حكایت فیلم هایی كه پشت در سینماها خاك می‌خورند

 وضعیت نابسامان اكران فیلم های سینمایی نگرانی هایی را در میان اهالی سینما ایجاد كرده و بسیاری از فیلمسازان از نحوه نمایش عمومی فیلم هایشان راضی نیستند. 

وضعیت اكران فیلم های سینمایی نابسامان است"، جمله ای است كه این روزها از سوی بسیاری از اهالی سینما بر زبان آورده می شود و به واقع این وضعیت نابسامان سبب شده تا بسیاری از فیلم های سینمایی به اكران نرسند و حتی بدون اكران عمومی وارد شبكه نمایش خانگی شوند.

برای بهبود وضعیت اكران فیلم های سینمایی ابزاری مورد نیاز است و شاید تصور اینكه بدون وجود سالن های سینمایی بتوان این وضعیت را سر و سامانی بخشید، امكان ندارد اما در عین حال باید تدبیری اندیشیده شود تا حتی با وجود شرایط كنونی، فیلم ها به نوبت به اكران عمومی برسند.

تعداد سالن های سینمایی در كشور ما حدود 350 سالن است و این در حالی است كه بیش از 270 سالن از این تعداد فعال بوده و بقیه سالن ها كارایی لازم را برای نمایش عمومی فیلم های سینمایی ندارند.

با این تعداد سالن سینمایی، در بهترین حالت هر سال 60 فیلم سینمایی در قالب اكران در سرگروه های سینمایی، سرگروه های آزاد و طرح نگاه نو یا همان اكران فرهنگی به اكران عمومی می رسند.

این در حالی است كه با توجه به رویكرد معاونت سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت دهم شاهد افزایش روز افزون فیلم های سینمایی هستیم و پیش بینی می شود تا پایان سال بیش از 150 فیلم سینمایی در كشور تولید شود.

تولید این تعداد فیلم سینمایی و افزایش نیافتن شمار سالن های سینمایی به طور حتم معادله اكران را بیش از گذشته پیچیده تر می كند و در صورتی كه برنامه مدونی در اكران فیلم های سینمایی وجود نداشته باشد وضعیت از آنچه كه هست بدتر می شود.

شورای صنفی نمایش، وظیفه ساماندهی اكران فیلم های سینمایی را در سالیان نه چندان دور برعهده داشت و این شورا با هماهنگی شورای ارزشیابی و نظارت بر آثار سینمایی بر چگونگی اكران فیلم های سینمایی نظارت دارند.

در این میان، پس از استعفای "مهدی كرم پور" از ریاست شورای صنفی نمایش و مرگ نابهنگام "محمدرضا اعلامی" كه قرار بود به عنوان رئیس شورای صنفی نمایش انتخاب شود، این شورا در حال و روز خوبی به سر نمی برد. حتی تلاش های "سعید سهیلی" به عنوان رئیس جدید این شورا هنوز به نتیجه نرسیده است.

"علی سرتیپی" تهیه كننده و سخنگوی شورای صنفی نمایش می گوید: وظیفه این شورا ساماندهی وضعیت اكران فیلم های سینمایی نیست. تهیه كنندگان و سینمادارانی كه برای اكران یك فیلم سینمایی به توافقهای لازم رسیده اند تنها قرارداد فیلم خود را در شورای صنفی ثبت می كنند و در حقیقت این شورا محلی برای ثبت این قراردادها و رسیدگی به شكایات و اعتراضات درباره اكران یك فیلم است.

حال سئوال اینجاست: اگر شورای صنفی وظیفه ای در قبال چگونگی اكران یك اثر سینمایی ندارد، پس تكلیف فیلم هایی كه مدت هاست به اكران عمومی نرسیده اند چه می شود؟ روند كنونی اكران فیلم های سینمایی سبب می شود برخی از ژانر های سینمایی همچون دفاع مقدس، كودك و فرهنگی در سینمای ایران كم كم منقرض می شوند زیرا امروز، اولویت اكران با فیلم هایی است كه با قالبی طنز، به اصطلاح در حیطه سینمای بدنه قرار دارند.

همچنین با توجه به وضعیت موجود راهكار بهبود وضعیت كنونی اكران فیلم های سینمایی چیست؟

اكران فیلم ها نیازمند ساز و كارهای جدید است

"جواد اردكانی" كارگردان فیلم سینمایی "به كبودی یاس" درباره وضعیت كنونی اكران فیلم های سینمایی گفت: این وضعیت بسیار نابسامان است و برای اصلاح این روند، نیازمند ایجاد ساز و كارهای جدید هستیم.

