مصاحبه «اشپیگل» با شهید بهشتی در مورد گروگانگیری

شهیدبهشتی: ما به روش خود آمریكا به او پاسخ دادیم

با یك دشمن «انساندوستی» نمی‌توان بر طبق معیارهای انساندوستانه برخورد كرد. آمریكائی‌ها با امتناع از استرداد شاه مخلوع، داعیه انساندوستی را نخست مصدوم كرده‌اند و ما هم صرفا با همان شیوه به ایشان جواب گفته‌ایم.

مجله اشترن چاپ آلمان فدرال در شماره 29 نوامبر 1979 خویش ضمن چاپ گزارش مصوری از حوادث تهران و تظاهرات خشمگینانه مسلمانان پاكستان علیه آمریكا و رویدادهای مربوط به اشغال سفارت آمریكا در پاكستان _ مصاحبه‌ای را كه خبرنگاران این مجله (آقایان بیرن دورلر و كلاوس لینكه) با شهیدآیت‌الله دكتر بهشتی در تهران انجام داد و منتشر نمودند. در آن زمان شهید بهشتی دبیر كل حزب جمهوری اسلامی و مرد شماره دو نظام نوپای جمهوری اسلامی به شمار می رفت.

*اشترن: انقلاب اسلامی از زمان گروگانگیری در ایران آخرین بقایای خوشبینی‌ها را در جهان از دست داد. افكار جهان علیه شماست. آیا شما این امر را محاسبه كرده‌اید؟ آیا شما انتقام از شاه را به هر قیمتی كه تمام شود می‌خواهید بگیرید؟

*بهشتی: در انقلاب ما گروگانگیری یا اقداماتی نظیر آن پیش‌بینی نشده بود. اما ایالات متحده آمریكا در قبال احساسات مردم ما تا بدان حد بی‌اعتنایی كرد كه در جوانان ما میل كشیدن انتقام را زنده كرد. به دولت آمریكا از این امر قبلا اعلام خطر شده بود.

*اشترن: توسط چه كسانی؟

*بهشتی: دولت آمریكا از طریق سفارت ما در واشنگتن رسما پرسیده بود كه پذیرش شاه مخلوع در آمریكا چه پی‌آمد‌هایی می‌تواند داشته باشد. دولت ما پیشگویی كرده بود كه به چنین تحریكاتی در ایران پایان داده خواهد شد. اما آمریكائیان به این گفته ما باور نداشتند.

*اشترن: علی‌رغم خطر شما_ باز هم شما در جهان برای حمله به سفارت آمریكا تفاهمی را كسب نكرد‌ه‌اید.

*بهشتی: وقتی ایالات متحده آمریكا شاه مخلوع را پذیرفت چرا جهان هیجان زده و تحریك نشد؟ شما آلمانی هستید. آیا شما هم صبر كرده می‌توانستید اگر با آدولف هیتلر یا آیشمن چنین برخورد و معامله‌ای می‌شد؟ انقلاب ما علیه شاه مخلوع به قیمت جان 60000 كشته تمام شد. پس به بازماندگان این شهداء چه می‌توانیم بگوییم، اگر آنان بشنوند كه شاه مخلوع در خارج در كمال صلح و آزادی بسر می برد ؟

*اشترن: اینكه ایرانیان صمیمانه می‌خواهند كه شاه به ایرا باز گردانده‌ شود تا در دادگاهی به محاكمه بنشیند قابل درك است. اما مصونیت سیاسی یك سفارت چیزی نظیر یك قانون اساسی در روابط مدنی بین ملتها است. آیا قوانین مدنی در ایران كه روحانیون بر آن حكومت می‌كنند مدار اعتبار نیست؟

*بهشتی: آنانی كه به سفارت هجوم برده‌اند _ دولت نیستند

*اشترن: اما بعدا این عمل پسندیده خوانده شد....

*بهشتی: ما این عمل را پسندیدیم زیرا این یك واكنش قابل درك علیه یك ابرقدرت از طرف جامعه‌ای است كه مدت زمانی طولانی زیرفشار بوده است. ما هیچ گاه با كشور دیگری چنین برخوردی نداشته‌ایم. مثلا با انگلیس، هنگامی كه گروهی می‌خواستند سفارت انگلیس را اشغال كنند توسط گروه دیگری منكوب شدند. اما در مورد سفارت آمریكا، در واقع برخورد با یك دشمن بزرگ ملت ایران بود.

