هَریر یعنى بانگ سگ از شدت سرما.
در شب یازدهم ماه صفر سال 38 هجرى قمرى سپاه شام در جنگ صفین از شدت سرما مانند سگ صدا مى کردند، در این شب، جنگ بسیار شدت یافت و حضرت على(علیه السلام)بر اسب رسول خدا(صلى الله علیه وآله) سوار شد، ذوالفقار را در دست گرفت و با هر شمشیرى که مى زد تکبیر مى گفت و شجاعى از سپاه شام را به خاک مى افکند.
چند مرتبه ذوالفقار خمیده شد ولى حضرت آن را با زانوى مبارکش راست مى کرد.(1)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1- حوادث الایام، صفحه 63.

سلمان فارسى که نام او روزبه اصفهانى و از اهالى قریه «جى» بود، در روز هشتم صفر در مدائن درگذشت و ایشان را سلمان محمدى نامیدند.
رسول خدا(صلى الله علیه وآله) سلمان را از یک یهودى به نام عثمان بن اشهل خرید و از قید بندگى آزاد کرد و او هم مسلمان شد و به سلمان معروف شد.(1)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1-حوادث الایام، صفحه 59.

در پنجم صفر سال 61 هجرى قمرى حضرت رقیه(علیها السلام) مظلومانه به شهادت رسید.
حضرت رقیه(علیها السلام) در سن سه سالگى با پدر بزرگوارش به کربلا آمد. بعد از شهادت امام حسین(علیه السلام) و اهل بیت و اصحاب(علیهم السلام)، همراه با اسراء به کوفه و شام برده شد و در مسیر چهل منزل راه شام رنجهاى فراوانى دید.
در شام بعد از دیدن سر نورانى پدر در خرابه، آنقدر ناله زد و گریست تا به ملکوت اعلا پیوست، بدن شریف آن حضرت را شبانه دفن نمودند.(1)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1-تقویم شیعه، صفحه 47.

ولادت باسعادت امام محمد باقر(علیه السلام) در روز اول رجب یا سوّم صفر سال 57 هجرى قمرى در مدینه منوّره بوده است. ایشان در روز دوشنبه هفتم ذى حجّه سال 114 هجرى قمرى در مدینه وفات نمودند. بارگاه نورانى آن حضرت، قبرستان بقیع، و مدت عمر ایشان، 57 سال است.
پدر بزرگوارشان امام سجّاد(علیه السلام) و مادرشان، فاطمه دختر امام حسین(علیه السلام) بود. آن حضرت «ابن الخیرتین» و «عَلَوىٌّ بین علویین» بود. فرزندان آن حضرت عبارتند از: 1.جعفر(امام صادق(علیه السلام))، 2.عبدالله، 3.ابراهیم، 4.عبیدالله، 5.على، 6.زینب، 7.امّ سلمه.
دوره امامت آن حضرت و فرزند بزرگوارش امام صادق(علیه السلام)، مقارن با تبلیغات سرّى بنى عبّاس و درگیرى آنان با حاکمان بنى امیه بود. بدین جهت، فرصتى مناسب براى این دو امام در نشر دین و تعلیم و تربیت به وجود آمد. امامت آن حضرت نُه یا ده سال به طول انجامید.
زمامداران غاصب در دوران ایشان عبارتند از: 1.ولید بن عبدالملک، 2.سلیمان بن عبدالملک، 3.عمر بن عبدالعزیز، 4.یزید بن عبدالملک، 5.هشام بن عبدالملک.(1)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1-فى رحاب ائمّة أهل البیت، جلد 4، صفحه 5.

