فرار سرمایه های خارجی از ایران

در حالی سهم ایران از بازار عظیم سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در طول 7 سال منتهی به سال 2008 برابر با 17 میلیارد و 140 میلیون دلار بوده است كه در همین دوره كشورهایی كه به لحاظ موقعیت و وضعیت به نوعی رقیب ایران محسوب می‌شوند چندین برابر این رقم از بازارهای جهانی استفاده كرده‌اند. در برخی از كشورهایی كه دور زمانی نیست اقتصادشان از اقتصاد ایران جلو افتاده است و پیش بودن ایران از این كشورها در اذهان باقی مانده است سرمایه‌گذاری خارجی 84 برابر و 18 برابر و 9 برابر و ... افزایش یافته است. با این حال در دوره زمانی 2002 تا 2008 میزان سرمایه‌گذاری خارجی در ایران 2.3 برابر كاهش یافته است. سرمایه‌گذاری خارجی در ایران در شرایطی محدود به یك میلیارد و 490میلیون دلار در سال 2008شده است كه در برنامه چهارم توسعه پیش‌بینی شده بود كه در این سال سه میلیارد و 17 میلیون دلار سرمایه مستقیم خارجی وارد كشور شود.

در حالی كه در سال 2002 سهم ایران از بازار سرمایه‌گذاری خارجی بیش از سه و نیم میلیارد دلار بوده است این رقم در سال 2008 به كمتر از یك و نیم میلیارد دلار رسیده است. برخی كارشناسان بحران اقتصاد جهانی را مهمترین عامل كاهش حجم سرمایه‌گذاری خارجی در ایران در كنار تشدید تحریم‌های غرب علیه ایران می‌دانند كه سهم سرمایه‌گذاری كشورهایی نظیر عربستان و مصر و قزاقستان و پاكستان و تركیه از این بازار رو به افزایش بوده است.

ایران در شرایطی نتوانسته است فضای كسب و كار در داخل كشور را به لحاظ جذب سرمایه‌های مستقیم خارجی هموار كند كه در عربستان، كشور نفت خیزی كه تا چند سال قبل نیازی به سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی احساس نمی‌شد برنامه‌های سفت و سختی برای جذب سرمایه‌های خارجی به مرحله اجرا درآمده است.

نه تنها عربستان كه بسیاری از كشورهای نفت‌خیز تا یك دهه قبل نیازی به سرمایه مستقیم خارجی نمی‌دیدند. بر این اساس هیچگاه سیاست‌های اقتصادی‌شان را در جهت جذب سرمایه‌گذاران خارجی تنظیم نمی‌كردند. جمعیت اندك و درآمد بالای نفت سبب شده است مشكلات اقتصادی خصوصا اقتصاد معیشتی در این كشورها اندك باشد. با این حال طی سال‌های اخیر با افت و خیز شدید نفت و مطرح شدن بحث‌هایی درباره فناوری‌های نوین و جایگزینی انرژی‌های جدید با نفت و گاز این نیاز در كشورهای نفت خیز، خصوصا كشورهای عربی بیش از پیش رشد كرد. حتی در سال‌های بحران اقتصاد جهانی نیز سهم كشورهای عربی از سرمایه‌گذاری خارجی اندكی كاهش یافت اما هیچگاه جریان سرمایه به این كشورها قطع نشد.

بررسی آمارهای ارائه شده نشان می‌دهد عربستان بزرگترین تولید كننده نفت جهان بیشترین سهم را در جذب سرمایه‌های خارجی به خود اختصاص داده است. بر اساس این گزارش حجم سرمایه‌گذاری خارجی در این كشور از 450میلیون دلار در سال 2002 به 38 میلیارد و 220 میلیون دلار در سال 2008 رسیده است.

كارشناسان معتقدند تاثیرگذاری مثبت سیاست‌های عربستان سبب رشد قابل توجه حضور سرمایه‌گذاران خارجی در این كشور شده است. به این ترتیب در همین مدت كوتاه سرمایه‌گذاری خارجی در عربستان بیش از 84 برابر شده است.

در میان پنج كشور ایران، عربستان، تركیه، مصر و قزاقستان، تركیه دومین كشوری است كه توانسته است حجم بالایی از سرمایه‌ها را به خود اختصاص دهد. محافل و كارشناسان بین‌المللی معتقدند این كشورها به نوعی رقیب یكدیگر محسوب

می‌شوند و میزان رشد هر كدام بر دیگری می‌تواند تاثیر گذار شود. تركیه نیز میزان سرمایه‌گذاری خارجی مستقیم خود را از حدود یك میلیارد دلار در سال 2002 به حدود 18 میلیارد و 280 میلیون دلار در سال 2008 افزایش داده است. تركیه در سال‌های اخیر اقدامات ویژه‌ای برای تسهیل ورود سرمایه‌گذاران خارجی به كشورش به انجام رسانده است. در این میان قزاقستان نیز در امر جذب سرمایه‌های خارجی توفیق فراوانی داشته است. قزاقستان درمیان كشورهای آسیای میانه از وضعیت بهتری نسبت به سایر كشورها برخوردار است. در این دوره زمانی میزان سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی‌ها در این كشور از 2 میلیارد و 590 میلیون دلار به 14میلیارد و 540 میلیون دلار در سال 2008 افزایش یافته است. این گزارش نشان می‌دهد وضعیت مصر و پاكستان نیز از ایران در این حوزه بهتر است و هر دو كشور توانسته‌اند میزان سرمایه‌گذاری خارجی خود را از كمتر از یك میلیارد دلار به ترتیب 9میلیارد و 500 میلیون دلار و 5 میلیارد و 440 میلیون دلار رسیده است.

بر اساس این گزارش در میان این 5 كشور تنها ایران در سال 2002 جذب سرمایه خارجی معادل با 3 میلیارد و 660 میلیون دلار داشته است و از این 5 كشور سه كشور كمتر از یك میلیارد دلار و یك كشور كمتر از دو میلیارد دلار و یك كشور در حدود 2.5 میلیارد دلار در این سال سرمایه جذب كرده‌اند. روند جذب سرمایه در همه این كشورها مثبت بوده و تنها ایران به دلیل مواجه شدن با بحران‌های شدید اقتصادی خود با افت شاخص‌های سرمایه‌گذاری نیز مواجه شد

منبع:ایلنا

تنظیم برای تبیان:سید ابراهیمی