این كارگردان سینما افزود: سیستم كنونی اكران آثار سینمایی به هیچ عنوان پاسخگوی نیازهای سینمای ایران نیست.

اردكانی اظهار داشت: با قدرت دادن به سینماداران، وضعیت اكران فیلم های سینمایی ما بسیار نابسامان شده و ادامه این روند مطلوب نیست.

این كارگردان سینمای ایران خاطر نشان كرد: وقتی اكران فیلم ها در گرو توافق تهیه كننده یا پخش كننده فیلم ها با گروه های سینمایی و سینماداران باشد، ملاك اكران فیلم ها بازدهی اقتصادی آنها خواهد بود و بسیاری از فیلم ها در این وضعیت اكران نشده و یا در نمایش عمومی نابود می شوند.

اردكانی تصریح كرد: برای اكران مطلوب فیلم های سینمایی نیازمند ساز و كارهای جدیدی هستیم، اینكه فقط از فیلم های به اصطلاح بفروش ( تجاری و طنز) در اكران حمایت شود و فیلم های دفاع مقدس، كودك و فرهنگی ماه ها و حتی سال ها پشت در اكران بمانند صحیح نیست.

به گفته این كارگردان سینما، معاونت سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و یا خانه سینما باید در این زمینه به یك طرح جامع برسند.

وی هشدار داد: با این روند وضعیت سینمای ایران در آینده ای نه چندان دور به وضعیت كنونی شبكه خانگی نمایش تبدیل می شود و قدرت اكران فیلم ها به دست تهیه كننده و پخش كننده می افتد.

اردكانی تصریح كرد: كنار كشیدن معاونت سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در مسئله اكران نقطه ضعف بزرگی بود و امروز "جواد شمقدری" مسوول این معاونت باید مستقیم در موضوع اكران وارد شود و مشكل این بخش را حل كند.

وی بار دیگر تاكید كرد: اگر اكران فیلم ها به همین منوال ادامه پیدا كند به طور قطع دیگر شاهد ساخت فیلم های فرهنگی، دفاع مقدس و كودك نخواهیم بود و تا 2 سال دیگر به وضعیت كنونی شبكه نمایش خانگی می رسیم.

پیشنهادات ارائه شده به شورای ارزشیابی و نظارت بر آثار سینمایی

پیشنهاداتی از سوی شورای ارزشیابی و نظارت بر آثار سینمایی برای بهبود وضعیت اكران فیلم های سینمایی ارائه شد كه از جمله آن می توان به طرح جدول اكران اشاره كرد كه با مخالفت عده ای از سینماگران مسكوت ماند.

همچنین پیشنهاداتی از سوی شورای عالی تهیه كنندگان نیز به شورای ارزشیابی و نظارت بر آثار سینمایی ارائه شده كه این پیشنهادات فعلا مسكوت مانده است.

"علیرضا داود نژاد" یكی از اعضای شورای عالی تهیه كنندگان درباره این پیشنهادات گفت: شورای عالی تهیه كنندگان پیشنهادی پنج ماده ای را برای تحول وضعیت اكران آثار سینمایی تنظیم و به اداره كل ارزشیابی و نظارت تقدیم كرده و هم اكنون منتظر پاسخ این پیشنهاد هستیم.

این كارگردان سینما افزود: شورای صنفی نمایش امروز به محلی برای عقد قرارداد فیلم های سینمایی تبدیل شده و بسیاری از قوانین در این شورا دیده نمی شود.

داودنژاد تاكید كرد: در شورای صنفی نمایش، یك شورای عالی نظارت صنفی پیش بینی شده كه كار این شورا نظارت بر وضعیت اكران فیلم های سینمایی، حفظ تنوع آثار سینمایی و تشكیل گروه های سینمایی است.

داود نژاد تصریح كرد: متاسفانه این شورای عالی تشكیل نشده و هیچ نظارتی بر اكران فیلم های سینمایی دیده نمی شود.

وی گفت: پیشنهاد پنج ماده ای شورای عالی تهیه كنندگان برای ایجاد تحول در اكران فیلم های سینمایی به شورای ارزشیابی و نظارت ارائه شده تا فیلم های سینمایی در شرایطی عادلانه تر به نمایش عمومی برسند و از ظرفیت های اكران به بهترین نحو ممكن استفاده شود.

