عملی که انسان را خوشبخت خواهد کرد!
هر كس رمز خوشبختی را از دیدگاه خود بیان می كند. یكی در مال و ثروت، یكی در شغل و مقام، دیگری در حسب و نسب، و ..... لكن تمام آن معانی در این نكته مشتركند كه خوشبختی یعنی رضایت مندی از وضعیت موجود و خوشبخت كسی است كه از وضعیت خود راضی باشد.
روشن است كه هر كس رمز خوشبختی را از دیدگاه خود بیان می كند. یكی در مال و ثروت، یكی در شغل و مقام، دیگری در حسب و نسب، و ..... لكن تمام آن معانی در این نكته مشتركندكه خوشبختی یعنی رضایت مندی از وضعیت موجود و خوشبخت كسی است كه از وضعیت خود راضی باشد.
قرآن كریم نیز در این خصوص ما را این گونه راهنمایی می كند:
خداوند در سوره ی مائده آیه 119می فرماید: « قال الله هذا یوم ینفع الصادقین صدقهم لهم جنات تجری من تحتها الانهار ..... ؛امروز روزی است كه صداقت راستگویان، به آن ها سود می بخشد و باغ هایی از بهشت به آنها ارزانی می شود كه از زیر (درختان) آن جوی آب می گذرد، آنها تا ابد در آن جاودانه می مانند، هم خدا از آن ها خشنود است و هم آن ها از خدا خشنود هستند این همان رستگاری بزرگ است.»
در این آیه خداوند پس از ذكر باغ های بهشت با آن همه نعمت هایش، نعمت خشنودی ورضایتمندی دوطرفه ی خداوند از بنده و بندگان از خداوند رابیان می کند و به دنبال آن می فرماید : "ذلك الفوز العظیم"
این نشان می دهد این رضایت دو جانبه تا چه اندازه واجد اهمیت است زیرا ممكن است یك بنده و عبد غرق عالی ترین نعمت ها باشد ولی هنگامی كه احساس كند مولی و محبوب و معبود او از او راضی نیست، تمام آن نعمت ها و مواهب در كام و جانش تلخ گردد و نیز ممكن است انسان واجد همه چیز باشد ولی به آن چه دارد راضی و قانع نباشد بدیهی است آن همه نعمت، با وجود این حالت او را خوشبخت نخواهد كرد و ناراحتی مرموزی دائماً او را آزار و شكنجه می دهد و آرامش روح و روان -كه بزرگ ترین موهبت الهی است - را از او می گیرد.
علاوه بر این هنگامی كه خدا از كسی خشنود باشد، هر چه بخواهد به او می دهد و هنگامی كه هر چه خواست به او داد، او نیز خشنود می-شود ؛ بنابراین و بر اساس آموزه ی قرآن بالاترین نعمت این است كه خدا از انسان خشنود و او نیز از خدایش راضی باشد.
البته باید توجه داشت كه این مسئله سعادت و خوشبختی که در قرآن از آن یاد شده است ،مخصوص آخرت نیست و در دنیا هم بالاترین نعمت است .
بیان شد که خوشبخت كسی است كه خدا از او راضی بوده و او نیز از خداوند و در نتیجه از زندگی و موقعیت و وضعیتش راضی است. چرا كه طبق آیه 18 سوره ی فتح، رضایت خداوند سكینه و آرامش را در پی دارد. بدیهی است كسی كه آرامش دارد خوشبخت است حتی اگر از نظر ظاهری هم مرفه نباشد ، چنان كه عكس این مطلب نیز صادق است. پس برای تحصیل خوشبختی باید در جهت كسب رضای الهی گام برداریم.
راه های رسیدن به رضای الهی
1. صدق و صفای باطن
خداوند كریم در سوره فتح آیه ی 18، می فرماید : " لقد رضی الله عن المومنین اذ یبایعونك ...... ؛ آنان كه دست به دست پیامبر خدا و رهبر خود دادند و از صمیم دل اظهار وفاداری كردند، مورد رضایت خدا بوده و به آرامش قلبی دست می یابند. آن چنان آرامشی كه در میان انبوه دشمنان و در میان سلاح های آماده ی آن ها، با نداشتن اسلحه ی كافی، ترس و وحشتی به دل راه نداده و هم چون كوه استوار و پا برجا می ایستند."
لذا الطاف خاص و امدادهای الهی شامل حال كسانی می شود كه دارای خلوص نیت باشند. نزول سكینه ی الهی در صورتی است كه صدق و صفای باطن حقیقی وجود داشته باشد و خداوند با علم به خلوص و صداقت فرد، از او راضی شده و سكینه و آرامش را بر او نازل می فرماید.
امیرالمومنین علیه السلام در خطبه 56 نهج البلاغه وقتی كه از پایمردی مسلمانان نخستین و جهاد بی نظیرخود با دشمن سخن می گوید و مخاطبان سست عنصر را مورد نكوهش قرار می دهد، می فرماید: "هنگامی كه خداوند صدق و اخلاص ما را دید، خواری و ذلت را بر دشمن و پیروزی و نصر را بر ما نازل كرد تا آن جا كه اسلام بر صفحه ی زمین گسترده شد و مناطق پهناوری را برای دین خویش برگزید. به جانم سوگند، اگر ما در مبارزه هم چون شما بودیم، هرگز پایه ای از دین برپا نمی شد و شاخه ای از درخت ایمان سبز نمی گشت."
2. ایمان و عمل صالح
در آیه ی 7 و 8 سوره ی بینه می خوانیم: " ان الذین امنوا و عملوا الصالحات .......... رضی الله عنهم و رضوا عنه ؛ آنان كه ایمان آوردند و عمل صالح انجام دادند، پاداششان این است كه هم خدا از آن ها خشنود است و هم آن ها از خدا ."
3. بیم و خشیت از خدا
در ادامه ی همین آیه آمده است: " ذلك لمن خشی ربه ؛ این مقام والا از آن كسی است كه از پروردگار بیم داشته باشد." یعنی رسیدن به مقام رضا از خوف و خشیت از خدا سرچشمه می گیرد چرا كه همین بیم و خشیت انگیزه ای برای حركت به سوی هر گونه اطاعت و تقوی و عمل صالح است.
4. كسب علم
بعضی از مفسران با ضمیمه كردن آیه ی فوق به آیه ی 28 سوره¬ی فاطر كه می فرماید: " انما یخشی الله من عباده العلماء ؛ تنها دانایان از خدا بیم دارند ." چنین نتیجه گرفته اند كه بهشت در واقع حق مسلم دانشمندان و آگاهان است و در سایه این خصلت است كه انسان به سود و زیان خود اهمیت داده و مقدمات منتج به آن ها را در نظر گرفته و برای رسیدن به سعادت و خوشبختی خود تلاش می نماید.
نتیجه گیری
خوشبختی واقعی در رسیدن به مقام رضایت از خداوند و رضایت خداوند از انسان است كه حاصل آن نزول آرامش و سكینه به قلب انسان است و برای رسیدن به این مقام باید از ایمان و عمل صالح، صدق و صفای باطن، خشیت از خداوند و تحصیل علم كمك گرفت.
زهرا قربانی فرد
بخش قرآن تبیان
منابع:
تفسیر نمونه
تفسیر نور
نهج البلاغه
