حفظ سلامت در حج
آرزوی هر مسلمانی، رفتن به این سفر پر رمز و راز و معنوی است؛ سفری که با همه سفرهای دیگر ما فرق اساسی دارد.
اول از همه اینکه، از دنیای روزمره و معمول‌مان، با همه گرفتاری‌ها، دغدغه‌ها و حساب و کتاب‌هایش جدا می‌شویم و مدتی نزدیک به یک ماه را در فضایی دیگر، دنیایی دیگر و تجربه‌هایی دیگر می‌گذرانیم.
برنامه‌های ویژه ای که برای حجاج در نظر گرفته شده، آنها را به کلی از دنیای مالوف و آشنای‌شان می‌کند. با این حال، حتی در ایام بسیار متفاوت این سفر هم، نمی‌توانید از زیر بار امانت و مسئولیتی به نام "سلامت" که به عهده شما گذاشته شده، شانه خالی کنید.
مراقبت از سلامت برای هر کس، پیش‌شرط استفاده از آن فضای معنوی حج هم هست. در نظر بگیرید یک بیمار دیابتی در این سفر، توجهی به مراقبت‌های معمولش نکند و قند خونش سر به آسمان بگذارد و نهایتا به حالت کما برود. در این حالت چطور می‌تواند آن مناسک و اعمال حج را که می‌تواند روح انسان را صیقل دهد و متعالی کند، انجام دهد؟
همین مراقبت‌ها، که مسئولیت هر انسانی است، باعث می‌شود دوباره برگردیم به مسائل پیش‌پا افتاده، مثل دمپایی، ناخن گرفتن و بالا رفتن از پله‌های برقی . مسائلی که شاید خیلی ساده به نظر برسند و بعضی‌ها هم ممکن است از توجه به آنها، در این ایام، شرم داشته باشند، اما می‌توانند روی سلامت حجاج تاثیر مستقیم بگذارند و نهایتا روی سفر معنوی آنان نیز موثر باشند. به یاد بیاورید که اسلام سلامت جسم و روح را از هم جدا نمی‌داند.
بعضی وسایل، از ملزومات عمومی همه سفرها هستند که ما با آنها کاری نداریم. بعضی چیزها، مثل لباس خاص احرام و سجاده و چادر را هم خودتان می‌دانید و حواستان هست که باید بردارید.
اما بعضی چیزها هست که ممکن است از قلم بیفتد و همین سلامت یا حداقل آسایش‌تان را در این سفر معنوی، ناقص کند، مثل پیش‌بند نایلونی، تیغ اصلاح و ناخن‌گیر. هیچ به فکر این وسایل غیرمعمول بودید؟ اینها وسایلی است که برای عمل «تقصیر» بهداشتی به آن نیاز دارید، عملی که برای بیرون آمدن از احرام باید انجام داد و حتما با آداب آن آشنا شده‌اید.
تیغ آلوده، چون احتمال خونی شدن آن هست، می‌تواند برخی عفونت‌ها را منتقل کند، مانند ویروس هپاتیت C و ایدز.
یادتان باشد که بعد از اصلاح، تیغتان را در پیاده‌رو یا جوی‌ها نیندازید، چون برای دیگران خطرزا است. چراغ قوه هم یکی از آن چیزهایی است که می‌تواند در روزهایی که در چادرهای منا و عرفات هستید، به کارتان بیاید، چون آنجا باید یک زندگی نسبتا صحرایی را تجربه کنید، تا شاید کمی به اصل خودتان برگردید. در این حالت ممکن است بخواهید دعا یا قرآن بخوانید که چراغ‌قوه به دردتان خواهد خورد.
دل را بسپار به خدا
حج برای برخی افراد، تنش و استرس زیادی دارد. همین که فرد از خانواده و محیط آشنای همیشگی‌اش جدا شده، خودش یک عامل استرس است. عادات روزمره فرد، مثل عادات غذایی هم در این مدت تغییر می‌کند که این باز نوعی تنش به وجود می‌آورد. یک مقدار هم وسواس درست انجام دادن اعمال هم هست که به نگرانی های فرد اضافه می‌کند.
گاهی دیده شده که برخی از افراد حتی آن قدر دچار استرس می‌شوند که تیک‌های عصبی پیدا می‌کنند یا خواب‌شان، از هفته‌ها قبل از اعزام، دچار مشکل و اختلال می‌شود. راه حل این طور استرس‌ها و نگرانی‌ها هم چیزی نیست جز توکل و یاد خدا و اعتماد به او.
اگر در مسائل شرعی و احکام نگرانی دارید، به روحانی کاروان‌تان مراجعه کنید و سؤال‌های‌تان را از او بپرسید. به پاسخ‌های ایشان هم اعتماد کنید تا از بار نگرانی‌تان کم شود، آن هم در سفری که باید برای شما آرامش به ارمغان بیاورد.
دمپایی‌های آسمانی
یکی از مهم‌ترین اجزای جدانشدنی اعمال و مناسک حج، پیاده‌روی‌های آن است.
