تبیان، دستیار زندگی
ما ایرانیان، وارثان ابوریحانی هستیم كه هنگام مرگش می‌گفت بدانم و بمیرم بهتر است از اینكه ندانم و بمیرم، و از همان نسلی هستیم كه رسول‌خدا فرمود: «اگر علم در آسمان هم باشد مردانی از فارس به آن دست می‌یابند».
عکس نویسنده
عکس نویسنده
نویسنده : حمید حاج علی
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

اهمیت علم‌آموزی از بیان بهترین معلّم دنیا

امام صادق علیه السلام

از آنجایی كه قرآن كریم و به طور كلی دین اسلام به مسأله علم آموزی تأكید فراوانی دارند، این تأكید در مكتب امام صادق علیه السلام كه مظهر صفت علم خداوند نیز می باشند جلوه ای ویژه یافته است.


در حدیث معتبری در كافی به نقل از آن حضرت می خوانیم :

« لوددت أن أصحابی ضربت رۆوسهم بالسیاط حتی یتفقهوا » (1)

براستی كه دوست دارم كه اصحابم با تازیانه بر سر آنها زده شود تا این كه فقیه شوند و معارف دین را بیاموزند!!

واضح است كه مراد از این جمله تأكید فراوان بر یاد گیری است به گونه ای كه اگر فرض محال شود كه یاد گیری متوقف بر كتك خوردن باشد یادگیری می ارزد به این كه انسان آن كتك و ضرب و شتم را تحمل كند اما از یادگیری دست برندارد!

باز از همین امام همام نقل شده است كه فرموده اند:

« تفقهوا فی الدین فإنه من لم یتفقه منكم فی الدین فهو أعرابی » (2)

در دین خدا تفقه نمایید و دنبال فهم عمیق دینی بروید كه اگر این چنین نباشید مانند اعراب بادیه نشین خواهید بود كه از معارف به دور و محروم اند!

و باز در همان كتاب شریف كافی نقل شده است كه شخصی به آن حضرت عرضه داشت كه مردی تشیع را قبول نموده ولی در كنج خانه خود نشسته و با برادران دینی خود ارتباطی برقرار نمی نماید نظر شما راجع به او چیست ؟

آن حضرت می فرمایند:

چنین شخصی چگونه فهم دینی خود را عمق خواهد بخشید ؟! (3)

و باز آن حضرت - علی ما نقل - به بشیر دهّان فرموده اند كه :

« لا خیر فی من لا یتفقه من أصحابنا یا بشیر إن الرجل منهم إذا لم یستغن بفقهه احتاج إلیهم فإذا احتاج إلیهم أدخلوه فی باب ضلالتهم و هو لا یعلم » (4)

یعنی هیچ خیری نیست در شیعه ای كه اهل علم آموزی نباشد ای بشیر اگر یك شیعه در فهم دینی به مرحله كمال نرسد بالآخرة در بعضی از زمینه ها محتاج دیگران خواهد شد و وقتی كه چنین شد او را از آن جا كه نخواهد فهمید گمراه خواهند ساخت !!

ما ایرانیان وارثان ابو ریحانی هستیم كه هنگام مرگش می گفت بدانم و بمیرم بهتر است از این كه ندانم و بمیرم و ما از همان نسلی هستیم كه پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله - علی ما نقل - راجع به ما فرموده اند : اگر علم یا ایمان در آسمان هم باشد مردانی از فارس به آن دست می یابند

چقدر این فرمایش أخیر حضرت صادق علیه السلام برای امروز ما راهگشاست ، امروزی كه علوم و فنون مختلفی كه بشر به آن احتیاج دارد در دست دشمنان اسلام است و از این علوم و فنون علیه دین و بشریت و انسانیت و برای ترویج ضلالت و گمراهی و توسعه سلطه خود بر دنیا استفاده می نمایند به همین دلیل است كه فرموده اند :