*اشترن: «دشمن» در اینجا در سفارت ساكن نیست بلكه در واشنگتن قرار دارد. انسانهائیكه به گروگان گرفته شده‌اند قاتل جوانان شما چنانكه شما پیوسته می‌گوئید نیستند.

*بهشتی: اما آنها قاتل‌ها را حمایت می‌كردند و برای آنان جاسوسی می‌نمودند.

*اشترن: هرگاه در یك سفارت خارجی جاسوسانی كشف شوند بر طبق معمول بین‌المللی باید اخراج شوند، نه اینكه به صفت گروگان گرفته شوند.

*بهشتی: این معمول است. اما انقلابی نیست. اگر مادر اینجا از سنت‌های دیپلماتیك صحبت كنیم به شما حق خواهم داد. ولی ما انقلابی انجام داده‌ایم و این انقلاب قوانین ویژه خود را دارد. ما جوانان انقلابی را حمایت می‌كنیم زیرا آنان با این عمل خویش یگانه راهی را دیده‌اند كه اندیشه‌ها _ اهداف و احساسات انتقامجویی خویش را به جهانیان نشان دهند. و این را باید جهان بفهمد.

*اشترن: دكتر بهشتی_‌ شما سالهای زیادی را در غرب به سر برده‌اید. شما طرز تفكر غربی‌ها را می‌شناسید. آیا واقعا معتقد هستید كه ابرقدرتی نظیر آمریكا قادر باشد كه متحد قبلی خودش را كه قریب الموت است بشما مسترد كند بدون اینكه آبروی خود را از بین ببرد؟

*بهشتی: دولت آمریكا شاه مخلوع را پس از سقوط نپذیرفت. چرا باید اكنون این او را بپذیرد؟

*اشترن: این را به شما گفته‌اند كه: به علل انساندوستانه!

*بهشتی: آقایان عزیز! این یك نكته ایست كه ملت ما نمی‌فهمد، «به دلایل انساندوستی!» با یك دشمن «انساندوستی» نمی‌توان بر طبق معیارهای انساندوستانه برخورد كرد.

*اشترن: سوال را باید یك بار دیگر تكرار كنیم: آیا شما واقعا باور دارید كه ایالات متحده آمریكا می‌تواند شاه مخلوع را مسترد كند؟

*بهشتی: در این جهان همه‌چیز ممكن است. ما به خوبی می‌دانیم كه آمریكائیان گروگانگیری را محكوم می‌كنند و این عمل را غیرانسانی ترسیم می‌كنند. اما شما لطفا توجه كنید: دادگاه‌های ما شاه مخلوع را احضار كرده‌اند تا به اتهامات خود پاسخ دهد اما او نیامده است. اكنون او در دست دولت آمریكاست. آیا از این سنت بین‌المللی كه شما اشاره كردید نباید چنین خواهشی را كرد كه شاه مخلوع را برای پاسخ دادن به اتهاماتش احضار كنند و یا اینكه ایران استحقاق یك تعقیب حقوقی را نداشته باشد؟

*اشترن: مابین ایران و ایالات متحده آمریكا اكنون یك موافقتنامه استرداد مجرمین وجود ندارد.

*بهشتی: واقعیت این است كه آمریكائی‌ها با امتناع از استرداد شاه مخلوع، داعیه انساندوستی را نخست مصدوم كرده‌اند و ما هم صرفا با همان شیوه به ایشان جواب گفته‌ایم.

*اشترن: در مورد این چنین انتقامجویی «بدوی» قرآن چه می‌گوید؟

*بهشتی: قرآن آن را اجازه می‌دهد اما قرآن این را هم می‌فرماید كه عفو بهتر است.

*اشترن: علی‌رغم آن می‌خواهید كه گروگانها را به محاكمه بكشانید _ و این امكان هم وجود دارد كه محكوم به مرگ شوید.

*بهشتی: كسیكه واقعا مرتكب اعمال جاسوسی شده است الزاما باید پاسخگوی اعمال خود باشد.

*اشترن: آیا شما برای ارتكاب اعمال جاسوسی آنان مداركی دارید؟

*بهشتی: این را دیگر همه می‌دانند. این اسناد ارایه خواهند شد.

