رشد ادبیات جنگ و دفاع مقدس

حسین فتاحی متولد 1336 یزد، دارای مدرک کارشناسی در رشته حسابداری است. فتاحی در سه حوزه تألیف، ترجمه و بازنویسی آثار کلاسیک فارسی برای کودکان و نوجوانان آثار متعددی منتشر کرده و داور مسابقات و جشنواره های بسیاری بوده است. او  اکنون مدرس دوره های داستان نویسی کارگاه قصه و رمان مرکز  آفرینش های ادبی است.

سخنان او را پیرامون وضعیت ادبیات جنگ و دفاع مقدس در ادامه می خوانید:

تصویر کردن جنگ به عنوان یک اتفاق مهم  کار خیلی ضروری است و به دور از هرگونه نگاه سیاسی، هر انسانی که ذره ای تعهد داشته باشد باید  به مسئله جنگ بپردازد چون این مسئله زندگی اجتماعی  میلیون ها نفر از هم وطنان ما  را طی یک دهه و حتی بعد از آن ،تحت تاثیر قرارداد و به تعداد روزها و به تعداد آدمهایی که درگیر جنگ بوده اند حادثه هایی اتفاق افتاد که می شود از آنها داستان ساخت.

وضعیت ادبیات جنگ و دفاع مقدس را شاید با یک مثال بهتر بتوان بیان کرد . واژه ادبیات دفاع مقدس همانند بچه عزیزی است که به دنیا آمده و هر سال سالگرد تولدش را جشن می گیرند و  برای او شادی می کنند اما این قضیه در طول سال رها می شود و برای تکامل ، رشد و پرورش و بالندگی آن کار جدی انجام نمی شود. در صورتی که اگر این بچه برای پدر و مادر عزیز است علاوه بر جشن تولد هرساله باید  امکانات رشد آن را هم فراهم کنند.

نه اینکه این کار انجام نمی شود اما  منظورم عدم برنامه ای است که امکان رشد این جنس از  ادبیات را ارتقا و تداوم بخشد . ما نه تنها به این زمینه توجه نکرده ایم بلکه پس رفت هم داشته ایم .چند سالی است که ما از خود ادبیات دور شده ایم و به خاطره ها روی آورده ایم.

درباره خاطراتی که به عنوان یک قالب مستقل در ادبیات جنگ ایجاد شده است  باید بگویم، خاطرات خوب است اما باید از خاطره ها به عنوان بن مایه های داستانی استفاده کنیم . خاطرات تنها یکبار اتفاق می افتند . هر کس اگر زیباترین خاطره را هم داشته باشد بعد از اینکه آن را بازگو کرد دیگر تمام می شود در حالیکه خلاقیت نویسنده تنها یکبار اتفاق نمی افتد بلکه روز به روز بیشتر می شود و با نوشتن هر داستانی این خلاقیت کامل تر می شود و نویسنده در داستان اول، چیزی یاد می گیرد که در داستان دوم  آن را به کار می گیرد. در حالیکه ما  خلاقیت در رمان و داستان را گذاشته ایم کنار  و به خاطرات روی آورده ایم. خاطرات مصالحی است برای خلق رمان و خود خاطره نباید اصل بشود .

اگر ما به گذشته نگاه کنیم متوجه می شویم چرا در حال دور شدن از ادبیات جنگ هستیم؛ در ابتدا یکسری نویسنده ها آمدند داستان نوشتند بعد که انقلاب اتفاق افتاد داستانی با زمینه انقلاب نوشتند و در مورد جنگ  هم همینطور  . یعنی اصل خود ادبیات بود اما اکنون این جریان  فراموش شده است.

شاخه اصلی که همان ادبیات است را نباید رها کنیم و بچسبیم به شاخه ای که جز آن درخت است. ما چسبیده ایم به یک شاخه درخت تناور و از ریشه آن غافل هستیم در حالیکه ریشه آن  درخت در حال خشک شدن است. بزرگداشت هشت سال دفاع مقدس باید برگزار شود اما از این اتفاق بزرگ نباید تنها یکبار در سال یاد کرد و در طول سال هم باید به آن توجه کرد و توجه تنها با حرف نیست.  اگر این نوع ادبیات ارزشمند است باید در طول سال هم به آن پرداخته شود.

تا گندمی کاشته نشود گندمی سبز نمی شود. ما فقط گندمزار را نگاه می کنیم تا ببینیم چه آثاری در این زمینه  خلق شده است.

ابتدا باید نویسنده تربیت کنیم ، بعد خود به خود آن نویسنده ادبیات جنگ و انقلاب و اجتماعی خلق می کند. نباید از نویسنده به مفهوم عام غافل شویم. در مرحله بعدی ادبیات را تقسیم بندی کنیم  به ادبیات به مفهوم عام ، ادبیات انقلاب و ادبیات جنگ و دفاع مقدس و برای هر کدام یک برنامه کلی و جزئی در نظر بگیریم. بدون این اقدامات، کار تولیدی در این زمینه نخواهیم داشت . نباید دلمان را خوش کنیم  تنها به چند اثر. باید برای این ادبیات بیش از اینها سرمایه گذاری کرد و در پرورش آن کوشید. پرداختن به ادبیات دفاع مقدس شرط لازم است ولی شرط کافی نیست.شرط کافی این است که ما زمینه های رشد ادبیات دفاع مقدس را فراهم کرده و ایجاد انگیزه کنیم.

جهت رشد و ارتقا و تداوم ادبیات جنگ، مسئولان فرهنگی مسئولیت دارند که برای این کار برنامه ریزی کنند. همانند بخش های مختلف تولیدی، اقتصادی و  . . . که دارای چشم انداز و برنامه بلند مدت هستند باید در زمینه ادبیات دفاع مقدس و به طور کلی بخش ادبیات و فرهنگ چنین برنامه ریزی انجام شود و همزمان با برنامه های بخش های مختلف برنامه های فرهنگی را  از طریق ارشاد و سازمان تبلیغات و دیگر مراکز فرهنگی در قالب یک  لایحه فرهنگی  و به مجلس  فرستاده تا بر روی آن تصمیم گیری شود تا  ببینیم کجا هستیم و به کجا باید برویم. ما برای اقتصاد و دیگر مسائل مهم برنامه ریزی پنج ساله و حتی  بیست ساله داریم و مجلس ساعتها روی آن فکر می کند اما چنین برنامه مدون و بلند مدت و چشم اندازی برای توسعه فرهنگ و ادبیات نداریم . جشن تولد دفاع مقدس بهانه ای است که ما آن را به فال نیک بگیریم و این چشم را طراحی کنیم . وظیفه من تنها گفتن این مشکلات است  و عمل به آن وظیفه مسئولانی است که  امکانات و بودجه در دست آنهاست.

فرآوری: مهسا رضایی

بخش ادبیات تبیان

منبع: لوح