بهینه سازی زمان در نوروز

برنامه‏ریزی برای اوقات فراغت فرزندان

کار و فراغت، مفاهیمی است که با وقت و زمان ارتباط دارد. کار، یعنی گذران وقت با فعالیت و هدف خاص و فراغت وقت آزادی است که فرد در آن به فعالیت خاصی مشغول نیست. به طور معمول، در جامعه کار اهمیت دارد و برای آن برنامه‏ریزی می‏شود، اما اوقات فراغت مورد بی‏توجهی قرار می‏گیرد و برنامه ‏ای برای چگونه گذراندن آن در نظر گرفته‏ نمی‏شود، به خصوص در تعطیلات نسبتا طولانی نوروز، کودکان و نوجوانان تصور می کنند که تمام اوقات فراغت خود را باید صرف تماشای تلویزیون و بازی های کامپیوتری، مهمانی رفتن، گردش و تفریح کرده و اصلا کاری به درس و کتاب و مدرسه نداشته باشند. البته نباید این باور در ذهن تداعی شود که تنها فرزندان مدرسه ای ما باید برای اوقات فراغت خود برنامه ریزی داشته باشند بلکه کودکان ما نیز باید شامل این موضوع قرار گرفته و از سنین طفولیت اهمیت برنامه ریزی را بیاموزند. لذا به نکاتی که در ادامه ارایه می شود توجه کنید تا بتوانید اوقات فراغت فرزندان دلبند خود را در ایام نوروز به درستی هدایت کنید:

ضرورت بهره‏گیری از اوقات فراغت

کودکان و نوجوانان اوقات فراغت را به اشکال مختلفی می توانند بگذرانند. فعالیت‏های ورزشی و مطالعه می‏تواند بهترین وسیله برای گذراندن اوقات فراغت باشد. ورزش غیر از آنکه فعالیت بدنی، اجتماعی و گروهی است، نوعی بازی هم به حساب می‏آید و برای مدتی انسان را از محیط اطراف و نگرانی‏ها و دلواپسی‏ها دور می‏سازد بازی‏ها را به طور اعم، به سه دسته تقسیم می‏کنند:

1- بازی‏هایی که به پرورش بدن کمک کرده و مهارت‏های بدنی و حرکتی را تقویت می‏کند. مانند دوچرخه‏سواری، والیبال، فوتبال.

2- بازی‏هایی که قدرت تخیل را پرورش می‏دهد مانند نقاشی و مجسمه‏سازی.

3- بازی‏هایی که قدرت تفکر را شکوفا می‏کند. مانند انواع معماها.

پر کردن اوقات فراغت کودکان و نوجوانان با بازی‏هایی که به پرورش بدن، پرورش تخیل و تفکر بیانجامد، مطلوب بوده و باید در برنامه‏ریزی‏ها برای اوقات فراغت در نظر گرفته و امکانات لازم برای آنها فراهم شود.

طرح و اجرای نمایشنامه را نیز می‏توان نوعی بازی تخیلی دانست که برای فرزندان مفید است. بازیگران و تماشاگران هر دو از اجرای نمایشنامه برای گذراندن وقت فراغت استفاده می‏برند. برای بازیگران نوعی بیان مهارت هنری و اجتماعی است و برای تماشاگران، خود را در نقش‏ها دیدن و با سناریو همراه شدن و مساله‏ای را تجزیه و تحلیل کردن و نوعی پرورش تخیل و تفکر است.

از طرف دیگر بعضی از کودکان و نوجوانان ، دیدن فیلم و رفتن به سینما را برای گذران اوقات فراغت انتخاب می‏کنند و از این طریق گاهی ایده‏آل خود را در فیلمی می‏یابند و به طرف آن می‏روند. فیلم به عنوان یک وسیله سمعی و بصری می‏تواند تاثیر عمیقی بر طرز فکر تماشاگر بگذارد و ساعات فراغت او را به خوبی پر کند. رادیو و تلویزیون دو وسیله‏ای است که بیش از سینما و تئاتر مورد استفاده قرار می‏گیرد و شنوندگان و بینندگان فراوانی دارد و این، در حالی است که متاسفانه تلویزیون برنامه معمول کودکان و نوجوانان را بر هم می‏زند، ساعت خواب آنان را عقب می‏اندازد و وقت مطالعه آنان را می‏گیرد. تلویزیون فعالیت کودکان را محدود و آنان را به تماشاگر صرف برنامه‏های تلویزیونی تبدیل می‏کند. تلویزیون همچنین ارتباط افراد خانواده را کم کرده و روابط سازنده و لازم والدین با کودکان و نوجوانان را محدود می‏سازد. گاهی تلویزیون را شمشیر دولبه نامیده‏اند. اگر برنامه‏های تلویزیون مناسب نباشد، بد آموزی و اثر مخربی بر کودکان خواهد داشت و از این رو، در زمینه تماشای تلویزیون توسط نوجوانان و کودکان باید به چند موضوع توجه کرد.