*اشترن: و این چنین معنی می‌دهد كه شما تاكنون هیچ سندی را ندیده‌اید؟

*بهشتی: آیا من باید همه چیزی را ببینم؟

*اشترن: چه اتفاق خواهد افتاد اگر شاه مخلوع به مكزیك بر گردد و یا به كشور دیگری برود. آیا در آن صورت گروگانهای آمریكایی آزاد خواهند شد و یا سفارت‌خانه‌های آن كشورهایی كه شاه را می‌پذیرند نیز مورد هجوم واقع خواهند شد؟

*بهشتی: شما سوال را غلط مطرح می‌كنید. شما سوال كنید كه چرا شاه مخلوع بعد از سقوط خود به چند كشور توانست سفر كند بدون اینكه ملت ما چنان واكنشی نشان دهد كه اكنون ابراز داشته است. آنگاه شما پاسخ خویش را گرفته‌اید و این واكنش در قبال آمریكاست.

*اشترن: آیا برای استرداد شاه مخلوع راهی وجود دارد؟چه خواهد شد اگر آمریكا دارایی‌های شاه مخلوع را كه در آمریكا دارد مسترد كند؟

*بهشتی: این یك گام نخستین برای یك حل خوب خواهد بود. اما كارتر بسیار مغرور است.

*اشترن: ملت آمریكا هیچگاه چون امروز یكدل در عقب رئیس جمهور خویش نایستاده بودند.

*بهشتی: این یكدلی طولی نخواهد كشید. هرگاه این گروگانهائی را كه ما آزاد كردیم داستانهای آمریكائیان در ایران را به ملت و جامعه آمریكا روشن كنند همه چیز شكل دیگری به خود خواهد گرفت.

ما به دقت مشاهده خواهیم كرد كه آمریكائیان در قبال این امر چه واكنشی نشان خواهند داد و سپس یك بار دیگر همه چیز را مجددا محاسبه خواهیم نمود.

*اشترن: آیا شما مداخله آمریكائیان را نیز محاسبه خواهید

*بهشتی: ما این را هم محاسبه می‌كنیم. زیرا ما در آغاز دومین دور انقلاب خویش علیه آمریكا قرار داریم. ما در انقلاب نخستین قدرت سیاسی آمریكا بر ایران را پایان دادیم، و در انقلاب دومین قدرت اقتصادی آنرا پایان خواهیم داد.

*اشترن:اما با یك محاصره اقتصادی نه تنها صادرات مایحتاج زندگی شما از آمریكا (مثلاً خواربار و غله) ممانعت خواهد شد بلكه به سایر كشورها نیز چنین صادراتی به مانع برخواهد خورد. شما نیز دست باقدامات متقابل خواهید زد و تنگه هرمز را خواهید بست. تنگه ای كه غرب بخش عمده نفت خود را از طریق آن حمل می‌كند؟

*بهشتی: آری. خودمان باید از این راه استفاده كنیم.همسایگان ما نیز باید از این راه استفاده نمایند. و این یك راه‌حل نخواهد بود. اما از یك جنگ اقتصادی با آمریكا هراسی نداریم. ما بزودی چنان آزاد و مستقل خواهیم بود كه می‌توانیم برای مردم خود محصولات داخلی مواد غذایی و سایر چیزها را تهیه كنیم. در اینجا وضع ما غیر از اوضاع آلمانها و انگلیسی‌هاست كه نمی‌توانند مستقل باشند. و در مقابل آنها، وضع كشورهایی چون ایران بسیار بهتر است. اگر من دو سال را با یك جفت كفش سپری نماییم چیزیم نمی‌شود.

*اشترن: در اینجا این بدگمانی نزد ما پیدا می‌شود كه با گروگانگیری نه تنها از آمریكا انتقام گرفته می‌شود بلكه آمریكا الزاماً گناهكار نیز شناخته می شود. و بدینوسیله می‌توان آمریكا را مسئول مشكلات عظیم اقتصادی در ایران برای تورم، بیكاری و كمبود تولیدات شناخت.

*بهشتی: ما یك نظام را واژگون كرده‌ایم و در مقام آنیم كه نظام جدیدی را ایجاد كنیم. در این راه مانند هر انقلاب دیگری مشكلاتی وجود دارد. به روسیه و چین، فكركنید. آیا شما هم بعد از جنگ در آلمان قحطی نداشتید و پیروز نشدید؟ ما تاریخ جهان را خوب خوانده‌ایم.

