ربنای شجریان؛ بودن یا نبودن؟!

گروه هنر تبیان: ربنای محمدرضا شجریان، رمضان امسال از برنامه های افطاری صدا و سیما پخش نشد. همین مساله، باعث ایجاد بحث هایی در حوزه فرهنگ و هنر کشور شد. بعضی ها این کار را نکوهش کرده و برخی دیگر، این کار را یک موضع گیری کاملا درست ارزیابی کردند. تبیان سراغ چند چهره شناخته شده رفته تا نظر آن ها را درباره این رویداد رمضان 89 جویا شود.

***

محمدعلی اینانلو- مجری و مستندساز طبیعت: من دعای ربنا را دوست دارم، با هر صدایی که باشد. گرچه این دعا با صدای شجریان مرا به کودکی ام و زندگی روستایی در دشت های قزوین می برد. زمانی که مادرم زنده بود و ما را برای سحری بیدار می کرد.

آن روزها که با همین دعا و حال و هوای ملکوتی اش چقدر شوق و ذوق روزه گرفتن داشتم. اما مرا درک کنید که دوست نداشته باشم درباره حوزه ای غیر از حوزه خودم حرف بزنم. از من بخواهید تا از قوچ ها و گرازها حرف بزنم...

***

احمد نجفی- بازیگر: من چند روزی هست که خرمشهر هستم، اصلا خبر نداشتم که دعای ربنای استاد شجریان از تلویزیون پخش نمی شود. والله از کارهای شما خبرنگارها تعجب می کنم. فکر می کنید کار مهمی انجام دادید؟ فکر می کنید اتفاق مهمی افتاده؟ یک نفر گفته صدای من را پخش نکنید، آنها هم پخش نکرده اند. حالا اگر مردم با صدای شجریان دعا گوش نکنند، دعایشان مستجاب نمی شود؟ شما بیایید به مشکلات مردم، به درد مردم رسیدگی کنید. مشکلات مردم را ببینید، به جنگ بپردازید، بیایید خرمشهر را ببینید مردم در گرمای 50 درجه شرجی چطور زندگی می کنند، ببینید چه کمبود هایی دارند. این ها را منعکس کنید. واقعا خنده ام می گیرد از شما، تو را به خدا اتفاق های کوچک و پیش پا افتاده را بزرگ نکنید. ما این همه صدای خوب داریم، مگر کمبود خواننده داریم؟ مشکلات مردم ما اینها نیست ... شماها چه حوصله ای دارید...

***

جهانگیر الماسی- بازیگر: آقای شجریان جزو اسطوره های ماست، ایشان صوتی داوودی دارند و صدای خود را از مرتبت و لطف قرآن کریم دارند. ایشان چهل سال پیش که بیشتر هنرمندان در فساد اخلاقی غرق بودند، سالم زندگی کردند و لقب هنرمند را به حق داشتند. همچنین  دعای ربنا جزو میراث فرهنگی ملی ما است. من هنوز وقتی به این صدای ملکوتی و دعا گوش می کنم، بی اختیار گریه ام می گیرد. این دعا، مراوده عاشقانه خدا با بنده اش است و همیشه با شنیدن این دعا، با تمام سلول های بدنم ماه مبارک رمضان، ماه عاشقی را حس کردم. ما باید قبول کنیم

فراموش کردن شجریان ها و موذن اردبیلی ها که جزئی از پیکره هنر و فرهنگ ما هستند، امکان پذیر نیست. ممکن است اختلاف نظرهایی وجود داشته باشد، ولی دلیل نمی شود که مردم را از شنیدن صدای این هنرمند که جزو میراث کشور ما است، محروم کنیم. من کاملا مخالف این اتفاق هستم. ما باید به حرمت این ماه عزیز و پربرکت هم که شده، برای تبیین معنویت، اختلاف نظرها را کنار بگذاریم. مردم را از شنیدن این دعای پر فیض و آن صدای ملکوتی محروم  نکنیم.

