«نود» سینمایی ها بهتر است یا «نود» فوتبالی ها؟!

بالاخره دست اندرکاران و دوستداران سینمای ایران هم صاحب برنامه ای شدند که گر چه اسمش را «هفت» گذاشته اند اما لقب «نود سینمایی» را با خود یدک می کشد.

زمزمه های ساخت و پخش این برنامه از زمستان 88 شروع شد و پارسال دهم اردیبهشت، اولین قسمت آن به روی آنتن شبکه سوم رفت.

تا آنجا که حافظه ی من یاری می کند در هیچ کدام از شبکه های تلویزیونی کشورمان تا کنون برنامه ای مختص سینمای ایران ساخته نشده است. در شبکه اول برنامه «شما و سیما» با سابقه ای نزدیک به دو دهه فقط به تولیدات صدا و سیما می پردازد. برنامه های دیگری مانند «سینمای حرفه ای» و «سینما پشت صحنه» را هم دیده ایم که درباره تکنیک و جلوه های ویژه در سینمای هالیوود بحث می کردند.

از یکی دو برنامه موفق در رادیو که بگذریم، تمام برنامه های تلویزیون درباره ی سینمای ایران محدود می شد به گزارشهای شبانه ای که در طول برگزاری جشنواره فیلم فجر در ساعات پایانی شب پخش می شد و دیگر هیچ...

اینکه مسوولین سیما تصمیم به ساخت و پخش برنامه ای با محوریت سینمای ایران گرفته اند امری بسیار پسندیده و قابل ستایش است اما اینکه مسوولین، دست اندرکاران و رسانه ها در بوق و کرنا کردند که این برنامه قرار است یک «نود» برای سینما باشد موضوعی است که بحث زیای را طلب می کند.

اگر امروزه «نود» پرطرفدارترین برنامه ورزشی ایران است، این محبوبیت یکشبه حاصل نشده و نتیجه ی ده یازده سال تلاش و زحمت فردوسی پور و همکارانش است. از طرف دیگر باید اذعان کرد که محبوبیت «نود» بخاطر ذات فوتبال است که همیشه و همه جا طرفدار دارد. از بچه ی 5 ساله تا پیرمرد 70 ساله دوست دارند حواشی آنرا دنبال کنند. اما در خوش بینانه ترین حالت ممکن، تعداد علاقمندان به سینما شاید نصف علاقمندان به فوتبال هم نباشد.

یکی دیگر از عواملی که «نود» را پرطرفدار کرده پرداختن به حواشی و صراحت مجری اش در بیان مسایل پشت پرده ی فوتبال است، اما این کار یعنی پرداختن به حاشیه ها یا مسایل پشت پرده در سینمای ایران جزو خط قرمزهاست و به دلیل برخی مصلحت ها نمی شود خیلی وارد برخی جزییات شد.

دست اندرکارن «هفت» که با نوع دکور برنامه ، نظر خواهی اس ام اسی و حتی چاپ آرم «هفت» روی لیوانهایی که جلویشان دیده می شود الگوبرداری شان از «نود» را در همان یکی دو قسمت اول نشان داده بودند بعدا با پخش خلاصه ی آیتم های هر قسمت در آغاز، و آوردن آدمهای درگیر با بحث برنامه بر روی خط، ادامه اش دادند اما ای کاش این الگو برداری(!) به همین جا ختم نشود و سایر بخش های جذاب برنامه «نود» مثل دوربین 90 و  90درجه را هم در «هفت» ببینیم.

ساختار برنامه «هفت» بر پایه ی یک مجله خبری بنا شده و برنامه دارای بخش های مختلفی مانند سرمقاله، گزارش پشت صحنه، گزارش اکران، خبر و نقد فیلمهای روی پرده به همراه گفتگو با دست اندرکاران آن فیلمهاست. با این وجود «گفتگو» تبدیل به اصلی ترین بخش این برنامه شده است. اینکه دو سه نفر کنارهم بنشینند و حداقل یکساعت حرف بزنند برای مخاطب خسته کننده است و خسته کننده تر اینکه آنها حرفهای تکراری و خنثی بزنند! چیزی که دست اندرکاران «هفت» باید از آن بترسند و جلوی آنرا بگیرند همین است. در قسمتهای پخش شده تا کنون، تنها حرفهای علی معلم درباره مافیای اکران، شریفی نیا درباره بازیگران  و حسین فرحبخش درباره فیلمفارسی بود که توانست یخ برنامه را بشکند.

