تبیان، دستیار زندگی
در منتهی الیه شهرستان لالی خوزستان و در منطقه ای عشایری، غاری 15هزار ساله قرار دارد که روزی انسان های اولیه در آن سکونت داشته اند. غاری به نان پبده که با دسترسی تقریبا آسان، در مسیر آبشار آرپناه و در کوهی به ارتفاع هزار متر جاخوش کرده است و این روزها با
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

سکونتگاه انسان های اولیه

غار پبده


در منتهی الیه شهرستان لالی خوزستان و در منطقه ای عشایری، غاری 15هزار ساله قرار دارد که روزی انسان های اولیه در آن سکونت داشته اند. غاری به نام «پبده» (Pebde ) که با دسترسی تقریبا آسان، در مسیر آبشار آرپناه و در کوهی به ارتفاع هزار متر جاخوش کرده است و این روزها با تردد حفاران غیرمجاز قدم به قدم به نابودی نزدیک تر می شود.


اولین بار در دهه 40 پرفسور گریشمن، باستان شناس فرانسوی غار پبده را شناسایی کرد و مورد تحقیق قرار داد. گریشمن که در این غار نشانه هایی از سکونت انسان های اولیه یافته بود، توانست ابزار، سنگ تراشه ها و نشانه هایی را بدست آورد که قدمت این غار را تا حدود 15 هزار سال قبل نشان می داد. اما ظاهرا این قدمت شگفت انگیز و آثار دیدنی کشف شده در غار هم کافی نبود تا سازمان میراث فرهنگی به اندازه کافی به این غار توجه نشان دهد و آن را در فهرست آثار ملی به ثبت برساند. غار پبده درست از همان زمان تا سال گذشته، دست نخورده و بی توجه باقی ماند تا با عبور و مرور حفاران غیر مجاز و نا آگاه، بخش هایی از آن طعمه آتش و کندو کاوهای غیراصولی شود.

غار پبده

40سال بعد

غار پبده دهانه کوچکی دارد اما از این دهانه تنگ که عبور کنید، با فضایی عریض، تاریک، نمناک و پر از حشره و خفاش های سرگردان مواجه می شوید که دسترسی به اعماق غار را مشکل می کنند. هر چه به اعماق غار نزدیک می شوید، این حشرات چهره عجیب و غریب تری پیدا می کنند و به انواع کمیاب و ناشناخته تری تبدیل می شوند که نزدیک شدن به آنها ممکن است برایتان خطرناک باشد. حتی پرفسور گریشمن هم به همین دلیل تنها بخشی از ابتدای غار را بررسی کرد و از پیشروی بیشتر خودداری نمود.

غار پبده

اما سال قبل بود که انجمن دوستداران میراث فرهنگی خوزستان زوایای پنهانی از غار پبده را شناسایی کرد دریافت که این غار 114 متر طول دارد و در انتهای آن تونلی کم عرض قرار گرفته که یک حفره آبی محسوب می شود. این در حالی است که در درون غار سه حفره وجود دارد که به علت تنگی، امکان حرکت انسان به صورت ایستاده در آن وجود ندارد.

این دالان های هوایی مثل سفره های زیر زمینی آبراه محسوب می شوند. از سویی تونل های وسط غار به حفره های کف غار راه دارند. یک تونل در انتها وجود دارد که دو رگه دارد که یکی بعد از دو راهرو بسته می شود و دیگری راه مار پیچ است که بعد از عبور از حفره ای به عرض 70 سانتی متر به علت ریزش سقف و جمع آوری املاح نیمه بسته مانده است.

سنگ چینی های درون غار، باستانی بودن سکونتگاه عشایر در این منطقه را مشخص می کند. در وسط غار حفره ای بزرگ در کف وجود دارد که تشکیل حوزچه ای داده که احتمالا برای آب انبار استفاده می شد.

غار پبده

یکی از ویژگی های غار پبده این است که به دلیل برخورداری از ورودی و خروجی امکان تجمع گازهای متساعد در آن وجود ندارد و اندازه گیری های انجام شده ارتفاع دهانه غار تا بستر رودخانه فصلی را بیش از 70 متر نشان می دهد. طول دهانه ورودی اول غار 5.40 متر و ارتفاع آن سه متر است و همچنین دهانه اول تا دهانه دوم شش متر فاصله دارد. ارتفاع دهانه دوم هم یک متر و 10 و عرض از سقف آن را سه متر و 10 سانتیمتر است و از دهانه غار به طول 90 متر که وارد غار می شوید حفره ای هوایی وجود دارد که در سمت چپ از سقف غار بیشترین ارتفاع را به طول تقریبی 28 متر به خود اختصاص داده است. کمترین عرض غار پبده شش متر و بیشترین عرض غار 70 متر و 19 سانتی متر اندازه گیری شده است و کمترین ارتفاع تالار اصلی غاز دو متر و بیشترین ارتفاع آن 28 متر است.

غار پبده

سکونتگاه عشایر

عده ای از باستان شناسان معتقدند که به علت دسترسی تقریبا راحت به غار پبده، این غار در مقطعی محل سکونت عشایر کوچ رو بوده است. وجود یک استراحتگاه حجاری شده به فاصله شش متری از دهانه ورودی سمت راست غار هم دلیل دیگری است که سکونت در این غار را تایید می کند. استراحتگاهی که در ارتفاع دو متری با ابعاد سه متر در یک متر ساخته شده است. علاوه بر این در طول غار لایه ای نرم از انباشتگی 40 سانتی متری کود حیوانی بر زمین دیده می شود و فرضیه مسکونی بودن غار را قوت می بخشد.

غار پبده

در انتهای غار یک سقف گنبدی زیبا به صورت سنگ یک پارچه سفید از جنس خارا با روکش سفید گچی وجود دارد که تشکیل خال های منظم آن، بی شباهت به نشیمن گاه خفاش ها و یا پوست پلنگ نیست.


گروه گردشگری تبیان- رستم زاد