هنری که تعامل تازه‌ای با مخاطب برقرار می‌کند
دوسالانه مجسمه بود. در یکی از راهروهای موزه هنرهای معاصر که تقریبا تاریک شده بود، تصویر چند پرنده روی زمین که در حال بال زدن بودند و صدای چک‌چک آب در فضایی مثل غار، احساس تنهایی و تا حدودی ترس را به تو منتقل می‌کرد؛ ایحاد حجمی به وسعت یک غار و خفاش‌هایی در ذهن مخاطب آن هم فقط با استفاده از صدا و نور! در واقع انتقال حسی جالب و ماندگار که توسط هنر جدیدی به نام ویدئو آرت به مخاطب منتقل می‌شود.
امسال در سومین دوره جشنواره هنرهای تحسمی فجر بنا به احساس ضرورت شاخه‌ای به نام "هنر جدید" به نمایشگاه اضافه شد تا هنرمندان مشتاق و خلاق آثار خود را در زمینه‌های ویدئوآرت و فتوآرت و اینسپشن و ... در بخش غیررقابتی جشنواره ارسال کنند.
تجلی بصری و معنایی
"حمید شانس" هنرمند مجسمه‌ساز درباره هنرجدید و وجود ویدئوآرت در دوسالانه مجسمه گفته بود:" ما امروزه مرزی میان مجسمه‌سازی، نقاشی، سفال گری و... قائل نیستیم اما معنایش این نیست که حوزه یک دست داریم. کارهایی اساساً دارای پایه نقاشی گونه یا مجسمه سازانه هستند، به عنوان مثال هر وقت به فضای تحت مجازی می پردازیم از شرایط تصویر صحبت می کنیم و هر وقت به فضای سه بعدی واقعی و ماده صحبت می کنیم و از شرایط "ساخت" حرف می زنیم به مجسمه سازی می پردازیم، اما این لزوماً به معنای آن نیست که در حوزه مجسمه سازی صرف محدود بمانیم. این نگاهی سنتی است اگر شما ویدئو آرتی کار کنید که تمرکز، توالی اطلاعات، روابط و فضاسازی از طریق به‌کارگیری عمق فضا، رفتار پلان‌های فضا، ارتباط تحولات ماده و سایر قابلیت‌هایی که از بینش مجسمه‌سازانه نشات گرفته‌اند، در بینال مجسمه سازی قابل طرح است؛ در واقع ارائه رفتار مجسمه‌سازانه آنهم نه در شکل سنتی بلکه در شکل نوین آن. مجموعه رفتاری که از تفکر مجسمه‌سازانه یعنی تفکری که از فضا فرم و ساخت در تجلی بصری و معنایی‌اش ناشی می‌شود.اهمیت مفاهیم نسبت به متریال و نوع ساخت
همچنین عبدالمجید حسینی راد عضو شورای هنری سومین جشنواره هنرهای تجسمی فجر درباره حضور شاخه‌ای به عنوان هنر جدید در این دوره از جشنواره عنوان کرد: این نوع هنرها با تکنیک‌های جدید اجرا می‌شود و مفاهیم را مورد توجه قرار می‌دهد. در دنیا چند دهه است که هنر جدید مرسوم است و در ایران هم به طور جدی هنرمندان هنر جدید مشغول فعالیت هستند و نمایشگاههای متعددی به شکل گروهی و گاه فردی برگزار کرده‌اند.وی همچنین درباره شاخه‌های مختلف هنر جدید در جشنواره گفت: امسال به دلیل اینکه رشته‌های مختلف این هنر چندان قابل پیش بینی نبود به صورت محدود و در بخش چیدمان و ویدئو آرت و فوتوآارت برگزار می‌شود. باید پیشنهادات هنرمندان هم اعلام تا مشخص شود هنر جدید چه شاخه‌های دیگری را در برمی‌گیرد.
حسینی راد درباره هنر جدید توضیح داد: هنر جدید شامل کلیه فعالیت‌هایی می‌شود که به جز هنر سنتی با محوریت دادن به مساله مفهوم و تعامل زنده با مخاطب اثر هنری اجرا می‌شود. در بخش عکاسی با عنوان فتو آرت و در بخش سینمایی ویدئو آرت و در بخش هنرهای اجرایی شامل بخش‌های مختلفی چون هنر محیطی می‌شود.
وی در پایان ابراز کرد: اضافه کردن این رشته به جشنواره تجسمی فجر قطعا می‌تواند به بهبود کیفیت خلق آثار تجسمی به ویژه با تکنیک‌های معاصر کمک کند و سبب آشنا شدن هنرمندان جوان‌تر با ایده‌های خلاقانه می‌شود تا از امکانات موجود بهترین بهره‌برداری را از خلاقیت‌های خود داشته باشند.