« علم سلطان است هر كس كه آن را یافت تسلط می یابد وهر كس كه دنبال آن نرفت تحت سلطه واقع خواهد شد »

« العلم سلطان من وجده صال به ومن لم یجده صیل علیه » (5)

و به همین دلیل است كه ما در اسلام چیزی به نام اتمام علم آموزی نداریم و طبق حدیث معروف پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله از گهواره تا زمان گور باید به دنبال مطالعه و علم آموزی باشیم و به قول بعضی از بزرگان ما در اسلام چیزی به نام فارغ التحصیل نداریم و در برخی از احادیث خسته نشدن از طلب علم از علامات عاقل برشمرده شده است كه از آن می توان استفاده نمود كه اگر شخصی خود را فارغ از تحصیل و غیر محتاج به یاد گیری بداند حال در هر مرحله ای از علم كه می خواهد باشد ، چنین شخصی در واقع از عقل كاملی بهره مند نیست در حدیثی از پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله و همچنین حدیث دیگری از امام رضا علیه السلام برای عاقل ده علامت شمرده شده است كه یكی از آنان خسته و ملول نشدن از طلب علم در تمام طول عمر می باشد : ... لا یمل من طلب العلم طول عمره أو طول دهره ...(6)

ما در اسلام چیزی به نام اتمام علم آموزی نداریم و طبق حدیث معروف پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله از گهواره تا زمان گور باید به دنبال مطالعه و علم آموزی باشیم و به قول بعضی از بزرگان ما در اسلام چیزی به نام فارغ التحصیل نداریم و در برخی از احادیث خسته نشدن از طلب علم از علامات عاقل برشمرده شده است

ما ایرانیان وارثان ابو ریحانی هستیم كه هنگام مرگش می گفت بدانم و بمیرم بهتر است از این كه ندانم و بمیرم و ما از همان نسلی هستیم كه پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله - علی ما نقل - راجع به ما فرموده اند:

اگر علم یا ایمان در آسمان هم باشد مردانی از فارس به آن دست می یابند.

و امروزه به اثبات رسیده است كه متوسط هوش جوانان ایرانی از متوسط هوش جوانان سایر ملل بالاتر است و جوان دانشگاهی و حوزوی ما هیچ بهانه ای برای صرف تمام لحظات در یادگیری ندارد !

البته نكته ای كه در احادیث مورد تأكید است و باید متذكر شد این است كه انسان دارای هر پست و مقام و هر شغل و حرفه ای می باشد باز از علوم دینی به هیچ وجه بی نیاز نیست مقصود این نیست كه همه باید به حوزه علمیه رفته و مشغول تحصیل به شكل رسمی آن شوند بلكه مقصود این است كه به هر شكل ممكن یك انسان مۆمن باید دائما در كنار هر مشغله ای كه دارد به معارف دینی نیز بپردازد چه به شكل مطالعه و چه به شكل شركت در كلاس درس و چه به شكل گوش فرا دادن به گویندگان دینی در منابر و مساجد و چه در رسانه ها ‍ ی جمعی و خلاصه از هر راه ممكن و معارف دینی نیز اعم است از احكام و اعتقادات و تفسیر و تاریخ و غیره!!

پی‌نوشت ها:

1-كافی ج1ص31 .

2- همان .

3- همان ص31و32 .

4- همان ص32 .

5- شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید ج20 ص319 .

6- تحف العقول ص443 وعلل الشرایع ج1ص116 .

  • ولادت امام صادق (ع)امشب شاه آمد
  • حمید حاج علی                 

    مدّرس حوزه علمیه              

    بخش تاریخ و سیره معصومین تبیان


    مطالب مرتبط:

    ویژه‌نامه‌های میلاد حضرت امام جعفر صادق علیه‌السلام

    نماهنگ‌های میلاد حضرت امام جعفر صادق علیه‌السلام

    نواهنگ‌های میلاد حضرت امام جعفر صادق علیه‌السلام

    مشاوره
    مشاوره
    در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.