون «همسران»، «خانه سبز» و «پاورچین» به تقلید آزادانه از سریال مطرحی چون «Friends» پرداختند و برخی داستان‌ها را از روی آںها دزدیدند و صدای کسی هم در نیامد، اما اکنون مشخص نیست صداوسیما درباره میزان شعور و فهم مخاطبان خود چه فکری می‌کند که یک سریال معروف را مانند بالیوود عینا کپی‌برداری کرده و روی آنتن می‌برد.از سوی دیگر واقعا درک این موضوع دشوار است که کارگردان و تهیه‌کننده و نویسندگان «هفت سنگ» با چه انگیزه‌ای در این سرقت هنری مشارکت کرده‌اند و اقدام خود را توجیه می‌کنند.»

کپی مو به مو

تابناک دیگر سایتی است که «هفت سنگ» را نواخته :«پخش سریال‌های ماه رمضان در حالی آغاز شد که سریال اصلی این ماه که طبیعتاً از شبکه سوم سیما به عنوان پرمخاطب‌ترین شبکه تلویزیون به نمایش درآمد، کپی مو به مویِ یکی از سریال آمریکایی از آب درآمد و تنها کاراکترهایی که در قالب سریال ایرانی قابل تعریف نبودند، تغییر ماهیت داده‌اند. با این اوصاف آیا بهتر نبود به جای هزینه تولید، اصل این سریال‌ها با سانسور پخش می‌شد یا حداقل سریال جذاب‌تری در ایران بازسازی می‌شد؟!»

کپی همیشه بوده

معلوم نیست ماجرا «هفت سنگ» به کجا ختم می شود ولی شبیه سازی نمونه های موفق، امر رایجی در سینما و تلویزیون دنیاست، چنانچه مجموعه فیلم های ترسناک کینه، آب سیاه و … که اصالتا ژاپنی بودند، توسط آمریکایی ها ساخته شدند و مورد استقبال قرار گرفتند. اتفاقی که برای گودزیلا هم افتاد. فیلم بی خوابی کریستفور نولان با بازی آل پاچینو، رابین ویلیامز و هیلاری سوانگ هم نسخه بازسازی شده ای از فیلمی نروژی است . سینمای هند و بالیوود هم ید طولایی در هندی کردن فیلم های مطرح هالیوودی مثل آقا و خانم اسمیت دارد. چینی ها هم که استاد مونتاژند، سریال های مطرح جهانی را به صورت چینی بازسازی می کنند. در حقیقت چه هالیوود و چه هر سینمای دیگری با بازسازی فیلم ها و آثار مطرح نوعی بومی سازی براساس منافع، عقاید و مسلک و بازار خودش انجام می دهد. در ایران هم تقلید و کپی کردن رواج دارد چنانچه در سینما از این نمونه ها بوده است. مثلا فیلم چپ دست آرش معیریان کپی 50 قرار اول، دو خواهر محمد بانکی، تقلید کاملی از توماچ و … حتی فیلم های ایرانی از همدیگر هم کپی می کنند مثل تله فیلم «کابوس» سیروس مقدم که کپی فیلم سینمایی «اقلیما»ی محمد مهدی عسگرپور بود.

مسئله کپی کردن اگر یک جور بومی سازی باشد طبیعتا مشکل چندانی ندارد اما مشکل اینجاست چون سازندگان ایرانی نگاهی به شدت تالیفی و خاص دارند زیر بار این نکته که کاری را به طور کامل کپی کنند نمی روند و معمولا اثرشان، پیوندی بعضا ناهمگون از اتصال چند اثر است.در طول این سال ها، سریال هایی که به نحوی شباهت هایی به نمونه های خارجی داشته اند، کم نبوده اند. سازندگان این سریال ها مانند خیلی از مخاطبان سریال های معروف خارجی مثل «لاست»، «پریزون بریک»، «24»، «فرندز» و … را می دیدند و خواه ناخواه در کارشان تاثیر می گذاشت. اگر روزگاری نبود ماهواره، دی وی دی و … باعث می شد تا انتشار آثار جهانی، محدود و سخت باشد در این روزگار، وسعت و سرعت انتشار و دیدن سریال های خارجی به حدی است که مخاطبان  سریال های داخلی هم به سرعت پی به شباهت نمونه های داخلی و خارجی می برند. در اینجا نگاهی داریم به چند سریال تلویزیونی چند سال اخیر که شباهت هایی به نمونه های خارجی داشته اند.

چتد نمونه کپی

برای نمونه چند سریال وطنی که از نمونه های خارجی تاثیر گرفته اند را مرور می کنیم:

مسیر انحرافی /کارگردان: بهرنگ توفیقی، منبع کپی: لاست

پنجمین خورشید/کارگردان: علیرضا افخمی،منبع کپی: لاست

نون و ریحون/کارگردان: فرزاد موتمن،منبع کپی: فرندز

سایه روشن/کارگردان: آرش معیریان،منبع کپی: دسپریت هوس وایف

اولین انتخاب/کارگردان: مهدی صباغ زاده،منبع کپی: ملاقات با والدین

بچه های نسبتا بد/کارگردان: سیروس مقدم،منبع کپی: برکینگ بد

شب می گذرد/کارگردان: راما قویدل،منبع کپی: لاست

شاید برای شما هم اتفاق بیفتد/کارگردان: کار گروهی،منبع کپی: کلید اسرار

بخش سینما و تلویزیون تبیان