بلورها

تصاویر زیر، بلورهای برخی مواد را نشان می دهند. اگر به بلورها نگاه کنید، متوجه می شوید که آن ها شکل های منظمی دارند.

بلور شکلی از ماده جامد است که در آن مولکول ها ٬ اتم ها و یون ها با آرایشی منظم در کنار یکدیگر قرار دارد . تکرار این آرایش منظم در سه جهت فضایی سبب بزرگتر شدن بلور می شود . نظم بیرونی بلورها ٬ بر اثر نظم درونی آن هاست. بدلیل همین نظم ٬ سطح های خارجی بلورها صاف و هموار هستند . این سطح های صاف با یکدیگر زاویه هایی می سازند که اندازه های آن ها در بلورهای یک ماده همواره ثابت است . یکی از راه های تشخیص بلورها ٬ از یکدیگر اندازه گیری زاویه بین سطح های آن هاست . بلورها به شکل های مکعب ٬ منشور ٬ هرم و چند وجهی های مختلف هستند و معمولا" سطح ها و زاویه های هر شکلی از آن ها مشابه و قرینه یکدیگرند.

بلورها می توانند از طریق سرد کردن یک ماده مذاب تشکیل شوند. بیش تر سنگ های زمین که اجزای سازنده ی آن ها (کانی ها) ساختمان بلوری شکل دارند، به همین صورت تشکیل می شوند.

راه دیگر تشکیل بلورها، سرد کردن یک محلول سیر شده ی داغ است. تصویر زیر نشان می دهد که چگونه بلورهای مس (اا) سولفات به وسیله سرد کردن محلول داغ و سیر شده ی مس (اا) سولفات، شکل می گیرند.

اشکال هفت گانه ی بلور

برای قرار دادن نقاط در شبکه‌های فضایی به طوری که تمام نقاط شبکه درست توسط همان نقاط مجاورشان احاطه شده باشند، فقط چهارده طریق که در هفت دسته تقارنی تعریف می‌شوند، وجود دارد که به شبکه‌های براوه معروفند. این هفت دسته به نام های تری کلینیک ، مونوکلینیک ، اورتورمبیک ، تتراگونال ، مکعبی ، تری گونال معروفند. اجزا تقارنی که در این هفت دسته وجود دارند، به ترتیب زیر هستند:  محور چرخشی ، صفحات تقارن ، نقطه انعکاسی ، نقطه انعکاسی چرخشی.

به عنوان مثال، هم شکر و هم نمک، بلورهای مکعبی شکل دارند. به موادی که بلورهای مشابه دارند، هم ریخت (ایزومورف) گفته می شود. واژه ی ایزومورف isomorphous)) در یونانی به معنی هم شکل (هم ریخت) است.

کتاب دنیای علوم (تغییر و جداسازی مواد) - ترجمه و تدوین: علیرضا اسبقی، انتشارات مبتکران

پایگاه ملی داده های علوم کشور

مرکز یادگیری سایت تبیان - گردآورنده و تنظیم: نوربخش