جنگ صفین در روز اوّل صفر سال 37 هجرى قمرى در صحراى صفین آغاز گردید. این جنگ مابین حضرت على(علیه السلام) و معاویه صورت گرفت. در این جنگ از هر دو سپاه عده زیادى کشته شدند و جنگ به مرحله اى رسید که نزدیک بود سپاه معاویه شکست بخورد که سپاهیان معاویه با تدبیر عمروعاص قرآن ها را بر سر نیزه ها زدند و در مقابل لشکر على(علیه السلام) ایستادند و گفتند: بیائید قرآن بین ما حکم کند.
در نتیجه این تدبیر آنها، بسیارى از لشکر على(علیه السلام) از جنگ دست کشیدند، ناگهان اشعث بن قیس با بیست هزار نفر از میان لشکر على(علیه السلام) حرکت کردند و گفتند: اهل شام راست مى گویند. حضرت فرمود: چون زمان شکست و مرگشان نزدیک است نیرنگ مى کنند، اینها اگر به قرآن ایمان داشتند، این قدر از مردم کشته نمى شدند، اما آن عده از سپاهیان على(علیه السلام) که برخى حتى پیشانیشان براثر سجده پینه بسته بود و برخى حافظ قرآن بودند گفتند: یا على به حکمیّت قرآن راضى باش و گرنه تو را مى کشیم. حضرت فرمود: اینها قصدشان قرآن نیست و قرآن را بهانه کرده اند، حضرت هر چه آنها را نصیحت کرد قبول نکردند، عاقبت فرمود: اختیار با شماست. از لشکر معاویه عمروعاص به عنوان نماینده انتخاب شد، حضرت فرمود: عبدالله بن عباس هم از این لشکر و اگر راضى نیستید مالک اشتر نخعى برود، اشعث و جماعت قرآء لشکر على(علیه السلام) گفتند: ما راضى به حکمیت این دو نفر نیستیم و به ابو موسى اشعرى راضى هستیم، حضرت غضبناک شد و فرمود: لارآى لمن لا یطاع.
ابو موسى با عمروعاص در «دومة الجندل» که قلعه اى است بین مدینه و شام جمع شدند تا حکم کنند. عمر بن عاص به ابو موسى گفت: من معاویه را از خلافت خلع مى کنم و تو نیز على را از خلافت خلع کن و اگر صلاح باشد عبدالله بن عمر را به خلافت نصب کنیم و اگر صلاح نباشد امر را به شورى مى گذاریم.
ابو موسى پسندید و گفت: فردا نزد مردم حاضر مى شویم و این مطلب را به سمع آنها مى رسانیم.
پس از این که در مقابل مردم حاضر شدند، ابوموسى به عمروعاص گفت: تو بایست و معاویه را از خلافت خلع کن. عمروعاص مکار گفت: من هرگز بر تو پیشى نمى گیرم، تو در ایمان و هجرت از من اسبق هستى. عبدالله بن عباس گفت: اى ابو موسى این مرد تو را فریب داد ولى ابوموسى گوش نداد و گفت: اى مردم من على و معاویه را از خلافت خلع کردم آن کسى را که شایسته مى دانید به خلافت منصوب کنید. وى انگشتر خود را از دست خود بیرون آورد و گفت: من على را از خلافت خلع کردم. عمروعاص گفت: اى مردم آنچه ابوموسى گفت، شنیدید. من هم على را از خلافت خلع کردم و خلافت را بر معاویة بن ابى سفیان ثابت نمودم که او احق است از على. آنگاه انگشترى را که قبلا از دست خود بیرون آورده بود در دست کرد و گفت: من انگشتر خود را در نصب معاویه به انگشت مى کنم. سپس ابوموسى و عمروعاص به یکدیگر دشنام و نا سزا گفتند و دست به گریبان شدند.
ابوموسى از ترس اصحاب امیرالمؤمنین(علیه السلام) و شماتت مردم بر ناقه خود سوار شد و به مکه رفت و در کنار بیت اللّه الحرام اقامت نمود. حضرت امیرالمؤمنین به کوفه و معاویه به شام برگشت.
برخى گفته اند این جنگ 110 روز طول کشید و برخى نقل مى کنند که 14 ماه به طول انجامید.(1)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1-حوادث الایام، صفحه 55.

ورود اهل بیت(علیهم السلام) به شام

 

حامیان ابن زیاد به دستور وى در روز اول صفر سال 61 هجرى قمرى سرهاى مبارک شهداء را به نیزه زده و در مقابل اهل بیت رسول خدا(صلى الله علیه وآله) مى بردند و آنها را شهر به شهر و منزل به منزل با شماتت و ذلّت کوچ مى دادند و هرگاه یکى از زنان و یا کودکان مى گریست نیزه دار با کعب نیزه بر سر ایشان مى زد تا در اول ماه صفر به شام رسیدند در حالى که سرهاى شهدا در میان محامل بودند آنها را از دروازه ساعات که محل اجتماع مردم بود وارد کردند. آن روز بر بنى امیّه عید و بر آل رسول روز عزا و بر شیعیان آنها روز حزن بود.(1)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1-حوادث الایام، صفحه 55.

