قلب و عروس قرآن
1. در روایت سوره الرحمن، عروس قرآن معرفی شده است.
وَ رُوِیَ عَنْ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ ع عَنْ آبَائِهِ عَنْهُ قَالَ لِكُلِّ شَیْءٍ عَرُوسٌ وَ عَرُوسُ الْقُرْآنِ سُورَةُ الرَّحْمَنِ جَلَّ ذِكْرُهُ ؛ براى هر چیزى عروسى است ، و عروس قرآن سوره الرحمن است.(1)
علت اینکه سوره مبارکه الرحمان به عروس قرآن تشبیه شده است:
واژه "عروس"در زبان فارسى به خصوص زن اطلاق مى شود، ولى در فرهنگ عرب به مرد و زن هر دو مادام كه در مراسم عروسى هستند اطلاق مى گردد.
و از آنجا كه مرد و زن در چنین مراسمى در بهترین و زیباترین حالات و كاملترین احترامات قرار دارند این واژه به موجودات بسیار زیبا و گرامى اطلاق مى شود.
در این سوره ، تكرار آیه "فباى آلاء ربكما تكذبان " آن هم در مقطع هاى كوتاه آهنگ جالب و زیبائى به سوره داده ، و چون با محتواى زیبایش آمیخته مى شود و جاذبه خیره كننده اى پیدا مى كند لذا جای تعجب نیست که در روایت عروس قرآن نامیده شود. (2)پس به دلیل زیبایی های این سوره در الفاظ و به خصوص در معانی و محتوا ، این سوره مبارکه ، عروس قرآن نامیده شده است.
2. در روایت سوره یاسین ، قلب قرآن نامیده شده است.
وَ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ عَنِ النَّبِیِّ ص قَالَ إِنَّ لِكُلِّ شَیْءٍ قَلْباً وَ قَلْبُ الْقُرْآنِ یس. هر چیز قلبى دارد و قلب قرآن یس است.(3)
علت این که سوره مبارکه یاسین ، قلب قرآن نامیده شده است این است که : این سوره دارای مهمترین و اساسی ترین اصول اعتقادی و شاخه های منشعب از آن است .
علامه طباطبایی (ره) در تفسیر شریف المیزان می فرمایند:
غرض این سوره بیان اصول سه گانه دین است ، چیزى كه هست نخست از مسأله نبوت شروع كرده ، حال مردم را در قبول و رد دعوت انبیا بیان مى كند، و مى فرماید كه : نتیجه دعوت حق انبیاء، احیاى مردم است ، و اینكه آنان در راه سعادت واقع شوند و حجت را بر مخالفین تمام كند، و به عبارت دیگر تكمیل هر دو دسته مردم است ، عدّه اى را در طریق سعادت ، و جمعى را در طریق شقاوت .
آنگاه این سوره بعد از بیان مسأله نبوت ، منتقل مى شود به مساله توحید، و آیاتى چند از نشانه هاى وحدانیت خدا را برمى شمارد، و سپس به مساله معاد منتقل شده ، زنده شدن مردم را در قیامت براى گرفتن جزا، و جداسازى مجرمین از متقین را بیان نموده سپس سرانجام حال هر یك از این دو طایفه را توصیف مى كند.
و در آخر دوباره به همان مطلبى كه آغاز كرده بود برگشته، خلاصه اى از اصول سه گانه را بیان، و بر آنها استدلال مى كند و سوره را ختم مى نماید.
و از آیات برجسته و بسیار علمى این سوره آیه«انما امره اذا اراد شیئا ان یقول له كن فیكون فسبحان الّذى بیده ملكوت كل شى ء و الیه ترجعون» است ، پس این سوره شأنى عظیم دارد، چون هم متعرض اصول سه گانه است و هم شاخه هایى كه از آن اصول منشعب مى شود.(4)
پی نوشت ها :
1. مستدرک الوسائل، ج 4 ، ص 351.
2. تفسیر نمونه ،ج 23 ،ص 92.
3. مستدرک الوسائل ، ج 4 ،ص 323. (در وسائل الشیعة، ج 6 ، ص 248. مشابه این روایت آمده است.)
4. ترجمه تفسیر المیزان ، ج 17 ، ص 89.
بخش قرآن تبیان
منبع : پرسمان قرآن