هنری جنجالی و پر مخاطب
امیر عبدالحسینی، دبیر هنری سومین جشنواره هنرهای تجسمی فجر نیز هنر جدید را از موضوعات جذاب و پردامنه¬ای دانست که سال‌هاست توجه مخاطبان و علاقه¬مندانی را در سراسر دنیا به خود معطوف کرده است گفت: البته شروع این جریان در ایران سابقه كوتاهی دارد و می¬توان گفت قریب به 10 سال است كه به طور جدی به آن پرداخته می¬شود.
وی مهم¬ترین نقطه شروع هنر جدید را در ایران از سال 1380 و با برگزاری اولین نمایشگاه هنر مفهومی در موزه هنرهای معاصر تهران دانست و افزود: البته برخی معتقدند این جریان هنری در ایران سابقه¬ای طولانی دارد و سالهای بسیاری حضور آن نادیده گرفته شده است.
عبدالحسینی درباره این شاخه هنری توضیح داد: هنر جدید مجموعه¬ای از گرایش¬های متعدد از جمله هنر مفهومی یا کانسپچوآل آرت، ویدئو آرت، چیدمان، هنر اجرا، پرفورمنس، هنر محیطی، هنر دیجیتالی، هنر چندرسانه¬ای، اینستالیشن و ... را در بر می¬گیرد و با محدوده وسیعی که دارد فضای مناسبی را برای بروز و ظهور خلاقیت و نو¬آوری هنری ایجاد می¬کند. از همین رو نمایشگاههای هنر مفهومی و جدید در سالهای اخیر ، جنجالی¬، جذاب و پرمخاطب¬ بوده و بیشترین بازدید¬كننده را داشته است.
دبیر هنری جشنواره درباره حضور این هنر در سومین دوره جشنواره هنرهای تجسمی فجر نیز اظهار کرد: در این دوره از جشنواره و در بخش جنبی آن، به مقوله هنر جدید پرداخته شد تا ضمن توجه به ضرورت برگزاری آن، پتانسیل و محدوده آن به طور دقیق بازخوانی و ارزیابی شود تا بتوان در دوره آینده به عنوان یکی از رشته¬های بخش اصلی جشنواره به آن پرداخت.
عبدالحسینی افزود: این بخش جنبی با حضور هنرمندان مدعو و صاحبنظر این عرصه که سابقه، تجربه، دانش، تخصص و خلاقیت لازم در این زمینه را دارند ساماندهی می¬شود تا علاوه بر حضور و نمایش این مقوله هنری، الگوی مناسبی نیز برای دوره آینده جشنواره و حضور هنر جدید در بخش رقابتی ارائه شود.
وی تصریح کرد: این نکته را هم یادآور شوم که هنر جدید پرهزینه است و پس از خلق و اجرای اثر هم نگهداری آن دشوار است.
درهم نوردیدن مرز رشته‌های هنری
پریسا خضابی هنرمند مجسمه‌ساز نیز گفت: جریانات هنری به جایگاهی رسیده است که هیچ مرزی بین رشته‌ها نیست. شما می‌توانید از یک مجسمه عکاسی کنید و فیلم‌برداری کنید و در فضای دیگری بگذارید و در نتیجه از مجسمه خود در فضاهای دیگر نتایج دیگری بگیرید. در واقع از یک رسانه شروع کنید و به رسانه دیگر ختم کنید.وی افزود: در جهان امروز نمی‌توان خیلی اقتدارگرا گفت این اثر مجسمه است و این نقاشی. به عنوان مثال روی فیگورهایی رنگ گذاری می‌کنند و از آن عکس می‌اندازند و مخاطب متعجب می‌ماند عکاسی است یا نقاشی!
خضابی حضور چنین جریان‌ها و رویکردهایی را مثبت ارزیابی کرد و گفت: با هنر جدید مرزها در نوردیده می‌شود و پرداختن به ویدئو آرت و نیوآرت بسیار مهم است.
وی درباره هنر پرفرمانس توضیح داد: در پرفرمانس انسانی مثلا ساختار ظاهری یک مجسمه فراعنه را روی بدن خود منعکس کند و افه حجم را می‌دهد؛ نوعی هنر اجراست که تمام مضامین را به چالش می‌کشد.
وی افزود: در این هنر مجسمه می‌تواند وارد فضا و محیط شود و در تعامل با بیننده قرار گیرد و رابطه‌های جدید را به وجود آورد. درواقع مخاطب در ارتباط با اثر هنری وارد رابطه جدید می‌شود و می‌تواند بخشی از اثر هنری باشد یا آن را ادامه دهد و در جریان با آن قرار گیرد.
منبع:برنا - لیلا باقری بخش هنر تبیان
