بهترین مهندسی شهرسازی از منظر قرآن

در سوره «یونس» به آیه‌ای بر می‌خوریم که از مهندسی شهرسازی سخن به میان می‌آورد و تاکید می‌کند: معماری شهرسازی اسلامی باید با اهداف مکتبی سازگار باشد و جهت قبله فراموش نشود.

قبله و مهندسی شهرسازی

«وَأَوْحَیْنَا إِلَى مُوسَى وَأَخِیهِ أَن تَبَوَّءَا لِقَوْمِکُمَا بِمِصْرَ بُیُوتًا وَاجْعَلُواْ بُیُوتَکُمْ قِبْلَةً وَأَقِیمُواْ الصَّلاَةَ وَبَشِّرِ الْمُۆْمِنِینَ»

و به موسى و برادرش وحى کردیم که شما دو تن براى قوم خود در مصر خانه‏هایى ترتیب دهید و سراهایتان را رو به روى هم قرار دهید و نماز برپا دارید و مۆمنان را مژده ده. (یونس.87)

-«قبله» هم به معنای مقابل و روبروی هم است و هم به معنای جهت کعبه، یعنی خانه‌سازی رو به قبله، شاید معنای این آیه چنین باشد که تا قدرت فرعون باقی است و تصمیم بر نابودی شما دارد، شما مراسم عبادی را در خانه‌هایتان برقرار سازید مثل سه سال اول بعثت پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله).

بنابراین معماری و شهرسازی اسلامی باید با اهداف مکتبی سازگار باشد و جهت قبله فراموش نشود به گونه‌ای خانه بسازیم که انجام مراسم مذهبی و اقامه نماز در آن عملی باشد.

همه برنامه‌های انبیا حتی روش مسکن‌سازی هم بر اساس دریافت‌های وحی است، لذا منطقه مسکونی افراد مۆمن باید از کفار جدا باشد و نگذاریم بیگانگان در محله و جامعه ما رخنه کنند تا زمینه‌ساز عزت، قدرت و استقلال گروه با ایمان شود. از طرفی خانه‌های مقابل یکدیگر از نظر تمرکز، حفاظت، نظارت و انس با هم مناسب تر است.

تنها قومی که توبه نجات‌بخش داشت

«فَلَوْلاَ کَانَتْ قَرْیَةٌ آمَنَتْ فَنَفَعَهَا إِیمَانُهَا إِلاَّ قَوْمَ یُونُسَ لَمَّآ آمَنُواْ کَشَفْنَا عَنْهُمْ عَذَابَ الخِزْیِ فِی الْحَیَاةَ الدُّنْیَا وَمَتَّعْنَاهُمْ إِلَى حِینٍ»

چرا هیچ شهرى نبود که [اهل آن] ایمان بیاورد و ایمانش به حال آن سود بخشد مگر قوم یونس که وقتى [در آخرین لحظه] ایمان آوردند عذاب رسوایى را در زندگى دنیا از آنان برطرف کردیم و تا چندى آنان را برخوردار ساختیم. (یونس.98)

- داستان توبه قوم یونس در نصف آیه و با اشاره آمده است، ولی نام این سوره را سوره یونس نهادند شاید به خاطر حساسیت و اهمیت کار قوم یونس باشد که در آخرین لحظه‌ها توبه کردند و خداوند توبه آنان را پذیرفت.

- امام صادق (علیه السلام) فرمود: حضرت یونس از سی سالگی تا 63 سالگی تبلیغ کرد تنها دو نفر به او ایمان آوردند، حضرت مردم را نفرین کرد و از میان آنان رفت، یکی از آن دو مۆمن که حکیمی دانا بود با دیدن نفرین پیامبر و رفتنش از آن منطقه بر بلندی رفت و با فریاد به مردم هشدار داد، مردم متأثر شده و با راهنمایی او از شهر بیرون رفتند و میان خود و فرزندانشان فاصله انداختند و به درگاه خدا ناله و توبه کردند تا بخشوده شدند، یونس چون برگشت دید که آن قوم هلاک نشدند سبب را پرسید ماجرا را برایش شرح دادند.