شورای صنفی نمایش كاركرد خود را از دست داده است

"علی معلم" نیز درباره شرایط كنونی شورای صنفی نمایش گفت: وضعیت اكران در سال های اخیر یك جریان درهم ریخته و نابسامان است.

وی افزود: این وضعیت بیشتر به اشتباه در گروه بندی های سینمایی ما باز می گردد و متاسفانه دو گروه آفریقا و عصر جدید شرایط سرگروهی سینماها را ندارند.

تهیه كننده فیلم سینمایی آل خاطر نشان كرد: قرار بود سرگروه های سینمایی بر اساس موافقت شورای صنف نمایش و طرح پیشنهادی شورای عالی تهیه كنندگان به سه گروه تقسیم شوند اما متاسفانه این مهم محقق نشد.

معلم تصریح كرد: اكران یك فیلم در گروه های سینمایی آفریقا و عصر جدید سبب می شود آن اثر از سوی مخاطبان دیده نشود و فرصت به دست آمده برای اكران یك اثر سینمایی از بین برود.

به گفته این منتقد سینما، اكران یك فیلم در این دو گروه سینمایی به نوعی فیلم سوزی است و نام آن را نمی توان اكران گذاشت.

تهیه كننده فیلم سینمایی گاوخونی با انتقاد از وضعیت كنونی شورای صنفی نمایش گفت: این شورا كاركرد خود را از دست داده و به محلی برای ثبت قرارداد فیلم ها تبدیل شده است.

وی، خواستار مشاركت و همفكری دولت و بخش خصوصی برای چاره اندیشی در مورد وضعیت كنونی اكران فیلم های سینمایی شد.

معلم خاطر نشان كرد: وضعیت اكران فیلم ها در حال حاضر در تسخیر اشخاص است و برنامه ها نقشی در اكران یك اثر سینمایی ندارند.

وی یادآور شد: بسیاری از سینماهای ما نیمه دولتی هستند و این مهم سبب می شود كه با نابسامانی وضعیت اكران، سینمای ایران از حیات خود خارج شود.

معلم با بیان اینكه شرایط كنونی اكران بی شباهت به وضعیت نمایش فیلم های سینمایی در سال 55 و 56 نیست گفت: در این سال ها یك شركت اثر سینمایی را تولید می كرد و به سبب قدرتی كه داشت آن را برای عید اكران می كرد. این روند سبب تخریب كلی سینمای ایران می شود و مردم را از سینما رفتن دور می كند.

معلم با انتقاد از برخی از اظهار نظرها از سوی افرادی كه كارشناس امور سینما نیستند، گفت: امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند حمایت از سینما هستیم و اینكه در مورد مسیرهایی كه پیش از این در سینمای ایران طی شده در جمعی از مردم اظهار نظرهای غیر منصفانه كنیم، صحیح نیست.

وی ادامه داد: چنین اظهار نظرهای تندی كه پایه كارشناسی ندارد سبب می شود تا مدیران دولتی ما تحت فشار قرار گیرند.

برخی تهیه كنندگان در اكران فیلم ها اعمال نفوذ می كنند

تهیه كننده فیلم سینمایی اشك سرما نیز در مورد وضعیت كنونی اكران فیلم های سینمایی گفت: متاسفانه برخی از تهیه كنندگان در این امر نفوذ دارند و این مهم سبب نابسامانی وضعیت نمایش عمومی آثار سینمایی شده است.

وی افزود: اوضاع اكران فیلم های سینمایی بسیار نابسامان و پیچیده بوده و شورای صنفی تاثیری در حل این معضل نداشته است.

تهیه كننده فیلم سینمایی اشك سرما افزود: برخی از تهیه كنندگان با نفودی و ارتباطاتی كه دارند، فیلم های خود را به اكران عمومی می رسانند.

وی خاطر نشان كرد: قاعده مشخصی در اكران فیلم ها و نوبت بندی آثار سینمایی وجود ندارد و باید فكری به حال این اوضاع كرد.

شریفی یادآور شد: شورای صنفی وظیفه نظارت بر اكران آثار سینمایی را دارد اما متاسفانه این شورا امروز به جایگاهی برای ثبت قرارداد فیلم های سینمایی تبدیل شده و توافقات برای اكران یك فیلم خارج از این شورا انجام می شود.

