وجود تومور در چشم‌ها
وجود تومور در هر بخش از بدن ناراحت‌کننده و دردسرساز است. اما آیا می‌دانید، چشم‌ها هم می‌توانند محلی برای بروز تومور باشند؛ توموری که اگر دیر به فکر درمانش بیفتیم، جان و بینایی بیمار را از او خواهد گرفت.
شایع ترین تومورهای بدخیم چشم به دو دسته تقسیم می شوند که به آنها ملانوم و رتینوبلاستوم می گویند.
تومور ملانوم بدخیم فقط در یووه‌آ دیده مى‌شود و شایع‌ترین تومور بدخیم داخل چشمى در افراد سفید پوست مى‌باشد. تقریباً همیشه یک‌طرفه است.
یووه‌آ از مشیمیه، جسم مژگانى و عنبیه چشم تشکیل شده است.
ملانوم چشم بیشتر در سنین بالا ایجاد می شود که می تواند تمام قسمت های مختلف چشم را گرفتار کند.
تفاوت تومورهای چشمی
این تومورها بر حسب اینکه در چه سنی دیده شوند، تقسیم بندی می شوند.
ملانوم در بزرگسالان و معمولاً در 60 تا 70 سالگی دیده می شود و از سلول های رنگینه ای لایه انگوری چشم منشأ می گیرد. منظور از لایه انگوری چشم (یووه‌آ)، مشیمیه، جسم مژگانی و عنبیه است.
رتینوبلاستوم در سنین زیر 7 سال شایع است. در ایران سن تشخیص این تومور در حدود 5/3 سالگی است.
علت ایجاد تومورهای چشمی
حتما شما هم دوست دارید علت اصلی بروز این تومورها را بدانید و اگر چشمتان ضعیف است، شاید کمی بیشتر نگران باشید. اما لازم است بدانید ضعیفی چشم میزان شیوع این بیماری را افزایش نمی‌دهد.
تغییرات ژنتیکی خاصی که به صورت موضعی در سلول‌های ناحیه ایجاد می‌شود، می‌تواند منجر به بروز این بیماری شود.
به طور حتم عوامل مختلفی در بدن افراد گوناگون وجود دارد که سبب می‌شود برخی افراد نسبت به دیگران بیشتر مستعد ابتلا به بیماری باشند، اما همه این عوامل شناخته شده نیست.
در برخی افراد تومورهای چشمی، ابتلا به برخی ویروس‌ها، اشعه خورشید و سیگار نیز می‌تواند عامل مستعدکننده ایجاد بیماری باشد.
علایم تومورهای چشمی
متاسفانه این تومور در مراحل اولیه هیچ علامتی از خود نشان نمی دهد و معمولاً پس از گسترش علایمش ظاهر می شود. حتی گاهی از طریق دست اندازی های فراوان آن به دیگر اندام ها (که بیشتر کبد است)، تشخیص آن صورت می گیرد.
به طور کلی تومور بر اساس اینکه از چه قسمتی منشا گرفته باشد، علایم مختلفی را بروز می دهد؛ مثلا تومور مشیمیه، ممکن است موجب کاهش دید شود.
تومور جسم مژگانی، با گسترش به سمت جلوی چشم، باعث جابجایی عدسی و بروز آب مروارید (کاتاراکت)، گلوکوم (آب سیاه چشم) و بالاخره جلو راندن عنبیه می شود و در این موقع خود را آشکار می کند.
کاهش دید، احساس وجود پرده‌ای مقابل چشم، تار دیدن، کج دیدن اجسام و بروز اختلال در میدان بینایی، درد چشم، بالا رفتن فشار چشم و التهاب داخل چشم از جمله نشانه‌هایی است که تومور می‌تواند یکی از علل ایجادکننده آنها باشد.
تومورهای چشمی کودکان؛ شایع و کشنده
این تومورها از کشنده‌ترین و شایع‌ترین تومورهایی است که در دوران کودکی بروز می‌کند. در واقع این تومورها دومین و در بعضی کشورها سومین تومور شایع دوران کودکی است.
هرچه زودتر این تومورها تشخیص داده شود، نه‌تنها جان بیمار حفظ می‌شود، بلکه قدرت بینایی او نیز باقی خواهد ماند.
تمام نوزادان باید پس از تولد، تحت معاینات کامل چشم قرار گیرند و شبکیه چشمشان بررسی شود، تا از سلامت چشم آنها مطمئن شویم.
این کودکان از 5 تا 6 سالگی که احتمال عود بیماری وجود دارد، باید تحت نظر باشند.
اما پس از این سن هیچ تومور داخل چشمی از نوع رتینوبلاستوم بروز نمی‌کند و باید مراقب تومورهای ثانویه باشیم که از قسمت‌های دیگر عود می‌کند؛ از جمله تومورهای استخوانی، سرطان‌های خونی و ... .