*اشترن: نظام جدید شما چگونه به نظر خواهد آمد؟

*بهشتی:‌این نظام، یك نظام اسلامی خواهد بود. هرگز چنین معنی نخواهد داشت كه ما هر نوع ارتباط خود را با فنون غربی و با دانش غربی می‌خواهیم قطع كنیم. آنچه را كه ما می‌خواهیم، عدالت است، شناسایی، نه بلحاظ نفت‌مان، بلكه به خاطر اندیشه و شیوه‌ زندگی‌مان. ما هرگز خواهان سلطه‌ نظام سیاسی شرقی و غربی نیستیم.

*اشترن: آیا با ممنوع كردن فیلم‌های هالیود، الكل و سكس آزاد، می‌توان به امحای تمدن غربی نایل شد؟

*بهشتی:‌بیش از هر چیز، ما یك نظام مادی‌گرایی را نمی‌خواهیم. امیدوارم كه ما فقط طی پنج‌سال آینده یك جامعه مترقی را پایه‌گذاری كنیم...

*اشترن: ... با مجازات توسط شلاق و چادر زنان...

*بهشتی: .... اینها هرگز مورد بحث نیستند. در نظام جدید ما، آزادی فردی بزرگتر از آزادی‌های فردی در شوروی و چین خواهد بود و تفاوت سطح زندگی بین افراد انسانی، كوچكتر از تفاوتی خواهد بود كه در غرب وجود دارد.

*اشترن: فرضیه زیبایی است. ما هم از آن تقلید خواهیم كرد.

*بهشتی: اما در جامعه شما، در آلمان هنوز هم تفاوت‌های بزرگ اقتصادی وجود دارد. ولی، ما در نه ماه پیش از سقوط شاه این تفاوت‌ها را كوچك كردیم. در جامعه ما، در آینده ثروتمندان بزرگ وجود نخواهند داشت. صرفاً انسانهای عادی موجود خواهند بود كه یكی نسبت به دیگری، اندكی كم‌وبیش خواهند داشت. و فقط در این شرایط است كه انسانها با هم برادرانه و اخلاقی زندگی خواهند نمود.

*اشترن: و روحانیان در این نظام حكم خواهند راند؟

*بهشتی: برای شما غربی‌ها بسیار مشكل است كه نقش روحانیت را در جامعه اسلامی بهفمید. عناصر حكومت‌كننده، نه ملاها خواهند بود و نه روحانیون. بلكه رهبران فكری خواهند بود كه ایدئولوگ‌های اسلامی هستند. رهبری در یك نظام اسلامی، باید در دست یك سیاستمدار اسلامی - یك ایدئولوك (فقیه) قرار داشته باشد كه طبعاً یك مسلمان خوب نیز باید باشد.

*اشترن: پس شما شخص مناسبی برای از كرسی نخست‌وزیری خواهید بود كه پس از استعفای بازرگان خالی مانده است؟

*بهشتی: من ترجیح می‌دهم كه یك شخص آزاد باقی بمانم و از انقلاب بوسیله گفتار و قلم و سیاست پشتیبانی نمایم.

*اشترن: بدین منوال پس شما نخست‌وزیر پنهانی كشورتان هستید؟

*بهشتی: انیرا می‌نمی‌خواهم بشنوم.

*اشترن: اما چنین است.

*بهشتی: یك مسلمان واقعی از مسئولیت نمی‌گریزد، اما او مجاز نیست كه آروزی رسیدن به قدرت را در سر بپرورد.انسان طبیعتاً طالب قدرت است.

*اشترن: هیچكس مانع شما نخواهد شد كه قدرت ناشی از مسئولیت را بپذیرید.

*بهشتی: ببینید ! خیلی‌ها گفتند كه این انقلاب باید یك رئیس داشته باشد. اما من فكر می‌كنم كه ما به رئیسی نیازمند نیستیم، بلكه حداكثر، یك «دبیر» می‌خواهیم - شخصی كه مقداری از اداره امور را بعهده بگیرد.

*اشترن: شما همان دبیری هستید كه اداره امور را به عهده دارید؟

*بهشتی: آیا من باید خود را یك رئیس تلقی كنم؟ آیا شما فكر نمی‌كنید كه با یك شخص كاملاً عادی صحبت می‌كنید؟

*اشترن: این «شخص كاملاً عادی» بعد از امام خمینی قویترین دولتمرد است. آنچه بیش از همه ما را شگفت‌زده كرده است این است كه در جریان مصاحبه ما شما از امام خمنیی ذكری به میان نیاوردید.

