چگونگی استخاره با قرآن
استخاره در زبان عربی به معنای درخواست خیر از خداوند متعال کردن است؛ زیرا خداوند به عنوان پروردگار هستی تنها کسی است که می تواند خیر را به کسی ارزانی دارد چنان که در مقام آفریدگاری وجود وهستی را به هر آفریده ای ارزانی داشته است.
بنابراین درخواست خیر از خداوند معنای دیگری از توکل و تفویض امور از سوی شخص به خداوند دانا و تواناست. در کنار این معنا گاهی استخاره به معنای نوعی قرعه در هنگام تحیر است که با دعا و درخواست از خداوند متعال همراه می باشد؛ زیرا خداوند بهترین مشاوره در تمامی هستی است؛ زیرا او دانا به همه امور و عواقب کارهاست و بهترین کسی است که انسان می تواند از او یاری و مدد بخواهد تا به گونه ای در مقام اسم هادی وی را به سوی بهترین کارهای راهنمایی و هدایت کند. معمولا این نوع استخاره با تسبیح و قرآن انجام می شود.
استخاره با قرآن
شیخ بزرگوار کلینی - رحمة الله علیه - از حضرت امام صادق علیه السلام روایت کرده است که: «به قرآن، تفال مکن » (1)
علامه مجلسی میفرماید: «مشایخ ما - رحمة الله علیهم - این حدیث را تاویل میکردند که مراد، نهی از فال گشودن از قرآن است که احوال آینده را از آیات، استنباط کنند، چنان چه بعضی از جاهلان، این را وسیله روزی خود کرده به این نحو، مردم را فریب میدهند. و به خاطر قاصر فقیر میرسد که ممکن است مراد، نهی از تفال و تطیری باشد که اکثر خلق از دیدن و شنیدن بعضی امور میکنند، و بعضی را بر خود مبارک و بعضی را شوم میگیرند; مانند صدای کلاغ و جغد و دیدن بعضی از حیوانات و غیر آن در آغاز سفر و احوال دیگر; یعنی از شنیدن بعضی از آیات کریمه، فال نیک و فال بد میگیرند.و شاید یک حکمتش این باشد که باعث کم اعتقادی مردم به قرآن کریم نگردد اگر موافق نیفتاد» (2)
اما روش استخاره به قرآن این گونه است که:
بعد از طلب خیر از خداوند متعال، قرآن را بگشا و آیه اول صفحه سمت راست را ملاحظه نما، اگر آیه رحمتی یا امر به خیری باشد خوب است، و اگر آیه غضب یا نهی از شری یا امر به شری یا عقوبتی باشد بد است، و اگر دو پهلو باشد میانه است.
روایت شده است که: یسع بن عبد الله قمی به امام صادق علیه السلام عرض کرد: گاهی میخواهم کاری انجام دهم، ولی متحیر هستم که آیا انجام دهم یا نه؟
امام صادق علیه السلام به او فرمود: هنگام نماز - که شیطان از هر وقت دیگر از انسان دورتر است - قرآن را بگشا، اولین آیه ای که در آغاز صفحه دست راست میبینی، عمل کن. (3)
آداب استخاره با قرآن
از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل شده است که فرمود: هنگام استخاره با قرآن، ابتدا سه بار سوره توحید را بخوان، سپس سه بار صلوات بر محمد و آلش بفرست، سپس بگو: «اللهم إنّی تفالت بکتابک و توکلت علیک، فارنی من کتابک ما هو مکتوم من سرک المکنون فی غیبک » .
یعنی: «خدایا به کتاب تو تفال میزنم، و بر تو توکل میکنم و از کتابت آن چه را که در نهان غیب تو، پوشیده شده به من بنمایان » .
پس از این دعا، قرآن را بگشا و از سطر اول، صفحه سمت راست، مقصود خود را به دست آور. (4)
البته سفارش شده است قرآنی که با آن، استخاره میکنید، قرآن کامل باشد نه قرآنی که یک جزء یا چند جزء دارد و امروزه معمولا در مجالس فاتحه میآورند.تعبیری که در همین روایت پیامبر صلی الله علیه و آله در این باره آمده این است: «ثم افتح الجامع » یعنی سپس قرآن جامع را که همه قرآن در آن است بگشا. (5)
تذکر :
در استخاره با قرآن نیز باید دقت کرد که هرکس حق ندارد فهم خود را بر قرآن تحمیل کند و بر اساس برداشت خود از قرآن و آیات آن عمل نماید. بهتر است در استخاره با قرآن، از علماء آشنا با قرآن کمک گرفت تا خدای ناکرده دچار اشتباهکاریها در فهم قرآن و تحمیل آن اشتباهات به قرآن نشویم؛ زیرا الهامگیری از آیات قرآن کار آسانی نیست و نیازمند به کسانی است آگاهی ها و آشنایی های تخصصی نسبت به قرآن دارند و تسلط به معنی و تفسیر قرآن ضروری است و نمیتوان به خوب و بدی که در بالای برخی قرآنها نوشته شده است، اعتماد کرد. متأسفانه در سالهای اخیر برخی افراد سودجو یا ناآگاه کتاب هایی به نام استخاره منتشر کردهاند که نظر و برداشت خود را بر آیات تحمیل کردهاند که اصلاً درست نیست.
تذكر این نكته نیز لازم است كه كسانی كه با قرآن، انس و الفتی ندارند و محكم و متشابه آن را نمیشناسند و از علم تفسیر، بهرهای ندارند، باید از استخاره و تفأل با قرآن، سخت بپرهیزند و آیات خدا را به بازی نگیرند.
پی نوشت ها :
1- اصول کافی، ج 2، ص 629.
2- علامه مجلسی، مفاتح الغیب، ص 42- 43.
3- بحار الانوار، ج 91، ص 265; مسائل الفاضل المقداد سیوری و اجوبة الشهید الاول، مجله تراثنا، شماره های 7 و 8، ص 375.
4- بحار الانوار، ج 91، ص 241; مفاتح الغیب، ص 44- 45.
5- مجلسی، محمد باقر، مفاتیح الغیب، ص 42 و 43.
فرآوری : زهرا اجلال بخش قرآن تبیان
منابع :
سایت حوزه
سایت مطهر