دیدنی هایی که نباید دید

به نظر شما عامل موفقیت خانواده چیست؟ چرا برخی ازدواج ها موفق و برخی دیگر ناموفق است؟ تفاوت بین افرادی كه سالیان سال در زندگی زناشویی خود كامیاب هستند و كسانی كه پیوسته با مشكل مواجه هستند چیست؟ با آن كه بیشتر زوج ها با آرزوهای طلا‌یی زندگی زناشویی را آغــاز می كنند، چرا برخی فقط چنــد سال شادی را تجربه می كنند و برخی دیگر سالیان سال زندگی را با شور و شعف ادامه می دهند؟

مثبت گرائی

از مهم ترین ویژگی های خانواده متعادل، توانایی برخورد مثبت و سازنده با جهان پیرامون و یا به عبارتی « مثبت گرائی » است. افراد و یا خانواده های واجد این خصیصه، شایستگی آن را دارند که در مواجهه با مسائل انسانی و پدیده ها، جنبه های مثبت، آموزنده و الهام بخش آن را مورد توجه قرار دهند و جنبه های منفی، حتی المقدور، مورد اغماض قرار گیرد.چنین حالتی، متاثر از کیفیّت روحی و نفسانی فرد است و تبلور باطنی زیبا، سیرتی دوست داشتنی و غنای درونی شخص می باشد. شخصی که دارای سیرتی زیبا شد، پیوسته در همسرش آنچه را که زیباست، مشاهده می کند و حتی برخی معایب او را حسن می بیند.

مثبت گرایی را می توان، « هنر خوب دیدن » نامید، که خود « هنر چگونه دیدن » است، و زمانی قابلیّت آن را می یابیم خوب ببینیم که چشم هایمان را این گونه تربیت کنیم. شخصیّت های بزرگوار و کریم النّفس، آن چنان بر تمامی اعضا و جوارح خود تسلط دارند که آن طور که بخواهند و اراده کنند، می بینند. از این رو مقدّمه « مثبت گرایی »، « مثبت نگری » است؛ ابتدا باید، خوبی ها و مثبت ها را دید و سپس بدان ها گرایید. تربیت نمودن چشم ها از جنبه دیگری نیز قابل توجه است و آن « هنر چه دیدن » می باشد. منظور از این عنوان، « هنر حلال دیدن » است؛ یعنی آنچه را که خدا به ما امر فرموده ببینیم و چشم های را از آنچه خدا نهی فرموده باز داریم و بپوشانیم و از این طریق بر مصونیّت اخلاقی خود و خانواده مان بیفزاییم.

اینک از کلام ارزشمند امام سجاد (علیه السلام) قسمتی را که تحت عنوان « حق چشم » بیان شده است، نقل می نماییم: حق چشم این است که: «آن را از نگاه های آلوده حفظ کنی و خوار و بی مقدار قرار ندهی. طوری نباشد که با آن به دیدهای نامناسب بپردازی، بلکه آن را برای دیدن آنچه موجب دانش عمیق تو می گردد و می توان از آن عبرت گرفت به کاربری. زیرا چشم دروازه ای است برای دیدن و نتیجه گیری های مفید از آنچه می توان دید.»1

از بیانات امام سجاد (علیه السلام) این گونه نتیجه می گیریم که اگر کسی حق چشم را مراعات ننمود، دل را به رنج خواهد افکند و زمانی که دل، اسیر شد، تزلزل در روابطش با همسر و شریک زندگی اش به وجود خواهد آمد.

بررسی برخی از پرونده های دادگاه های مدتی خاص، موید آن است که آن دسته از زوجین که مبتلا به «نظر بازی» بوده و گرفتار آفت نگاه حرام شده اند و آزادانه چشمان خود را به هر سوی و هر کس می دوخته اند، مرتباً همسر خود را با چهره و ظاهر دیگران مقایسه نموده در نتیجه از همسر خود گریزان و با روحی سرگردان در حسرت آنچه که در اختیار دیگران است، روزگار نامیمونی را می گذرانده اند که این امر یا به گناهان بزرگتری منجر شده یا به دلسردی و بی مهری از شریک زندگی انجامیده، در نهایت با متلاشی شدن کانون گرم خانواده به پایان غم انگیزی رسیده است.