شما باید سعی صفا و مروه را انجام دهید و طواف کنید که جزء اعمال واجب هستند، همچنین باید از کوه بالا بروید، داخل حرم نبوی کلی راه بروید تا بتوانید زیارت کنید، فاصله چادرها تا محل رمی جمرات را هم پیاده بروید که این ها هم جزء مستحبات و حواشی اعمال است.
طواف : هنگام طواف به اطرافیان خود فشار نیاورید. اگر چیزی از دست‌تان افتاد، برای برداشتن آن به خودتان زحمت ندهید، چون ممکن است سر خودتان هم بلایی بیاید.
سعی صفا و مروه : در سعی صفا و مروه، باید هروله کنید، یعنی چیزی بین راه رفتن و دویدن. پس بی‌خود هُل نزنید. احتیاط باعث می‌شود پایتان در این راهروهای سنگ‌فرش‌شده پیچ نخورد، مشکلی که گاهی تا نزدیک به 200 نفر از حاجیان ایرانی را گرفتار خود کرده است.
پیاده تا جمرات: درست است که گفته‌اند اینجا وادی مقدس است و «فاخلع نعلیک»، اما برای این مرحله که چیزی حدود 6 تا 7 کیلومتر را باید پیاده بروید، دمپایی و کفش مناسبی همراه‌تان باشد که کف صاف نداشته باشد که لیز بخورید و راه رفتن با آن هم راحت باشد. در ضمن طوری نباشد که در آن عرق کنید.
کوهی سر در آسمان
مکه شهر کوه‌ها و صخره‌هاست. به همین خاطر جا به جای آن را می‌بینی که بین دو تا کوچه هم، پله برقی گذاشته‌اند.
به حاجیان مسن یا آنها که عادت به استفاده از این پله‌ها را ندارند، توصیه می‌کنیم موقع استفاده حواس‌شان را خوب جمع کنند، چون هر سال، تعدادی از حاجیان، موقع استفاده از این پله‌ها دچار سانحه شده اند.
اگر این توفیق نصیب‌تان شد که به زیارت اولین تجلی وحی، یعنی غار حرا بروید، هول نشوید و دست و پایتان را گم نکنید. بالا رفتن از این کوه، کار هر کسی نیست. احتمال سقوط از کوه، به هر حال وجود دارد، همان طور که در سال‌های گذشته، هم برای زائران ایرانی و هم برای زائران کشورهای دیگر این اتفاق افتاده است.
کفش مناسب بپوشید تا سُر نخورید و حواستان باشد که پایتان را کجا می‌گذارید. مراقب ریزش سنگ هم از زیر پایتان باشید، چون احتمالا روی سر زائر پایین‌دست‌تان خواهد خورد.
سفره‌های آسمانی
چه کسی گفته که اینجا فقط باید به فکر خوراک معنوی بود و دیگر اهمیت ندارد چه خوردی و چه نخوردی؟ در این سفر، به خصوص کسانی که بیماری خاصی دارند، باید مراقب غذا خوردن‌شان باشند. کاروان‌های ایرانی، آشپزخانه‌های مرکزی و خاص خود را دارند و طبق گفته مسئولان بهداشتی حج، همه ساله از متخصصان تغذیه دعوت می‌شود تا برنامه غذایی سالمی را برای حاجیان تهیه کنند.
همچنین آشپزخانه‌ها موظفند برای افرادی که بیماری خاص دارند، طبق دستور پزشک و کارشناس تغذیه، غذای رژیمی خاص تهیه کنند، مثل دیابتی‌ها، کسانی که چربی یا فشار خون بالا یا مشکل کلیوی دارند.
اگر شما هم از این دسته هستید، هم از این امکانات استفاده کنید و هم خودتان مراقب این که چه چیزی باید بخورید و چه چیزی نخورید، باشید، چون بیشتر از این که کسی به فکر برنامه‌ریزی برای تغذیه شما باشد، این خود شما هستید که باید رعایت پرهیزهای غذایی‌تان را بکنید.
حادثه خبر نمی‌کند
حوادث زیادی در سال‌های اخیر در عربستان و در ایام پُرازدحام حج تمتع اتفاق افتاده که بعضی از آنها را همه به یاد داریم، مثلا چند سال پیش، در رمی جمرات، 244 نفر زیر دست و پا ماندند و جان خودشان را از دست دادند.
البته با ساخت و سازهایی که در محدوده منازل شیطان انجام شده، و 2 طبقه شدن آن، احتمال این ازدحام بیش از حد، تا حدود زیادی از بین رفته، اما بیشتر از همه خودتان باید مراقب زیر دست و پا نماندن باشید.
سنگ‌هایی را هم که برای پرتاب کردن به سمت شیطان انتخاب می‌کنید، برای سلامت حاجیان دیگر مهم است؛
مثلا فرض کنید این سنگ احتمال دارد به سر حاجی دیگری بخورد، طوری که گاهی گزارش شده تا 375 سنگ، اشتباهی، فقط به سر حاجیان ایرانی خورده!
بنابراین سنگ کوچک بردارید که نشانه زدن باشد و نه نزدن!
دكتر فرنوش صفوی‌فر
همشهری
*مطالب مرتبط:
