گروه هنر تبیان- پس از شروع ماه مبارک، از شبکه چهار خبر رسید که دو قدم مانده به صبح با اجرای صالح اعلا، متوقف خواهد شد و به جایش، راز پخش خواهد شد. کسی نمی دانست راز چیست و قرار است چه کار بکند؛ یک برنامه گفتگومحور اعصاب خردکن و کلیشه ای خواهد بود یا این که ... . تا این که راز پیدایش شد؛ با اجرای نادر طالب زاده، کارگردان و فعال فرهنگی، هنری شناخته شده کشور. به خاطر جنس مهمانان، جنس بحث ها و جنس دغدغه هایی که در این برنامه مطرح می شد، راز گرفت. خیلی ها از مصاحبه های راز حرف می زدند و گفته های مهمانان راز، تبدیل به خبر خبرگزاری ها و روزنامه ها می شد. این روزها، داریم به آخرین قسمت های این مجموعه می رسیم. گفتگوی تبیان را می خوانید با نادر طالب زاده، مجری این برنامه؛ درباره انگیزه پخش چنین برنامه ای و حرف های دیگر.

• آقای طالب زاده! چه خبر از راز؟

به سلامتی دارد پیش می رود. تا روز آخر ماه مبارک روی آنتن هستیم.

• بازخوردهای برنامه چطور بوده؟

خیلی عجیب بوده، خیلی زیاد...

• چرا عجیب؟

به این جهت که همه طیف ها را درگیر خودش کرده؛ طیف مذهبی، طیف دانشجو، طیف مسئولان رده بالا، طیف هنرمندان. همه گروه ها را درگیر خودش کرده.

• انتظارش را داشتید؟

به بازخورد زیاد فکر نمی کردم. به این فکر می کردم که چه بگویم و چه کسانی را دعوت کنم و درباره چه حرف بزنیم. روزهای اول، توجه ام بیشتر به جنس برنامه و مهمانان بود. از روز سوم بود که متوجه شدیم بازخوردها خیلی زیاد است؛ از تلفن های دوستان و صحبت های مسئولان. خیلی از مسئولان خبر دادند که برنامه را می بینند. البته ما داریم کار خودمان را می کنیم، سعی می کنیم این استقبال روی ما تاثیر نگذارد.

• دلچسب ترین بازخوردی که داشتید، چه بود؟

بازکردن پرونده بوسنی هرزگوین و جنگ بالکان و مظلومیت مسلمانان آنجا برای جوانانی که چیزی از آن نمی دانند و سال ها با سکوت درباره آن روبه رو شده اند، برایم جالب بود. این اتفاق، برای طیف های مختلف جامعه جالب بود و آن ها را درگیر خودش کرده بود. دعوت از مهمانانی خاص برای من جالب بود؛ مثل محمدحسین جعفریان، مسعود ده نمکی از زاویه ای دیگر و دکتر حسن عباسی که درباره سریال سازی هالیوود و ضددین بودن سازندگانش صحبت کرد. یا بحث با دکتر رامین، معاون مطبوعاتی وزارت ارشاد، و صحبت درباره خبرنگارانی که جاسوسان مشهوری هم بودند و مدت ها در کشور فعالیت می کردند و کسی هم نفهمیده بود، همه این ها جالب بود. سال ها می خواستیم این ها را بگوییم، ولی جایی نبود که بگوییم. حالا که توانستیم، گفتیم.

• در جریان نقدهایی که به راز می شود، هستید؟

تقریبا. هر روز یکی، دو نفر از دوستان فقط بازخوردها را جمع می کند. تماشای روند آمار این بازخوردها، قبل از پخش راز تا بعد از پخش آن، جالب است.

• یکی از نقدهای وارد شده به برنامه راز، رادیویی بودن و صدامحور بودن آن است. ساده تر بگویم، منتقدان می گویند که نشانه های تصویری و تلویزیونی برنامه کم است. قبول دارید؟

قبول ندارم. راز، تنها برنامه گفتگومحور تلویزیون است که وسط گفتگوهایش، می خواهد مصادیق بحث های خود را، با مستندها و آیتم های مختلف نشان دهد؛ مستندها و آیتم هایی از شخصیت هایی که دعوت کرده ایم یا کسانی که داریم بحث را به آن ها ارجاع می دهیم. در هر برنامه، ما بین 10 تا 20 دقیقه رفرنس این چنینی داریم. این کار، تاثیر می گذارد.

• نقد دیگری که وارد می کنند، به شتاب زدگی در تنظیم و ساخت و تدوین مستندها و آیتم ها و وله های بین برنامه است. قبول دارید؟

ما هر روز یک برنامه جدید، با وله ها و آیتم های جدید روی آنتن می بریم. این ها را از روز قبل تدوین و طراحی می کنیم. این کار خیلی به گروه فشار می آورد. درستش این است که هر هفته، یک برنامه نود دقیقه ای پخش شود تا وقت برای این کارها، بیشتر باشد.

• پس کمبود زمان باعث این شتاب زدگی ها شده؟

بله، شوخی بردار نیست.