در اینجا می پردازیم به اینکه «هفت» چطور می تواند با پوشاندن ضعف هایش به یک «نود» موفق تبدیل شود:

1- دست اندرکاران «هفت» در ابتدا باید طیف مخاطبان خود را شناسایی کنند. باید مشخص کنند که مخاطبانشان خاص هستند یا عام؟ طبعا برنامه سازی برای مخاطبان عام (با سلیقه ها، افکار و فرهنگ های متفاوت) با برنامه سازی برای مخاطبان خاص یعنی اهالی سینما، هنرمندان و علاقمندان جدی سینما فرق دارد و آنها این را خوب می دانند.

2- با اینکه اجرای نسبتا خوب و کم نقص فریدون جیرانی را همه در « دوقدم مانده به صبح» به یاد دارند اما من فکر می کنم که او گزینه ی مناسبی برای اجرای «هفت» نیست. به دو دلیل؛ اول اینکه جیرانی برای مباحثه با میهمانانش جسارت و صراحت لازم را ندارد. او خیلی محتاط است  و محافظه کارانه سعی می کند کنترل برنامه را بدست گیرد. در حالیکه پرداختن به موضوعات حساس و گفتن حرفهای جنجالی و انتقادی لازمه ی یک گفتگوی چالشی است. فراموش نکنیم که عادل به این دلیل محبوب است که به هیچ کس باج نمی دهد و مو را از ماست بیرون می کشد. او روابط دوستانه و مصلحت را فدای حقیقت نمی کند و با شجاعت حرفهایش را می زند.

به نظر من بهترین گزینه برای اجرای «هفت» یکی مثل فرزاد حسنی است که هم مدیوم تلویزیون را می شناسد، هم با سینمای ایران آشناست و هم اینکه جسارت و صراحت لازم را در بیانش دارد.

دوم اینکه جیرانی قبل از اینکه مجری باشد یک فیلمساز است و خواه ناخواه در گفتگو با میهمانان و کارشناسانی که دعوت می کند بحث به فیلمهای خودش هم کشیده می شود(چیزی که جیرانی از آن فراری است) از طرف دیگر، وجه فیلمساز بودن او بر وجه مجری بودنش غلبه می کند و چون برای ساخت فیلمهای بعدی اش با مسولین وزارت ارشاد سر و کار دارد ممکن است وقتی آنها را به استودیو می آورد ساکت باشد و کمتر انتقاد کند تا بعدها برایش دردسر درست نشود!

3- عادل به خوبی زمان را مدیریت می کند اما جیرانی اینگونه نیست. مثلا در برخی قسمتهای ابتدایی پیش آمد که علارغم اعلام پخش یک گفتگو یا گزارش در ابتدای برنامه، فرصت پخش بوجود نیامده و مانده برای هفته ی بعد و هفته ی بعد هم دوباره همان آش و همان کاسه بوده.

همچنین جیرانی بارها از «پخش» خواسته که وقت بیشتری به او بدهند و باز هم نشده آنچه را که توقع داشته اند. البته قبول دارم که عادل هم بعضی وقتها دست به دامن دوستانش در پخش می شود که وقت بیشتری به او بدهند اما نه اینقدر!

4- استفاده مکرر از یکی دو منقتد شناخته شده به عنوان کارشناس برنامه، انتقاد دیگری است که بر دست اندرکاران «هفت» وارد است و می بایست جهت استفاده از نظرات و دیدگاههای متفاوت به سایر منتقدان نیز امکان حضور در برنامه داده شود.

بر هیچکس پوشیده نیست که «نود» در سالهای اخیر بارها تا مرز تعطیلی پیش رفت و اگر حمایت مدیران (مخصوصا پشتیبانی قاطع پورمحمدی مدیر شبکه سوم) از عادل و برنامه اش نبود «نود» این همه سال دوام نمی آورد. انتظار می رود که مسوولین همین برخورد را با «هفت» هم داشته باشند تا شاید دردی از این سینمای ورشکسته و نحیف دوا شد!*

بخش سینما و تلویزیون تبیان

منبع:جمشید خاوری/ سینما نگار