بصیرت در عصر غیبت

يكي از ويژگي‌هاي انسان، شناخت و معرفت است كه او را از حيوانات متمايز مي‌كند و بواسطه آن حركت مي‌كند. عنصر بصيرت كه حاصل شناخت و تفكر است از مهمترين صفات و شرايط براي حضور در عرصه‌هاي سياسي و اجتماعي است و سعادت انسان و جامعه در گرو بصيرت و خردمندي است تا در حوادث و پيچيدگي‌هاي زندگي اجتماعي و سياسي گم نشود و فريب نخورد. آگاهی و بصيرت در سرنوشت انسان تأثيرات فراواني دارد. فعال سياسي به سه نوع شناخت براي حضور در عرصه‌هاي سياسي و اجتماعي نيازمند است كه عبارتند از: حق شناسي؛ باطل شناسي؛ و راه شناسي. قرآن كريم به هر سه نوع شناخت و بصيرت اشاره كرده است. 

 در طول تاریخ مسئله اساسی و مهم در جریان مبارزه حق و باطل، کمبود معرفت و بصیرت بوده است به همین خاطر قرآن کریم به مسئله معرفت و بینش تأکید فراوان نموده است و اساس کار دین را بر معرفت بنا نموده است.اگر انسانی نفهمد تنها راه سعادت، راه "ولی خدا" است در شبهات و فتنه ها غرق می شود. از جمله عوامل بازمانی از جبهه حق و همراهی ولی خدا، شبهه ها و فتنه ها هستند؛ این شبهه ها و عدم روشنی است که فتنه ها کار ساز می شوند. شبهه فضا را تاریک نموده و در فضای تاریک، فتنه ها تأثیر گذار می شوند. آخر الزمان به تعبیر روایات، دوران ظهور شبهه ها و فتنه است. و انسان ها در مسیر زندگی خویش با انواع "ملاحم و فتن" دست و پنجه نرم می کنند. در چنین حالتی انسان به معیار و میزان شناخت حق و باطل نیازمند است تا در سر دوراهی ها و چند راهی ها مسیر هدایت را بیابد.

انتظار محصول بصيرت عقلاني و تفكر خردمندانه ای است كه انسانِ منتظر را وادار به شناخت و بصيرت مي‌كند. چون انتظار خود محصول شناخت است و منتظِر چون خويش را شناخت، و به ضرورت امام عصر(عج) و حكومت حق و عدالت معرفت يافت، مي‌فهمد كه در فتنه‌ها و گرداب ها حق با كيست و به حق شناسي نائل مي‌شود و براي آنكه در فتنه‌ها  و گرداب شبهات گم نشود به باطل شناسي نياز دارد تا سره را از ناسره تشخيص دهد و حق را از باطل باز شناسد و با يك بررسي دقيق راه‌هاي منتهي به حق و گژراه‌هاي منهي به باطل را تشخيص دهد پس در انتظار سه نوع شناخت و بصيرت، حق شناسي، باطل شناسي، و راه شناسي نهفته است. در جریان انتظار، جریان رویش نوعی از فکر و بینش است که در انتخاب و گزینش دائمی، میزان و معیار واقع بینانه ای به منتظران می دهد که در بن بست ها نایستند و با مسلح شدن به آن، سنگلاخ های عصر غیبت را آهسته و پیوسته بپیمایند تا بستر ظهور را آماده سازند. این جریان فکریِ برآمده از انتظار، می تواند انسان منتظر را در برابر فکرها و نحله های گوناگون مقاوم و هویت ببخشد و زمینه ی ظرفیت و وسعت روحی را آماده سازد و همچنین طرح و برنامه ریزی و عمل و اقدام را به همراه داشته باشد.

بنا بر اين آنگاه كه مربيان تعليم و تربيت به تربيت كودكان و جوانان مي‌پردازند بايد سه نوع بصيرت حاصله از انتظار  و موعودگرايي را  به آنها بياموزند تا مخاطبان به بصيرت و شناخت حق از باطل برسند و راه از گژراهه تشخيص دهند كه در عرصه‌هاي مختلف سیاسی ، اجتماعی، آگاهانه و با بصيرت وارد شود. امام سجاد (عليه السلام) مى‏فرمايند:

«اى ابا خالد! همانا، مردم زمان غيبت كه به امامت او معتقدند و منتظر ظهور او هستند، برتر از مردم همه‏ى زمان‏هايند؛ زيرا، خداى متعال، به آنان، آن اندازه از عقل و شناخت داده كه غيبت‏براى آنان، به منزله‏ى شهود شده است.»

نوشته سید مهدی موسوی گروه حوزه علمیه

تنظیم حسن رضایی

كمال الدين، ص 330.