*بهشتی: امام خمینی این را نمی‌خواهند كه مانند شاه مخلوع از طرف همكاران‌شان پیوسته از ایشان نام برده شود. امام خمینی این را نمی‌خواهند. ما هم این را نمی‌خواهیم و اسلام هم این را نمی‌خواهد.

*اشترن: شاه مخلوع از طرف كسی انتخاب نشده بود و امام خمینی نیز در مقام خویش از طرف كسی منتخب نیستند در مورد این تشابه چه می‌گویید؟

*بهشتی: آنچه را كه ما آزموده‌ایم این است كه رهبری امام، بهتر از نوع انتخابی آن است. این یك پذیرش طبیعی و برگزیده شدن یك رهبر از طرف ملت است. در مقابل به‌طور مثال نیكسون را در نظر بگیرد او با كثریت آرا انتخاب شد و مدتی بعد هم مجبور شد كنار برود و این‌چنین معنی می‌دهد كه انتخاب دموكراتیك شخصی كه او را خوب نمی‌شناسند - به‌طور كلی گسترده نیست اما پذیرش طبیعی یك رهبر از طرف ملت، بسیار گسترده‌تر است، زیرا ملت راه‌ زندگی او را برای مدت طولانی دنبال كرده است و به او اعتماد دارد و از آنجا است كه یك رهبری واقعی پدید می‌آید.

*اشترن: و این یك دیكتاتوری خواهد بود. شخصی كه انتخاب نشود و بركنار شدنی هم نیست.

*بهشتی: او می‌تواند بركنار شود اما نه آنچنانكه در دیگر نظام‌ها متداول است. هرگاه او خاصیت‌های نیك خود را از دست داد، ملت می‌تواند اعتماد خود را از او سلب كند.

*اشترن: آیا این امر در مورد امام خمینی نیز می‌تواند انجام شود؟

*بهشتی: این امر می‌تواند در مورد هر كسی انجام شود.

*اشترن: آیا شما می‌خواهید انقلاب اسلامی‌تان را به سایر كشورها نیز صادر كنید؟ یورش به مسجدالحرام مكه و حمله به سفارت آمریكا در پاكستان حوادث اتفاقی نیستند. اینچنین اعمال كه توسط متعصبین صورت گرفت به‌طور كلی نشان می‌دهد كه تحریك شده‌اند. رهبران كشورهای اسلامی همجوار شما خیال دارند چون امام خمینی در كشورهای‌شان قیام كنند.

*بهشتی: هرگاه چیزی موفقیت‌آمیز است به‌خودی خود صادر می‌شود. در آن صورت ما هرگز نیاز به مداخله نداریم. هرگاه یك ملت- راهی را كه ما در ایران گشودیم - راه صواب و درست بیابد لاجرم آنرا را دنبال خواهد كرد.

*اشترن: دكتر بهشتی! آلمان فدرال یكی از مهمترین متحدان آمریكا كشوری كه شما اینقدر از آن نفرت دارید، است آلمان فدرال به عنوان همدردی با ایالات متحده آمریكا از خرید آن مقدار از نفت ایران كه به آمریكا صادر نمی‌شود - امتناع كرده است. این امر در روابط فی‌مابین تهران و بن تأثیری دارد؟

*بهشتی: هرگاه جمهوری فدرال آلمان در روابط خود با ایران كاملاً مستقل از آمریكا عمل كند در آن صورت این روابط بهبود بیشتری نیز خواهد یافت.

*اشترن: اشمیت نخست وزیر آلمان موضعگیری خود را علیه گروگانگیری و به نفع آمریكا اعلام كرده است.

*بهشتی: چرا نخست‌وزیر شما این را نیز نگفته است كه پذیرش شاه مخلوع در آمریكا یك عمل غیرقانونی بود؟ چرا این‌چنین یك جانبه؟

*اشترن: هرگاه اظهارنظر نخست‌‌وزیر یا یك شخصیت دیگر دولتی آلمان فدرال در نظر شما و یا دانشجویان بطور ناگهانی ناپسند افتد در آن صورت آلمانهای مقیم ایران باید یك گروگانگیری را در محاسبات خویش بگنجانند؟

*بهشتی :در مورد كشوری كه انقلاب كرده است همیشه در اظهارنظرها باید احتیاط كرد.

*اشترن: این یك تهدید است؟

*بهشتی: خیر ! این یك ابراز رأی است.

منبع: تابناک