• گروهی معتقدند که راز، نوعی ادای دین تلویزیون، به فرهنگ انقلابی و ماجرای فکری و فرهنگی نهضت جهانی اسلام سیاسی و انقلابی است. این بازخورد را شنیده اید؟

اصلا قرار است که ماهیت راز هم همین باشد.

• پس این کار تعمدا انجام شده؟

ببینید، انقلاب بسیط است، سیال است و نوبه نو است. ما در این برنامه ها، باید به فرهنگ انقلابی، به این مفهوم بپردازیم، خب تا حالا نپرداخته ایم. من از بعضی ها که دعوت کرده ام، هنوز نیامده اند. با تلویزیون قهر کرده اند. اگر تلویزیون ده سال پیش سراغ این ها می رفت، قهر نمی کردند. این قدر سراغ طرف نرفتند که پوسید، بدبین شد.

• این مهمانانی که حضور بعضی هاشان در صدا و سیما، کمی دور از انتظار است، به خاطر اعتبار شما به برنامه می آیند یا اینکه ...؟

مهمانان کل برنامه ها، با دعوت شخصی خود من به برنامه می آیند.

• فکر نمی کنید که فرهنگ انقلابی را کمی باید عام تر تصور کنید و طیف های دیگری را هم دعوت کنید؟ و حتی از مخالفان و کسانی که بالاخره ممکن است نقدی هم داشته باشند...

خیلی دلم می خواست این کار را بکنم. دنبالش هم هستم. ولی هنوز تلاش اول را تمام نکرده ایم. بگذارید فاز اول تمام بشود و اعتمادی جذب بشود، آن وقت می شود سراغ فازهای بعدی رفت. تلاش ما بر این است که حتی از اقلیت ها و نخبه هایشان دعوت کنیم که بیایند و صحبت کنند. از مسئولان نهادهای مختلف دعوت کنیم که بالاخره جوابگوی کارهایی که باید می کردند، باشند. فعلا در تلاش اول ایم.

• چرا در حوزه جهان اسلام، بیشتر روی لبنان و بوسنی و چچن و افغانستان کار می کنید؟

چون دوستان بیست سال است که درباره این مناطق کار کرده اند، ولی تلویزیون یا دو نصفه شب پخش کرده، یا دو بعدازظهر...

• نه، منظورم این نبود: چرا از جهان اسلام، فقط این نقطه ها بیشتر دیده می شوند؟ پس تکلیف شمال افریقا و مصر و جاهای دیگر چه می شود؟ بالاخره این ها هم جزو جهان اسلام اند و مهم اند...

نداریم! درباره افریقا، یکی از شبکه ها شاهکاری ساخته به نام اینجا افریقا است! اما افریقا واقعا این نیست. من نمی توانم سازنده این مجموعه را بیاورم که. کسی درباره اش کار نکرده. یا درباره مصر، اصلا راه نمی دهند که کسی بخواهد درباره اش برنامه بسازد. اتفاقا مصر، اهل بیتی است، کشور فاطمیون است. خیلی بحث ها مانده که مغفول واقع شده، خیلی بحث ها.

• راز، ادامه خواهد داشت؟

خیلی ها گفته اند که ادامه بدهیم. فعلا تعهدمان همین سی روز بود. خود شبکه هم اصرار دارد. تیم ما این سی روز خیلی خسته شد. باید بررسی کنیم ببینیم چه می شود.

• یک سئوال شیطنت آمیز بپرسم؟

بله، خواهش می کنم.

• بعضی از نیروهای اصولگرا، معتقدند که اجرای برنامه راز، در همان ساعتی که دو قدم مانده به صبح پخش می شد، معنی دار است. یعنی این گروه، دو قدم مانده به صبح را یک برنامه روشنفکری با گرایش به روشنفکری سکولار ارزیابی می کنند و فکر می کنند که راز، جهت کاملا مخالف با این برنامه دارد و این، معنی دار است.

اتفاقا من بعضی وقت ها دو قدم مانده به صبح را نگاه می کردم و از مجریانش خوشم می آمد. تلاش خوبی بود. بالاخره شبکه این حق را دارد که بعد از مدتی، بخواهد نوآوری کند و برنامه ای دیگر را روی آنتن ببرد. آن برنامه هم در جای خودش خوب بود.

• پس با این نظر که آن ها، در حوزه روشنفکری سکولار و ضدانقلابی حرکت می کردند، موافق نیستید، نه؟

قبول ندارم. کار خودشان را می کردند، در نوع خودشان هم نوآور و جذاب بودند. بالاخره در این مملکت، همه که حزب اللهی نیستند. یک عده هم هستند که ایران را دوست دارند و باید برای آن ها هم برنامه هایی ساخت. عده ای هم بدبین اند که باید برنامه هایی هم برای آن ها ساخت و به نقدهایشان جواب داد. کارهایی مثل راز و ...، نوآوری های شبکه بوده برای جواب دادن به این نیازها.

گفتگو: عیسی محمدی - گروه هنر