تالیفات و آثار علمی شیخ بهایی
شیخ بهایی(ره) یكى از پر بركتترین علماى جهان اسلام از نظر تالیف و تنوع در آن بوده است. برخى تعداد تالیفات او را با توجه به رسالهها و تحشیهها(حاشیه نویسی‌ها) و تعلیقهها، به عدد 200جلد رساندهاند، ولى تازهترین تحقیق در این مورد، تلاش و كوشش دانشمند محترم، جناب آقاى دكتر محمدباقر حجتى، از اساتید محترم دانشگاه تهران است كه به كنفرانس دمشق (در مورد شیخ بهایى) ارائه دادهاند و نشریه «الثقافة الاسلامیة» در شماره پنجم آن را نشر داده است. ایشان بر حسب تتبع و تفحص كاملى كه داشته است، تعداد آنها را 123 جلد اعلام مىكند و بر حسب دستهبندى كه دارد، مىنویسد:
الف- كتاب‌های فقهی (29 جلد):
اثنى عشریات خمس:
1- نماز ، 2- زكوة، 3- روزه، 4- حج ، 5- پاسخ سؤال شاه عباس، 6- پاسخ سؤالات شیخ صالح جابرى، 7- اجوبه مسائل جزائریه، 8- احكام سجود و تلاوت، 9- جامع عباسى ، 10- جواب مسائل شیخ جار
11- حاشیه بر ارشاد الاذهان علامه حلى، 12- حاشیه بر قواعد علامه، 13- حاشیه بر قواعد شهید اول
14- حاشیه بر احكام الشریعه علامه حلى، 15- الحبل المتین ، 16- الحریریة ، 17- الذبیحیه ، 18- شرح فرائض نصیریه خواجه نصیر الدین طوسى ، 19- فرائض بهائیه(بخش ارث)، 20- قصر نماز در چهار مكان
21- مسح بر قدمین، 22- مشرق الشمسین و اكسیر السعادتین، 23- رسالة فی مباحث الكر ، 24-رسالة فی القصر و التخییر فی السفر ، 25- شرح رسالة فی الصوم ، 26- شرح من لا یحضره الفقیه
27- رسالة فی فقه الصلوة، 28- رسالة فی معرفة القبلة ، 29- رسالة فی فقه السجود.
ب- كتاب‌های در موضوع علوم قرآنى(9 جلد):
30- حاشیه انوار التنزیل قاضى بیضاوى، 31- حل الحروف القرآنیة، 32- حاشیه كشاف زمخشرى ، 33-اساله خواجه ، 34- تفسیر عین الحیوة ، 35- العروة الوثقى ، 36- تفسیر آیه شریفه فاغسلوا وجوهكم و ایدیكم الى الكعبین كه در اربعین به تفصیل آمده است. 37- تاویل الآیات ، 38- اكسیر السعادتین (آیات الاحكام) .
ج- كتاب‌های در زمینه حدیث (2 جلد):
39- حاشیه كتاب «من لا یحضره الفقیه»، 40- اربعین(كه ترجمه آن توسط نگارنده انجام پذیرفته است.)
د- كتاب‌های ادعیه و مناجات(6 جلد):
41- حاشیه بر صحیفه سجادیه ، 42- الحدیقة الهلالیه ، 43- الحدیقة الاخلاقیة ، 44- شرح دعاى صباح
45- مصباح العابدین ، 46- مفتاح الفلاح فی عمل الیوم و اللیلة .
ه- كتاب‌های اصول اعتقادات(5 جلد):
47- اثبات وجود القائم، 48- اجوبة سید زین الدین، 49- الاعتقادیة ، 50- مقارنه بین امامیه و زیدیه، 51- وجوب شكر المنعم .
و- كتاب در زمینه اصول فقه(5 جلد)
52- زبدة الاصول، 53- شرح عضدى، 54- حاشیه زبدة الاصول، 55- شرح حاشیه خطائى ، 56- الوجیزه .
ز- كتاب‌های رجال و اجازات(8 جلد):
57- اجازه او به میرداماد، 58- اجازه او به مجد الدین، 59- حاشیه خلاصة الاقوال علامه حلى، 60-حاشیه رجال نجاشى، 61- حاشیه معالم العلماء ابن شهر آشوب مازندرانى، 62- طبقات الرجال، 63-الفوائد الرجالیه، 64- الاجازات .
ح- ادبیات و علوم عربى(28 جلد):
65- اسرار البلاغه، 66- تخمیس غزل خیالى بخارایى، 67- تهذیب البیان، 68- تعزیت نامه، 69- حاشیه بر مطول تفتازانى ، 70- دیوان اشعار فارسى و عربى ، 71- ریاض الارواح ، 72- شیر و شكر، 73- طوطى نامه(شامل 2500 بیت) ، 74- فوائد صمدیه، 75- قصیده در مدح پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله)
76- كافیة، 77- كشكول(5 جلد) ، 78- لغز الفوائد الصمدیة، 79- لغز القانون، 80- لغز كافیه ، 81- لغز كشاف ، 82- محاسن شعر سیف الدوله ، 83- المخلاة ، 84- مكتوب او به سید میرزا ابراهیم همدانى،
85- سوانح سفر الحجاز، معروف به مثنوى نان و حلوا ، 86- نان و پنیر، 87- وسیلة الفوز و الامان فی مدح صاحب الزمان(عج)، 88- پند اهل دانش به زبان گربه و موش .
ط- وقایع الایام(1 جلد):
89- توضیح المقاصد فی ما اتفق فی ایام السنة .
ى- ریاضیات(20 جلد):
90- اسطرلاب، 91- انوار الكواكب ، 92- بحر الحساب ، 93- التحفه(اوزان شرعى) ، 94- تحفه حاتمى ، 95- تحقیق جهت قبله، 96- تشریح الافلاك، 97- حاشیه تشریح الافلاك ، 98- حاشیه شرح التذكره خواجه نصیر الدین طوسى در هیات، 99- حاشیه شرح قاضى زاده روحى ، 100- الحساب ، 101- حل اشكال عطارد و قمر، 102- خلاصة الحساب و الهندسه ، 103- شرح صحیفه ، 104- صحیفه در اسطرلاب، 105- استعلام، 106- تقویم شمس با اسطرلاب ، 107- القبله، ماهیت و علامات آن ، 108-معرفة التقویم، 109- جبر و مقابله .
ك- حكمت و فلسفه(3 جلد):
110- انكار جوهر الفرد، 111- الوجود الذهنى، 112- وحدت وجود .
ل- علوم غریبه(4 جلد):
113- احكام النظر الى كتف الشاة، 114- رساله جفر ، 115- جفر ، 116- فالنامه ،
و چند جلد كتاب دیگر كه موضوعات آنها مشخص نشده است، مانند: شرح حق المبین، الصراط المستقیم، القدسیه و ...
منبع:
فقهاى نامدار شیعه، عقیقى بخشایشى .
