تپه صايين قلعه ابهر
تپه تاريخي صايين قلعه، به هزاره اول پيش از ميلاد تعلق دارد باوسعت 40×60 و ارتفاع 4 متر، در داخل محوطه امام زاده يحيي (ع) قرار گرفته است. گمانه هاي موجود حاكي از اين است كه وسعت اين تپه تاريخي بيش تر از تپه امروزي بودهاست. قبرهاي موجود در محوطه از زيست انسان ها در اين تپه و در سه دوره مشخص در اينتپه حكايت دارد. آثار كشف شده از اين تپه بر استقرار انسان ها در هزاره اول قبل ازميلاد، قرن هشتم هجري قمري و آثار مربوط به دوره هاي جديد تر اسلامي گواهي مي دهند.
منجيق تپه ابهر
منجيق تپه در روستاي نيماور قرار گرفته و قدمت آن به هزاره اول قبل از ميلاد مي رسد.
تپه يونجه‌زار ابهر
محوطه تاريخي تپهيونجه زار به هزاره دوم پيش از ميلاد نسبت داده مي شود. اين تپه در نزديكي روستايدهجلال و به فاصله 7 كيلومتري جنوب سلطانيه در سمت چپ جاده سلطانيه - خدابنده قرارگرفته است.
مراد تپه ابهر
مراد تپه در روستاي يوسف آباد ازتوابع شهرستان ابهر قرار گرفته است و پيشينه آن به قرون ششم و هفتم هجري قمري مربوطمي رسد. اين تپه توسط سازمان ملي ميراث فرهنگي و با شماره 1132 به ثبت تاريخي رسيدهاست.
تپه ديزج آباد ابهر
تپه ديزج آباد كه به هزاره دوم پيش از ميلاد نسبت داده مي شود در نزديكي روستاي ديزج آباد و به فاصله 10 كيلومتريباختر سلطانيه در سمت راست جاده ترانزيتي زنجان - تهران واقع شده است. ظروف مختلفبه دست آمده از اين منطقه سفال‌هاي نخودي و خاكستري رنگ، ظروف با لبه‌هاي صاف،لوله‌هاي بلند و كاسه‌هاي دسته دار كه مورد مطالعه پژوهشگران قرار گرفته اند، نسبتاين محوطه را با هزاره دوم قبل از ميلاد ثابت مي كنند.
تپه هاي پيوسته ابهر
تپه هاي پيوسته دو تپه بزرگ و كوچك هستند كه در فاصله 150 متري ازيكديگر در چمن سلطانيه و به فاصله 3 كيلومتري شمال باختري گنبد سلطانيه در طرف راستجاده ترانزيتي زنجان - تهران قرار گرفته اند و درحد فاصل آن ها آثار سطحي به وضوحقابل تشخيص است. تپه بزرگ تر داراي ابعاد 100×100 متر و ارتفاع 4 متر و تپه كوچك ترداراي ابعاد 57 × 62 متر و ارتفاع 5/1 متر واقع شده است. آثار به دست آمده از اينتپه ها بر وجود تمدني ناشناخته در منطقه گواهي مي دهند.
تپه تاريخي سنبل آباد ابهر
در فاصله 7 كيلومتري شمال باختري گنبد سلطانيه و درروستاي سنبل آباد در داخل چمن سلطانيه، تپه اي به وسعت 75×60 و ارتفاع 8 متر قرارگرفته است كه مطالعه و مقايسه سفال‌هاي پراكنده آن قدمت تپه را تا اوايل قرن هاياوليه ميلادي و دوران تيموريان نشان ميدهد. به عبارت ديگر در اين تپه تمدني حدوداً 800 ساله قابل تعقيب و شناسايي است.
تپه هاي سعيد آباد ابهر
تپه هاي سعيد آباد (كرسف) در جنوب باختري سلطانيه واقع شده وداراي ارزش هاي باستان شناسي هستند.
