آیین «شاه حسین،وای حسین»در اردبیل

این آیین که در زبان محلی به آن شاخسی، واخسی گفته می شود، بنا بر سنت دیرینه همه ساله در دهه آخر ماه ذیحجه به عبارتی از 10روز مانده به محرم در این استان آغاز می شود. آئین شاخسی، واخسی امسال نیز در شهرهای اردبیل در حال برگزاری است اما باشکوه ترین آن در مشکین شهر برپا می شود.

شرکت کنندگان در این مراسم به ویژه جوانان و مردان در میدان شهرها و روستاها دور هم جمع می شوند و با به دست گرفتن چوب دستی به عنوان نمادی از شمشیر در دست راست، صف دایره واری می بندند و دست چپ خود را از پشت بر کمر نفر سمت چپ خود می گیرند و بدین طریق صف فشرده و مرتبی به وجود می آوردند و با زمزمه نوحه و مرثیه و مهمتر از همه یک صدا شاخسی و واخسی گویان چنان صحنه ی حزن انگیزی خلق می کنند که تماشاگران به یاد مظلومیت امام حسین(ع) و یارانش سر از پا نشناخته اشک ماتم می ریزند.

در گذشته یک ماه قبل از محرم و بیشتر از فردای عید قربان با تشکیل دسته های شاه حسینی این شکل از عزاداری آغاز می گشت، به این صورت که در هر کوی و برزنی، روسا و ریش سفیدان، مشعل آهنی بزرگی آماه می کردند، سپس آن را بر سر چوب قطور و بلندی در مرکز محله نصب می نمودند.

هر مشعل، مامور و خدمه  ویژه ای داشت و هم او بود که قبل از غروب آفتاب، مشعل ها را با پارچه های کهنه و گاهی نیز با چوب و هیزم پرکرده و آماده می ساخت.

چون غروب می شد، جوانان و مردان محله در آن میدان حاضر می شدند و هر یک چوب دستی بلند و محکمی همراه می آوردند، پس از انجام یک سلسله کارهای مقدماتی و یک ساعت گذشته از شب با هماهنگی رییس محله، شاه حسینی ها صف می بستند و در حالیکه حاضران چوبدستی را مثل شمشیر در دست راست می گرفتند، دست چپ را از پشت، بر کمر نفر سمت چپ خود  می گرفتند و به دین طریق صف فشرده و مرتبی بوجود می آوردند.

این کار موقعی صورت می گرفت که به مشعل هم مقداری نفت ریخته و آتش می زدند، شعله های آتش، اطراف را روشن می کرد و در پرتو نور آن صف، مردان به صورت محیط دایره بزرگی درآمده، به دور مشعل می گشتند و در جواب شعار و ابیاتی که رییس دسته(دَستهَ باشی) با آهنگ ترغیب کننده ای می خواند، همه با هم ذکر شاخسی(شاه حسین، وای حسین) سر می دادند.

اوج این مراسم در ظهر عاشورا و پس از اتمام تعزیه خوانی ظهر عاشورا می باشد که عزاداران دسته ها، «شاخسی، واخسی» گویان، پس از طی نمودن مسیری طولانی، خود را به خیمه های به آتش کشیده شده رسانده و عزاداری سوگ می کنند.

بد نیست بدانید که آئین شاخصی پارسال به نام اردبیل در فهرست آثار معنوی ثبت شد.

بخش گردشگری تبیان

برگرفته از واحد مرکزی خبر