چشم‌های بزرگسالان هم دچار تومور می‌شود
شایع‌ترین تومور چشمی میان بزرگسالان ملانوم است. در حقیقت ملانوم پوستی می‌تواند در اعضای دیگر بدن از جمله چشم بروز کند، به طوری که بعد از پوست، چشم شایع‌ترین محل بروز ملانوم است.
اگر ملانوم به موقع تشخیص داده شود و درمان‌های لازم صورت گیرد، نتیجه رضایت‌بخش و عالی خواهد بود. ولی به محض از دست‌رفتن زمان طلایی، پس از مدتی علاوه بر عوارض چشمی، ممکن است تومور در دیگر اندام‌ها نیز عود کند.
بنابراین تشخیص زودهنگام و درمان زیر نظر پزشک متخصص مهم‌ترین اقداماتی است که بلافاصله باید صورت گیرد.
تومورهایی که دیر تشخیص داده می‌شوند
گاهی تومور در اطراف چشم قرار گرفته است و در نتیجه در معرض دید چشم پزشک نیست. به همین دلیل، این تومورها دیر تشخیص داده می‌شوند.
در این شرایط بیماران بارها با علائمی مانند کاهش دید به پزشک مراجعه می‌کنند، غافل از اینکه تومور پشت عنبیه قرار گرفته است و در معرض دید مستقیم نیست.
زمانی که بیمار احساس می‌کند کاهش دید با تجویز عینک یا دیگر روش‌های درمانی بهبود نمی‌یابد، باید دوباره به پزشک مراجعه نماید یا از نظر پزشک دیگری استفاده کند.
تومورهای سطح چشم
علاوه بر تومورهای داخل و اطراف چشم، تومورهایی در سطح کاسه چشم نیز بروز می‌کند.
تومورهای کاسه چشم علائم خاص خود را دارد و علاوه بر کاهش دید، موجب جابه‌جایی کره چشم به طرفین و بیرون خواهد شد، یا با انحراف‌های خاص چشمی نمایان می‌شود.
این تومورها معمولا به صورت توده‌هایی روی سطح چشم یا با تغییر رنگ سطح چشم نمایان می‌شود. این تغییر رنگ‌ها از رنگ صورتی با اندکی افزایش عروق ناحیه تا مشکی شدن سطح ملتحمه بیمار پیش می‌رود.
توجه به این تومورها هم بسیار مهم است و اگر به‌موقع تشخیص داده و درمان شوند، جان بیمار حفظ می‌شود.
تشخیص
اگر تومور در مراحل اولیه تشخیص داده شود، به راحتی و بدون تهدید جان و ایجاد مشکل اساسی در قدرت بینایی قابل درمان است.
معمولا زمانی که بیمار هیچ گونه آگاهی از عارضه چشمی خود و هیچ علامتی ندارد، تومورهای رنگدانه ای درون چشمی با آزمایش روتین چشم به وسیله چشم پزشک تشخیص داده می شوند.
در معاینه، تومور به صورت یک برجستگی گنبدی شکل با رنگ قهوه ای دیده می شود.
در 95 درصد موارد، تومور با بررسی های چشم پزشکی قابل تشخیص است.
اما می توان از آزمایش های تکمیلی مثل سونوگرافی برای نمایان شدن یک تومور جامد و همچنین برای تشخیص حجم گسترش تومور در درون چشم یا کاسه چشم استفاده کرد.
در ضمن، انجام سی تی اسکن و ام آر آی برای تشخیص خود تومور و گسترش آن بسیار مفید است.
مراجعه به موقع و تشخیص اولیه از مهم‌ترین کارهایی است که باید برای درمان انجام شود. بنابراین تمام افراد به محض اینکه کوچک‌ترین مشکلی در دیدشان احساس کردند، باید به پزشک متخصص مراجعه کنند.
درمان
اغلب افتراق ملانوم‌هاى بسیار کوچک از خال‌هاى خوش‌خیم غیرممکن است؛ بنابراین بسیارى از محققین توصیه مى‌کنند که این تومورها درمان نشوند، مگر اینکه رشد آنها ثابت شود.
قبل از شروع هر درمان، بررسی کامل برای تشخیص متاستازی های تومور (پخش تومور در بدن) الزامی است که از مهم ترین این بررسی ها، انجام تست های کبدی است.
برای درمان تومورهای کوچک تر، لیزردرمانی یا حرارت درمانی و برای تومورهای بزرگ تر، درمان های رادیواکتیو تماسی یا تابش اشعه با انرژی بالا پیشنهاد می شود.
درمان های دیگر شامل خارج ساختن موضعى تومور و یا رادیوتراپى با ذرات باردار می باشد.
فرآوری: مریم سجادپور
بخش سلامت تبیان
منابع :
سلامت نیوز – دکتر علیرضا رجعتی حقی،فوق تخصص شبکیه
ویستا
جام جم - دکتر فریبا قاسمی، چشم‌پزشک و فلوشیپ بیماری‌های شبکیه