آری انسان می‌تواند حتی در لب پرتگاه، خود را حفظ کند و با ایمان و توبه به موقع، عذاب الهی را برطرف سازد و با دعا و نیایش هم بلا را رفع کند و هم کامیاب شود.

از میان تمام اقوام تکذیب کننده گذشته، تنها قوم یونس بود که به موقع توبه کرد و ایمان آورد و از عذاب الهی نجات پیدا کرد.

اعجاز قرآن

«أَمْ یَقُولُونَ افْتَرَاهُ قُلْ فَأْتُواْ بِعَشْرِ سُوَرٍ مِّثْلِهِ مُفْتَرَیَاتٍ وَادْعُواْ مَنِ اسْتَطَعْتُم مِّن دُونِ اللّهِ إِن کُنتُمْ صَادِقِینَ»

یا مى‏گویند این [قرآن] را به دروغ ساخته است بگو اگر راست مى‏گویید، ده سوره بر ساخته ‏شده مانند آن بیاورید و غیر از خدا هر که را مى‏توانید فرا خوانید. (هود.13)

- قرآن تنها از نظر فصاحت و بلاغت معجزه نیست، بلکه از نظر معارف،اخبار غیبی و قوانین نیز معجزه است، زیرا جمله «ادعوا من استطعتم» دعوت از همه مردم است، نه فقط عرب‌هایی که فصاحت و بلاغت قرآن را می‌فهمند چنانکه در آیه دیگر نیز می فرماید: « قُل لَّئِنِ اجْتَمَعَتِ الإِنسُ وَالْجِنُّ عَلَى أَن یَأْتُواْ بِمِثْلِ هَذَا الْقُرْآنِ لاَ یَأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَلَوْ کَانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِیرًا» اگر تمام انس و جن جمع شوند، نمی‌توانند مثل قرآن را بیاورند.

- جهات اعجاز قرآن بسیار است: حلاوت و شیرینی الفاظ آن در قرائت، یکنواخت بودن محتوای آن با آن ‌که در مدت 23 سال نازل شده است، بیان علومی که تا آن زمان خبری از آنها نبود، پیشگویی اموری که بعداً به وقوع پیوست، اخبار از تاریخ اقوام گذشته که نشانی از آنها باقی نمانده است، بیان قوانینی جامع و کامل در همه ابعاد فردی و اجتماعی زندگی انسان، دور ماندن از هرگونه تحریف تغییر، کهنه شدن و به فراموشی سپرده شدن در طول قرن‌های متمادی.

- با این همه تخفیف و آن همه تحریک، باز هم بشر عاجز است. قرآن در یکجا می‌فرماید: مثل تمام قرآن را بیاورید. «أَن یَأْتُواْ بِمِثْلِ هَذَا الْقُرْآنِ»، یکجا می‌فرماید: مثل ده سوره قرآن بیاورید، جای دیگر باز هم تخفیف داده و می‌فرماید: یک سوره مثل قرآن بیاورید، «فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِنْ مِثْلِهِ» ‌علاوه بر این تخفیف‌ها انواع تحریک‌ها را نیز به کار برده است. یکجا می‌فرماید: اگر جن و انس پشت به پشت هم دهند، نمی‌توانند.

یکجا می‌فرماید: از همه مغزهای کره زمین دعوت کنید، اما هرگز نمی‌توانید که مثل قرآن بیاورید، تاریخ نیز ثابت کرده است که دشمنانی که جنگ‌های بسیاری علیه اسلام به راه انداختند توطئه‌ها چیده‌اند اما هرگز نتوانستند حتی یک سوره مثل قرآن بیاورند آیا معجزه غیر از این است؟

منبع :

بیانات حجت الاسلام قرائتی