علمدار تپه ابهر
علمدار تپه، تپه كوچكي است كه در قسمت شمال باختري امام زاده زيدالكبير ابهر قرار گرفته و مردم محلي اعتقادات خاصي نسبت به آن دارند و آن را مقدس مي دانند. گفته مي شود كه مردم محلي هنگام دچار شدن به تب و لرز مدتي بر روي اين تپه مي خوابند و عقيده دارند كه تب آن ها قطع خواهد شد و بهبودي حاصل خواهند كرد
ديگر تپه هاي باستاني ابهر
به لحاظ قدمت تاريخي منطقه سلطانيه و ابهر، در روستاهاي اطراف اين مناطق، تپه هاي تاريخي زيادي قرار دارند كهبرخي از آن ها عبارتند از: تپراق تپه در روستاي نصير آباد، گل تپه در روستاي سنبلآباد، تپه سرو جهان در روستاي سرو جهان و تپه قلعه باشي در روستاي الگزير. تپه هايديگري نيز در منطقه وجود دارند كه هنوز شناسايي و نام گذاري نشده اند
تپه تاريخي قلعه تپه ابهر
تپه نور ابهر
تپه صايين قلعه ابهر
منجيق تپه ابهر
تپه يونجه‌زار ابهر
مراد تپه ابهر
تپه ديزج آباد ابهر
تپه هاي پيوسته ابهر
تپه تاريخي سنبل آباد ابهر
تپه هاي سعيد آباد ابهر
علمدار تپه ابهر
و ديگر تپه هاي باستاني ابهر
تپه تاريخي قلعه تپه ابهر
محوطه تاريخي تپه قلعه در روستايقلعه در3 كيلومتري شمال باختري سلطانيه، در قسمت جنوب باختري چمن سلطانيه، به ابعاد 140×70 متر و به ارتفاع 15 متر قرار گرفته است. اين تپه از نظر آثار باستاني بسيارغني بوده و براساس مطالعات انجام شده روي سه لايه از اين تپه، نتايج خوبي به دستآمده است. در لايه هاي زيرين قلعه تپه، سفال هايي با نقش داغدار ديده شده كه بهوفور در لايه‌هاي پايين و اطراف تپه پراكنده شده و انتساب نخستين لايه تمدني آن رابه اواخر هزاره دوم قبل از ميلاد تاييد مى كنند. فراواني ظروف معروف سلطان آبادي وسفال‌هاي مشخصه سلطانيه با لعاب فيروزه‌اي و نقش مشكى در لايه دوم، تعلق آن را بهدوران ايلخاني قطعي كرده است. لايه سوم تپه قلعه نيز به بقاياي قصر معروف فتحعليشاه قاجار تعلق دارد. پژوهشگران و باستانشناسان، تپه قلعه سلطانيه را بقاياي قصرسوگلي فتحعلي شاه قاجار مي دانند.
تپه نور ابهر
تپه تاريخي نور كه قدمت آن به هزاره اول و دوم قبل از ميلاد مي رسد، در قسمت جنوبي چمن سلطانيهبه ابعاد 150×150 و به ارتفاع 17 متر قرار گرفته است. اين تپه در انتهاي محلهدارالشفاء واقع شده و در حفاري‌هاي انجام گرفته، دو دوره ساختماني مشخص، را نشان ميدهد. يكي از اين دوران اواخر هزاره اول و اوايل هزاره دوم پيش از ميلاد و ديگريدوره ايلخاني است. پلان و عناصر معماري به دست آمده از لايه هاي بالايي تراين تپه،انتساب آن را به دوره ايلخاني محرز مي كند. لايه نخستين اين محوطه تاريخي با توجهبه پراكندگي سفال‌هاي خاكستري تيره و مطالعه يك قبرستان پيش از تاريخ كه در يككيلومتري آن واقع شده است، تمدن ساكنان اين تپه را در رديف تمدن‌هاي اواخر هزارهاول و اوايل هزاره دوم قبل از ميلاد قرار مى‌دهد.
تعدادي از عمارات و محوطه هاي باستاني در شهرستان ابهر در نوشته هاي قبلي معرفي شده اند اينجا برخي ديگر از عمارات و محوطه هاي باستاني شهرستان را معرفي مي كنم
ارگ سلطنتي ابهر
معبد صخره اي داش كسن ابهر
بناي تاريخي چلبي اوغلي ابهر
حمام سالار ابهر