***

سعید ابوطالب- نماینده سابق مجلس و فعال فرهنگی: ربنای شجریان، بخشی از میراث فرهنگی ما است، بخشی از تاریخ مذهبی ما. درست مثل خیلی دیگر از آثار شعرا و نویسندگان و خوانندگان و موزیسین ها که آثارشان، بخشی از میراث فرهنگی و مذهبی ما شده است. باید با این آثار، برخوردی متناسب با شرایط روز داشته باشیم، نه برخوردی سیاسی. این آثار، باید حفظ شوند. دست کم چند نسل با این صدا، احساس نوستالژیک و معنوی داشته اند. نباید حذف شان کنیم. از طرف دیگر، این جور آثار، حق معنوی و فرهنگی توده مردم است. مردم، نمادهایی مذهبی مثل این و اذان موذن زاده اردبیلی را دوست دارند. با حقوق معنوی مردم، نباید سلیقه ای برخورد کرد، چرا که به آن ها عشق می ورزند. خیلی از آثار هنری هستند که دیگر تبدیل به حقوق فرهنگی و هنری توده مردم می شوند؛ مثل فیلم خیابان آرام چاپلین. نباید به آثاری که این شرایط را پیدا می کنند، نگاه سیاسی داشته باشیم و حذف شان کنیم.

***

حجت‌‌ الاسلام سیدمحمدرضا آقامیری- عضو شورای مركزی جمعیت رهپویان انقلاب اسلامی:

نباید فراموش كنیم كه آقای شجریان، علی رغم برجستگی ‌های مثبتی كه دارد، دچار برخی مشكلات سیاسی است و  نباید فراموش کرد، در میان خوانندگانی که هنر آنان به پیش از انقلاب پیوسته است، شجریان خود را آلوده به مظاهر طاغوت نکرد و توانست خود را از فساد آن زمان به خوبی حفظ کند و از چنین شخصیتی توقع می رفت در مورد مسائل ملی و انقلاب منصفانه تر حرکت نماید.

به هر ترتیب شخصیت سیاسی و فرهنگی آقای شجریان برای ملت ایران، دیگر مثبت ارزیابی نمی ‌شود و مردم به خاطر اینكه او را در مسیر انقلاب نمی ‌بینند، تمایلی ندارند كه رسانه ملی تریبون تبلیغاتی این خواننده شود.

در سال 88 و ماجراهای پس از آن، آقای شجریان با شبكه‌ های بیگانه كه دشمنان سرسخت ملت ایران اند، گفت ‌و گو و از جریان فتنه حمایت کرد، رسانه ملی متعلق به ملت ایران است و نمی‌ تواند به خاطر علاقه برخی‌ ها به شجریان، منافع ملی را نادیده بگیرد.

***

حمیدرضا ترقی هم حرف هایی در این باره زد به این شرح:

• در حالی که شجریان، راه خود را از ملت ایران جدا کرده، نمی توان از پخش صدایش در رسانه ملی دفاع کرد.

• پخش صدای شجریان از رسانه ملی، خواست دشمنان انقلاب است. متاسفانه شجریان در فتنه اخیر، کارنامه موفقی از خود نشان نداد.

• رسانه ملی متعلق به ملت ایران است و نمی تواند از کسی که علیه ملت اقدام می کند، دفاع کند.

البته این چهره سیاسی، بعدها گفت که منظور او، این بوده که پخش ربنای شجریان، در حال حاضر به خواست دشمنان تبدیل شده است و رسانه ها، در این باره منظورش را خوب متوجه نشده اند.

از طرف دیگر، فارسیجانی، دبیر شورای معارف صدا و سیما هم حرف هایی برای گفتن داشت. این مقام مسئول در سیمای جمهوری اسلامی ایران، گفت که:

• تاکنون هیچ تصمیم و دستوری مبنی ‌بر ممنوعیت پخش دعای ربنا با صدای محمدرضا شجریان به ما ابلاغ نشده است و امکان دارد در روزهای آینده این دعا از رسانه ملی پخش شود.

• سال گذشته نیز دعای ربنا تنها از یکی از شبکه ‌های سیما پخش می شد.

• هیچ دستور جدیدی درخصوص دعای ربنای شجریان ابلاغ نشده و اگر چنین دستوری در روزهای اخیر صادر می ‌شد، قطعا من در جریان آن بودم و احتمال آن ‌که دعای ربنای شجریان در روزهای آینده پخش شود، وجود دارد.

مهدی بیات- عیسی محمدی

گروه هنر تبیان