از این رو، اعضای خانواده متعادل با اتخاذ مثبت نگری و مثبت گرایی در دو زمینه که شامل توجه به جنبه های خوب و برجسته زندگی به ویژه همسر است و نیز خویشتن داری از نگاه به نامحرم و کف نفس، یکی از عوامل موفقیت را احراز می کنند.

1. برای دستیابی به الگوی خانواده متعادل، سعی ما در این جهت متمرکز شود که فهرستی از قابلیت های همسرمان را در ذهن داشته باشیم و به عنوان یک اصل در زندگی به آن اهمیت دهیم.

2. در مناسبات با همسر و به ویژه در گفتگوهای متقابل، مخصوصاً به قابلیت های او اشاره نموده، تلاش به عمل آید که فضای صحبت ها، آکنده از مسائلی باشد که در وی تأثیر مثبت بر جای گذارد.

3. چنانچه مایل هستیم جنبه ای را در همسرمان ببینیم ولی در واقعیت آن را مشاهده نمی کنیم، ضروری است با تلقین مثبت به وی، تدبیری بیندیشیم که به تدریج این جنبه را احراز نماید؛ مثلاً مردی که احساس می کند همسرش در برخورد با مسایل ضعیف است، می تواند به او بگوید: «من، شخصیت صبور و توانای تو را در برخورد با مسایل تحسین می کنم.» و یا این عبارت که: «من یقین دارم، اجازه نخواهی داد در برابر مسایل، زود از پای در آیی.» و با این قبیل تلقین ها او را در شرایطی قرار دهد که صفت مورد نظر را به تدریج، احراز کند.

موارد مشابه آن در خانواده ای که مرد ضعف ها و کمبودهایی دارد نیز عیناً صادق است و زن می تواند از عباراتی نظیر جملات مذکور استفاده کند؛ به عنوان مثال مردی که چندان صداقتی در گفتار و رفتارش ندارد یا مردی که از نظر اخلاقی، قدری تندخو و خشن است، در این گونه موارد، شایسته است همسر چنین مردی به او اظهار کند: «من به صداقت تو در مسایل زندگی افتخار می کنم.» و یا در مورد بعدی بگوید: «می دانم که با این مشکلات، هر کسی خسته و عصبی می شود ولی خویشتن داری و صبر به شما برازنده تر است.»

4. در جریان مثبت گرایی، برای پرهیز از رشد خود بزرگ بینی در همسر لازم است به تایید و تقدیر جنبه های خوب شخصیت وی اکتفا نموده از تحسین و تأیید تمامی شخصیتش خودداری کنیم. چه بسا با تشویق ها و تقدیرهای بی حساب و غیراصولی که باعث پرورش احساس خود برتربینی و نخوت در فردی شده ایم و علی رغم وجود انگیزه خیرخواهانه (به علت روش نادرست)، موجب بروز یک آفت شخصیتی در نزدیک ترین عضو خانواده گشته ایم.

5. گام عملی بعدی برای مثبت گرایی، کشف جنبه های مشترک روحی میان خود و همسر است. به مرور که سال های بیشتری از زندگی را با همسر سپری می کنیم، به خصوصیات ناشناخته ای از وی دست می یابیم و در میان آن ها وجوه اشتراکی را با ویژگی های شخصیتی خود می بینیم. ما زمانی می توانیم به درستی از جنبه های مشترک مان بهره ببریم که پس از شناخت آن ها، به تقویت شان بپردازیم.

حتی باید اذعان نمود که در خانواده های متلاشی و متزلزل هم، یک جنبه اشتراک فکری و روحی وجود دارد و آن علاقه قلبی و میل باطنی والدین به سعادت فرزند یا فرزندان شان است.

فرآوری : نسرین صفری

بخش خانواده ایرانی تبیان

منابع:

برگرفته از کتاب خانواده متعادل، نوشته دکتر شرفی

1.  رساله حقوق امام سجاد (ع)، ترجمه علی غفوری، صفحه 54

بهورز