1- تلویزیون تا چه اندازه کودکان و نوجوانان را از انجام سایر فعالیت‏های ثمربخش باز می‏دارد؟

2- تا چه اندازه فرزندان وابسته به تماشا و پذیرا می‏شوند؟

3- تا چه اندازه تماشای تلویزیون بر روابط فرزندان با والدین تاثیر می‏گذارد؟

تلویزیون نباید جانشین فعالیت‏های فردی و اجتماعی شود و فرزندان را به فردی پذیرا تبدیل کند و تنها وسیله سرگرم کننده برای او باشد. استفاده مداوم از برنامه‏های تلویزیونی، کودک و نوجوان را به گیرنده‏ای بدون تفکر و بدون داد و ستد اندیشه و تجزیه و تحلیل مطالب تبدیل می‏کند. در واقع، صدا و حرکت او را جلب کرده و به سمت بی‏توجهی، عدم انتخاب و بی‏تفاوتی نسبت به آنچه عرضه می‏شود، سوق می‏دهد. آن‏گاه نسلی که باید یا سازنده زندگی باشد تماشاچی صحنه‏ها می‏شود. وابستگی بیش از حد به برنامه‏های تلویزیون، به‏خصوص  در شرایطی که برنامه‏های تفریحی دیگری وجود ندارد، بر روابط فرزندان با والدین تاثیر می‏گذارد و موجب  کمشکش‏هایی می‏شود.

باید برای گذراندن اوقات فراغت برنامه‏ریزی وجود داشته باشد و در این زمینه با اعضای خانواده تبادل نظر صورت گیرد. فرزندان باید بیاموزند که زندگی خود را تباه نکنند و با تفریحات وقت‏گیر و بی‏ثمر زندگی خود را به خطر نیندازد. برای نیل به این منظور به نظر می رسد که آموزشهای لازم باید از دوران کودکی آغاز گردد و از همان دوران طفولیت ارزش و اهمیت برنامه ریزی آموزش داده شود.

آموزش، از دوره‏ کودکی

استفاده از وقت را باید از کودکی به فرزندان آموخت. کودک باید یاد بگیرد که آرام بگیرد، با اینکه خوابش نمی‏برد دراز بکشد، کتاب ورق بزند، به داستان گوش بدهد، داستان و کتاب بخواند. اغلب نوجوانان بدون برنامه بزرگ شده‏اند و متاسفانه، بی‏برنامه بودن حتی به گذران اوقات فراغت آنان نیز سرایت کرده و نمی‏دانند از وقت خود چگونه استفاده کنند. در مورد برنامه‏های تلویزیون و کامپیوتر در اغلب خانواده‏ها اختلاف نظر زیادی وجود دارد. گاهی والدین در حال دیدن برنامه‏ای هستند، اما فرزندان را از آن منع می‏کنند. این‏گونه برخوردها، اعتماد کودکان و نوجوانان را از والدین سلب کرده و آنان را عالمان بدون عمل معرفی می‏کند. گاهی زمان پخش و محتوای برنامه‏های تلویزیون و استفاده از کامپیوتر به مشاجرات خانوادگی دامن می‏زند. بعضی از برنامه‏ها ممکن است موجب بدآموزی‏هایی شود و تاثیر منفی داشته باشد. همچنین دیدن برنامه‏ها در شب‏های درسی، کودکان را از انجام تکالیف درسی باز می‏دارد. والدین در برابر چنین مسائلی حساسیت دارند و به جای توضیح و بیان مطالب و تنظیم برنامه‏ای صحیح، در برابر فرزندان خود قرار می‏گیرند. نتیجه این کار ارتباط نادرست خانواده با فرزندان و ایجاد قواعدی خشن‏تر و انعطاف‏ناپذیر است که روابط اعضای خانواده را بدتر کرده و بهره‏ای از آن نمی‏برند.

لذا چگونگی گذران اوقات فراغت از مسایل بسیار مهمی است که همواره باید مورد توجه والدین قرار بگیرد تا مانع از وقت گذرانی های کودکان و نوجوانان گردد.

منبع: ماهنامه خانواده

تنظیم برای تبیان- مریم عطاریان

مقالات مرتبط

تلویزیون هم فیلتر می خواهد

روش های جدید تربیت رسید

تا سه بشمرید

اشتباهاتی که والدین مرتکب می شوند

کاربران محترم می توانند نظرات و مطالب خود، در این زمینه  را در بخش انجمن های تخصصی تبیان مطرح نمایند.