طرح جدول اكران دوای درد وضعیت نمایش فیلم ها

رئیس شورای ارزشیابی و نظارت بر آثار سینمایی حرفه ای نیز با اشاره به اینكه طرح جدول اكران آثار سینمایی پیشنهاد ما برای بهبود وضعیت اكران فیلم های سینمایی بود گفت: راهكار ما برای اوضاع نابسامان اكران فیلم های سینمایی، "جدول اكران" بود و مخالفان اجرای این طرح برای بهبود وضعیت نمایش عمومی فیلم ها راهكار بدهند.

این تهیه كننده سینما افزود: پیشنهاد شورای عالی تهیه كنندگان درباره بهبود وضعیت اكران آثار سینمایی مدت ها است كه به دست ما رسیده و این پیشنهادات از سوی جواد شمقدری معاون سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز بررسی شده است.

وی یادآور شد: برخی از جزئیات این پیشنهادات مورد تایید ما است اما پس از تعویق اجرای جدول اكران فیلم های سینمایی، تلاش می كنیم در وضعیت اكران ورود پیدا نكنیم.

مدیر كل شورای ارزشیابی و نظارت بر آثار سینمایی خاطر نشان كرد: قرار ما بر این است كه درباره طرح جدول اكران پس از بیست و نهمین جشنواره بین المللی فیلم فجر تصمیم گیری كنیم.

سجادپور تصریح كرد: در شرایط كنونی هیچ فیلمی در زمان كوتاهی پس از ساخت به اكران عمومی نمی رسد و این مهم درباره فیلم های طنز نیز وجود دارد.

افزایش سالن های سینمایی بهبود وضعیت اكران فیلمها را به دنبال دارد

"سید جمال ساداتیان" تهیه كننده سینما نیز افزایش تعداد سالن های سینمایی را چاره وضعیت اكران دانست و گفت: افزایش تولید فیلم های سینمایی سبب می شود تا مشكلات ما در اكران بیش از گذشته باشد زیرا در حال حاضر، اكران سالانه فقط 40 اثر سینمایی در سالن های سینمایی ما میسر است.

وی افزود: اكنون تولیدات سینمای ایران به مرز 200 فیلم در سال نزدیك می شود و اكران نشدن بسیاری از این فیلم ها، حرف و حدیث هایی را در پی دارد.

تهیه كننده فیلم سینمایی به رنگ ارغوان خاطرنشان كرد: ایجاد رابطه ای منطقی میان تولید و عرضه فیلم های سینمایی سبب می شود تا اكران فیلم های سینمایی وضعیت بهتری نسبت به گذشته داشته باشد.

ساداتیان یادآور شد: بسیاری از فیلم ها توسط فیلمسازان جوان ساخته می شود و این قشر مستعد با ذوق و شوق توقع دارد فیلم هایشان از سوی مخاطبان دیده شود.

این تهیه كننده سینما، حل مشكل اكران فیلم ها در سینمای ایران را منوط به افزایش تعداد سالن های سینمایی دانست و بر این مهم تاكید كرد.

ساداتیان گفت: همه تولیدات سینمای ایران ظرفیت اكران عمومی را ندارند اما باید در نظر داشته باشیم وضعیت كنونی اكران در سینمای ما قابل مقایسه با بسیاری از كشورها نیست.

وی ادامه داد: در آمریكا 40 هزار سالن سینمایی وجود دارد. البته جمعیت این كشور سه برابر بیشتر از كشور ما است، با این حال، تعداد سالن های سینمایی ما به 270 عدد هم نمی رسد.

تهیه كننده فیلم سینمایی هفت دقیقه تا پاییز تصریح كرد: نبود تناسب میان سالن های سینمایی و جمعیت كشور بسیار عمیق است و این تعداد سالن به هیچ عنوان پاسخگوی نیاز سینمای ایران نیست.