شهادت جناب زید بن على بن الحسین(علیه السلام)

امام زین العابدین(علیه السلام) 11 اولاد پسر داشت، یکى زید بن على که بعد از حضرت امام محمد باقر(علیه السلام) از برادران دیگر افضل و مادرش «ام ولد» بود، او مردى عابد و سخى و شجاع بود و براى طلب خون امام حسین(علیه السلام) قیام کرد و به سوى کوفه رفت در حالى که قرّاء و اشراف با او بیعت کردند.
زید در زمان خلافت هشام بن عبدالملک عازم جنگ با یوسف بن عمر ثقفى که حاکم عراق بود و از سوى هشام فرستاده شده بود، شد. پس از شروع جنگ بسیارى از اصحاب زید بیعت را شکستند و فرار کردند و زید با سپاه اندکى که برایش باقى مانده بود با سپاه یوسف بن عمر به جنگ پرداخت تا شب فرا رسید و هر دو لشکر از جنگ دست کشیدند.
بدن زید زخمى شده و تیرى نیز بر پیشانیش خورده بود. طبیبى آوردند تا تیر را از پیشانى وى درآورد; همین که تیر را از پیشانى وى درآوردند، روح شریف ایشان به عالم بقاء پرواز کرد. سپاهیان پیکر ایشان را برداشتند و در نهر آبى دفن نمودند و قبرش را از خاک و گیاه پر نمودند و آب بر رویش جارى ساختند و از طبیب خواستند تا به کسى چیزى نگوید. وقتى صبح شد طبیب نزد یوسف بن عمر رفت و جاى دفن را نشان داد. یوسف پس از سه روز قبر را شکافت و جنازه او را بیرون آورد، سرش را جدا کرد و براى هشام فرستاد. هشام دستور داد تا زید را برهنه به دار آویزند، لذا او را در کناسه(جائى در کوفه) برهنه به دار آویختند. پس از مدتى هشام به یوسف امر کرد که: بدن زید را در آتش بسوزاند و خاکسترش را به باد دهد.
بنا به نقل شیخ مفید(رحمه الله) شهادت ایشان در سال 121 هجرى قمرى در سن 42 سالگى رخ داده است.
ناگفته نماند فرقه زیدیه خود را اتباع زید مى دانند و پس از امام زین العابدین(علیه السلام) به امامت او قائلند و آنها بر این عقیده اند که هر علوى فاطمى که عالم و زاهد و شجاع باشد و با شمشیر به جنگ بپردازد و مردم را دعوت به اسلام کند او امام است.(1)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1-حوادث الایام، صفحه 54.

 اعمال مشترک ماه صفر

علت نامگذارى ماه صفر
در نامگذارى این ماه دو جهت ذکر شده که عبارتند از:
1ـ از «صُفْرَة(زردى)» گرفته شده; زیرا زمان انتخاب نام، مقارن فصل پاییز و زردى برگ درختان بوده است.
2ـ از «صِفْر(خالى)» گرفته شده; زیرا مردم پس از پایان گرفتن ماه هاى حرام، روانه جنگ مى شدند و شهرها خالى مى شد.
این ماه، معروف به نحوست است. از پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله)، درباره ماه صفر، چنین نقل شده است: هر کس خبر تمام شدن این ماه را به من دهد، بشارت بهشت را به او مى دهم.(1)

اعمال مشترک اول هر ماه
1ـ دعا
در زمان دیدن هلال خواندن دعاى هلال وارد شده است و أقلّش آن است که سه مرتبه بگوید اللّهُ اَکْبَر و سه مرتبه لا إلهَ الَّا الْلّه و سپس بگوید: اَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذى أذْهَبَ شَهْرَ کَذا وَ جاءَ بِشَهْرِ کَذا. بهترین دعاى زمان رؤیت هلال دعاى 43 «صحیفه سجّادیه» است.(2)

2ـ قرآن
خواندن هفت مرتبه سوره «حمد».(3)

3ـ روزه
از أمورى که بر آن تأکید شده، سه روز روزه گرفتن در هر ماه است. مرحوم «علّامه مجلسى»(رحمه الله) در «زادالمعاد» مى گوید: مطابق مشهور، این سه روز، پنجشنبه اوّل ماه و پنجشنبه آخر ماه و چهارشنبه اوّل از دهه وسط ماه است.(4)

4ـ نماز
شب اوّل ماه: دو رکعت نماز بجا آورد، به این نحو که: در هر رکعت پس از سوره «حمد» سوره «انعام» را بخواند سپس از خداوند متعال بخواهد که او را از هر ترسى و هر دردى ایمن گرداند.
روز اوّل ماه: خواندن نماز اوّل ماه که آن دو رکعت است، در رکعت اوّل بعد از «حمد» سى مرتبه سوره «توحید» و در رکعت دوّم بعد از «حمد» سى مرتبه سوره «قدر» بخواند و بعد از نماز صدقه اى در راه خدا بدهد; هر کس چنین کند، سلامت خود را در آن ماه از خداوند متعال گرفته است.(5)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1-المراقبات، صفحه 18.
2-وقایع الایّام، صغحه 11.
3-مفاتیح نوین، صفحه 579.
4-مفاتیح نوین، صفحه 580.
5-مفاتیح نوین، صفحه 579.