اعتراض به وضعیت اكران

برخی از سینماگران همچون انسیه شاه حسینی نیز در گفت وگو با ایرنا سكوت كردند و صحبت كردن درباره وضعیت اكران را بی فایده دانستند. به هر حال فیلم های بسیاری در سال گذشته و امسال قربانی اكران شدند و بسیاری از آثار سینمایی دفاع مقدس همچون پنالتی از جمله این فیلم ها بودند. نكته اینجاست كه اگر این فیلم ها در طرح اكران فرهنگی به نمایش عمومی نمی رسیدند نیز دیگر فرصتی برای دیده شدن پیدا نمی كردند از اینرو به اجبار اكران در سانس ها و تعداد سالن های سینمایی كمتر را پذیرفتند اما پس از استعفای كرم پور طرح اكران فرهنگی فیلم ها نیز تقریبا برداشته شد و دیگر فیلمی در این طرح اكران نمی شود و این مهم سبب شده تا وضعیت اكران كمی نابسامان تر از گذشته باشد.

در آخرین واكنش ها كارگردان صبح روز كارگردان فیلم سینمایی صبح روز هفتم با انتقاد از شرایط اكران این اثر سینمایی گفت: در صورتی كه شرایط نمایش عمومی این فیلم به همین منوال ادامه یابد، با نظر تهیه كننده و پخش كننده، این اثر سینمایی را از اكران خارج می كنم.

"سید مسعود اطیابی با بیان این مطلب افزود: سیستم اكران فیلم صبح روز هفتم خوب نبود، در حالی كه این اثر سینمایی حرف های بسیاری برای گفتن دارد.

وی اضافه كرد: متاسفانه این برخورد با فیلم های قبلی من همچون مصائب دوشیزه و خروس جنگی نیز وجود داشت و این بار صبح روز هفتم نیز اسیر بی عدالتی های اكران شده است.

این كارگردان سینما خاطرنشان كرد: متاسفانه سینما آزادی با وجود پنج سالن و سرویس دهی به هشت اثر سینمایی، بدترین زمان ممكن را برای اكران این اثر سینمایی انتخاب كرده و این فیلم در ساعت 19 و 30 به نمایش عمومی می رسد در حالی كه این سانس تعطیل است.

اطیابی تصریح كرد: از سینماهای خصوصی توقعی نیست كه از اكران فیلم هایی چون صبح روز هفتم حمایت كنند اما سینماهای دولتی نیز كه داعیه فرهنگی بودن را دارند، از این اثر سینمایی حمایت نكردند.

تهیه كننده فیلم سینمایی دلخون گفت: متاسفانه ما درباره فرهنگ و حمایت از فیلم های فرهنگی خوب حرف می زنیم اما در عمل به گونه ای دیگر رفتار می كنیم.

اطیابی خاطر نشان كرد: اكران مناسب این اثر سینمایی سبب می شد تا مردم از این فیلم استقبال كنند اما این مهم محقق نشد.

وی تصریح كرد: متاسفانه صدا و سیما با وجود دستور آقای ضرغامی هنوز تیزر های این اثر سینمایی را پخش نكرده كه این موضوع جای تاسف دارد.

احیای دوباره شورای صنفی نمایش

باید پذیرفت شورای صنفی نمایش در اكران فیلم های سینمایی در سالیان اخیز بسیار تاثیرگذار بوده و همكاری این شورا و شورای ارزشیابی و نظارت بر آثار سینمایی می تواند بر خروج وضعیت اكران فیلم های سینمایی از این نابسامانی نقشی تعیین كننده داشته باشد.

احیای شورای نظارتی در شورای صنفی نمایش می تواند به احیای دوباره این شورا كمك كند. در این میان كاستن از قدرت سینماداران و نفوذ برخی از تهیه كنندگان در موضوع اكران نیز می توان راه چاره ای برای این وضعیت نابسامان باشد.

در این میان تغییر در گروه های سینمایی نیز می تواند به وضعیت اكران فیلم های سینمایی كمك كند. به هر حال میان گروه های سینمایی عصر جدید، آفریقا، استقلال، آزادی عدالت از لحاظ دربرگرفتن سالن های سینمایی و وضعیت اكران فیلم ها وجود ندارد و باید با نظر كارشناسان و دست اندركاران این سرگروه ها را بار دیگر معین كرد. اختصاص یك گروه سینمایی مشخص برای اكران فیلم های دفاع مقدس و فرهنگی نیز می تواند به احیای دوباره این نوع سینمایی كمك كند. به هر حال تا فیلمی دیده نشود نمی تواند بازخورد آنرا دید و باید شرایطی فراهم شود تا با افزایش سالن های سینمایی چنین وضعیتی بر اكران فیلم های سینمایی در كشور ما حاكم نباشد.

نوشته : مرتضی رنجبران

تنظیم برای تبیان : مسعود عجمی